Κίνα και Ρωσία, δύο διαφορετικά μοντέλα του κράτους- αφέντη
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι απίθανο να τελειώσει σύντομα εκτιμά η επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ: Προβλέπει αύξηση της ρωσικής επιθετικότητας
Στάχτη κατά κυριολεξία η στρατηγικής σημασίας ουκρανική πόλη Chasiv Yar, το Κίεβο αμύνεται με νύχια και με δόντια: Videos για την τακτική «καμμένης γης» του Κρεμλίνου
Του Ζαν- Μισέλ Μπεζά *
Η αντίθεση είναι εντυπωσιακή. Στο Πεκίνο, το κράτος- αφέντης ανακοίνωσε ότι χαλαρώνει τη θηλιά στις μεγάλες δημόσιες επιχειρήσεις. Στη Μόσχα, πάλι, το κράτος- αφέντης δεν είχε ποτέ μεγαλύτερο ρόλο στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, οι τράπεζες ή η ηλεκτρονική βιομηχανία.
Την ώρα που ο Κινέζος πρόεδρος δηλώνει ότι οι 111 επιχειρηματικοί όμιλοι της χώρας πρέπει να ενταχθούν στη δυναμική της αγοράς, ο Ρώσος ομόλογός του τοποθετεί έμπιστους και συγγενείς στα διοικητικά συμβούλια των κρατικών εταιρειών. Ο Σι Τζινπίνγκ προσπαθεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν προσπαθεί να αυξήσει τον έλεγχο σε ολόκληρους τομείς της οικονομίας.
Η κινεζική μεταρρύθμιση που ανακοινώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου είναι ήπια, αλλά ακολουθεί τη γραμμή που χάραξε τον Νοέμβριο του 2013, η κινεζική ηγεσία. Στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, τις τράπεζες, τις τηλεπικοινωνίες, τη σιδηρουργία ή τους σιδηροδρόμους, οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι «δημιουργικές και ικανές να αντιμετωπίσουν τον διεθνή ανταγωνισμό», μετέδωσε το επίσημο πρακτορείο Νέα Κίνα. Γίγαντες όπως η China Mobile, η Sinopec (πετρέλαιο) ή η Βιομηχανική και Εμπορική Τράπεζα θα μπορούν να περιλαμβάνουν στο εξής ιδιωτικά κεφάλαια (σε μια μειοψηφική αναλογία) και να προσλαμβάνουν πιο ικανούς μάνατζερ από τα σημερινά στελέχη.
Οποιαδήποτε ιδιωτικοποίηση φυσικά αποκλείεται, η μεταρρύθμιση δεν αφορά τις περισσότερες από τις 155.000 δημόσιες επιχειρήσεις που ελέγχονται από τις τοπικές αρχές και οι 100 που τις αφορά παραμένουν υπό τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού. Παρ? όλα αυτά, η μεταρρύθμιση που ανακοινώθηκε ύστερα από πολύμηνες διαβουλεύσεις σηματοδοτεί ένα σημαντικό στάδιο στο άνοιγμα της οικονομίας.
Στη Μόσχα, παρατηρούμε το αντίθετο φαινόμενο: Το κλείσιμο μιας σύντομης φιλελεύθερης παρένθεσης. Το 2011, ο Πρόεδρος Μεντβέντεφ είχε ζητήσει από αξιωματούχους, υπουργούς και υφυπουργούς να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους στα διοικητικά συμβούλια των κρατικών εταιρειών, ώστε να αυξηθεί η ανεξαρτησία τους και κατά συνέπεια η παραγωγικότητά τους. Δεν πέρασε όμως πολύς καιρός για να γίνει αντιληπτό ότι η παλιά φρουρά που ελέγχεται από τον Πούτιν δεν θα άφηνε χώρο στους ανερχόμενους φιλελεύθερους που ελέγχονται από τον Μεντβέντεφ. Ο αριθμός των ανεξάρτητων διοικητών κορυφώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2013, για να αρχίσει στη συνέχεια να μειώνεται. Μόλις επέστρεψε ο Πούτιν στο Κρεμλίνο, άρχισαν να αυξάνονται οι πιέσεις σε ορισμένους ολιγάρχες για να παραχωρήσουν τις μετοχές τους σε κρατικές επιχειρήσεις.
Ο ίδιος ο Μεντβέντεφ ανακοίνωσε αυτή την αλλαγή στα τέλη του 2014. «Με δεδομένη τη σημερινή οικονομική κατάσταση» είπε ο πρωθυπουργός, «είναι η κατάλληλη στιγμή να αναθεωρηθεί το ζήτημα της εκπροσώπησης των αξιωματούχων στα διοικητικά συμβούλια». Με λίγα λόγια, όπως σημειώνει σε ένα άρθρο του ο Μιχαήλ Κορόστικοφ από το κέντρο κοινωνιολογίας Kryshtanovskaya Lab, η απόπειρα να μπει ο κρατικός καπιταλισμός στον δρόμο της αγοράς αποδείχθηκε φιάσκο.
Ο άρχοντας του Κρεμλίνου όχι μόνο δεν χαλάρωσε ποτέ τη θηλιά του, αλλά ο κρατικός έλεγχος στις επιχειρήσεις αυξήθηκε ακόμη περισσότερο μετά την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία για το ρόλο της στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας. Σε μια Ρωσία όπου πολλοί πολίτες έχουν την αίσθηση ότι ζουν σε ένα φρούριο που πολιορκείται από τη Δύση, οι φωνές υπέρ ενός μεγαλύτερου κρατικού ελέγχου στις οικονομικές δραστηριότητες ακούγονται όλο και πιο δυνατά.
* Ο Ζαν- Μισέλ Μπεζά είναι αρθρογράφος της Le Monde
Πηγή: Le Monde – Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ- ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του πρακτορείου ή της ιστοσελίδας μας.