Ολέθρια τα Capital Controls για την οικονομία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Νίκου Καραγεωργίου*
Τον περασμένο Ιανουάριο, η Ελλάδα έμπαινε στον έκτο χρόνο της βαριάς κρίσης χρέους της και το μόνο πράγμα που δεν είχε ανάγκη τότε ήταν οι πρόωρες εκλογές. Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αλλά και ιδιωτικών οίκων αξιολόγησης, μέσα στο 2015 η Ελληνική οικονομία θα μπορούσε να γνωρίσει αναπτυξιακούς ρυθμούς της τάξεως του 2,5 %. Υπό τον όρο βέβαια ότι θα προσέλκυε άμεσες ξένες επενδύσεις και θα υλοποιούσε ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που για πολύ χρόνο βρισκόταν στα αζήτητα. Επενδύσεις και ιδιωτικοποιήσεις αποτελούσαν έτσι βασική προϋπόθεση για ανάπτυξη και ανάκαμψη με τις ανάλογες θετικές επιπτώσεις στο καυτό πρόβλημα της ανεργίας.
Κύριο μέλημα της τότε συμμαχικής κυβέρνησης ήταν η εξεύρεση 900 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε το πρόγραμμα που εφάρμοζε η Ελλάδα να μπορέσει να ανταποκριθεί στις μνημονιακές υποχρεώσεις της, οι οποίες και έληγαν τον Ιούνιο του 2015.
Αντί όλων των παραπάνω σχετικά ευνοϊκών εξελίξεων, η χώρα έμπαινε σε μια πρόωρη εκλογική περιπέτεια με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και ξεκινούσε έτσι με μια νέα κυβέρνηση την επαναδιαπραγμάτευση νέας συμφωνίας, η οποία, ουσιαστικά, ελάχιστα περιθώρια επανεξέτασής της είχε. Μοιραία λοιπόν τον Ιούνιο 2015, ενώ έληγε το ελληνικό πρόγραμμα, προκηρύχθηκε ένα δημοψήφισμα αμφιβόλου διακυβεύματος, με αποτέλεσμα η χώρα να γνωρίσει τραπεζική αργία και κεφαλαιακούς ελέγχους. Άνοιγαν έτσι οι ασκοί του Αιόλου με την οικονομία να βρίσκεται σε δραματική πτώση, η ζήτηση να γνωρίζει πρωτοφανή κάμψη και την εσωτερική αποταμίευση να μη γνωρίζει κανείς που βρισκόταν. Με άλλα λόγια, η ελληνική οικονομία γνώριζε μια ανήκεστο βλάβη στο κυκλοφορικό της σύστημα, που είναι η ρευστότητα και η ομαλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος.
Από την πλευρά τους, τραπεζική αργία και capital controls, πέρα από τα 15 δισ. ευρώ ζημιά που έως τώρα έχουν προκαλέσει στην οικονομία, πλήττουν καίρια και την εμπιστοσύνη προς την χώρα, που στην παρούσα φάση είναι ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί. Χωρίς εμπιστοσύνη, ούτε επενδύσεις γίνονται, ούτε η ζήτηση τονώνεται, ούτε η αποταμίευση κινητοποιείται, αλλά ούτε και το ηθικό μιας κοινωνίας ανεβαίνει.
Ακόμη χειρότερα, οκτώ μήνες μετά την αρχή της νέας διαπραγμάτευσης, η χώρα καλείται να εφαρμόσει υπό δυσμενέστερες συνθήκες, ένα τρίτο μνημόνιο με δάνειο 90 δισεκ. ευρώ, το οποίο ενώ ελάχιστα διαφέρει από τα προηγούμενα δύο μνημόνια, κάνει επαχθέστερο το δανειακό βάρος της χώρας. Ας σημειωθεί επίσης ότι το νέο αυτό μνημόνιο με τα προαπαιτούμενά του θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το φθινόπωρο του 2018, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο υπό τις σημερινές συνθήκες τραπεζικής αρρυθμίας. Αλλά και αν ακόμα όλα πάνε καλά, η χώρα που τον Ιανουάριο 2015 είχε συνολικό χρέος 315 δισεκ. ευρώ, θα οφείλει αισίως 400 δισεκ. ευρώ, από τα οποία το 80% θα είναι χρέος προς άλλες κυβερνήσεις.
Αυτό σημαίνει ότι η όποια αναδιάρθρωση του χρέους θα είναι μια εξαιρετικά δύσκολη πολιτική υπόθεση και οι όποιες περικοπές του δεν θα μπορούν να γίνουν παρά μόνο για το 20% της μη κυβερνητικής πλευράς του.
Αυτή η κατάσταση, με δεδομένη την πορεία της οικονομίας στην παρούσα φάση, καθιστά ολέθριες τις ενέργειες που οδήγησαν στην τραπεζική αργία και στα capital controls, γιατί με την εφαρμογή τους πλήττεται άμεσα η πραγματική οικονομία, παράλληλα δε δημιουργούνται συνθήκες μαζικής μετανάστευσης Ελληνικών επιχειρήσεων. Έτσι σήμερα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από τον καθένα ότι όσο διαρκούν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι η Ελλάδα θα βρίσκεται τόσο εκτός της ευρωζώνης όσο και μακριά από την προγραμματισμένη Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση.
Με διαφορετικά λόγια, τα περίφημα capital controls υποδηλώνουν ότι ο κίνδυνος του Grexit δεν έχει αποφευχθεί και όσο διαρκεί, είναι περιττό να περιμένει κανείς ανάπτυξη και μικροοικονομική ανάκαμψη. Είναι καιρός λοιπόν να υπάρξει σοβαρότητα στην αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής και στο επίπεδο αυτό πολλά έχουμε να διδαχτούμε από τους αδελφούς Κυπρίους και τους τρόπους με τους οποίους αυτοί αντιμετώπισαν παρόμοια κατάσταση της οικονομίας τους έχοντας βγει σήμερα στις αγορές.
Με βάση τις διαπιστώσεις και σκέψεις που προηγούνται γίνεται ηλίου φαεινότερο ότι οι βουλευτικές εκλογές της 21ης Σεπτεμβρίου, πρόωρες και αυτές, αποτελούν εν τούτοις σοβαρό πρόκριμα, από την έκβαση του οποίου θα εξαρτηθεί κατά πόσον η χώρα και η οικονομία της θα παραμείνουν σε ευρωπαϊκή τροχιά και πορεία. Η όλη εξέλιξη εμπεριέχει πολλές δυσχέρειες διότι είναι ξεκάθαρο ότι το νέο πρόγραμμα θα πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι κεραίας από κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας, η οποία δεν θα έχει πλέον τις δυνατότητες υπεκφυγών και ισοδυνάμων παραλείψεων. Ίσως όμως το γεγονός αυτό να αποδειχθεί και σωτήριο για το μέλλον της χώρας.
*Ο Νίκος Καραγεωργίου είναι πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανιών Επωνύμων Προϊόντων
ΑΘΗΝΑ, Αθηναϊκό Πρακτορείο