Στον απόηχο του “κουρέματος” των κυπριακών καταθέσεων
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Δρα Παναγιώτη Κ. Αυξεντίου
Η υφήλιος παρουσιάζει σήμερα μια μορφή παγκοσμιοποίησης με κύριο χαρακτηριστικό της σαν αποτέλεσμα της ελευθεροποίησης των αγορών, την διακίνηση του κεφαλαίου. Οι μεγάλες μειώσεις δασμών και η κατάργηση σε μεγάλο βαθμό συνόρων και περιορισμών έδωσαν μια μεγάλη ώθηση στον καπιταλισμό, ο οποίος έφτασε και στην Κύπρο με εμφανή σφραγίδα στο τραπεζικό μας σύστημα.
Κατ’ ακρίβειαν, οι επενδυτές που μας ήλθαν δεν ανακάλυψαν την Κύπρο, αλλά η Κύπρος τους αναζήτησε μετά το κούρεμα των καταθέσεων, για να συνεισφέρουν στην ανακεφαλαίωση των τραπεζών. Αντί παθητικών μετόχων οι οικονομικές εξελίξεις τους αναβάθμισαν ουσιαστικά σε ιδιοκτήτες-διοικητές των κυπριακών τραπεζών.
Ανεξαρτήτως των πράξεων που οδήγησαν στο κούρεμα, τούτο δεν παύει να αποτελεί τον κύριο καταστροφέα και εκτροχιαστή της κυπριακής οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο υπογράψας την οικονομική καταστροφή, μη διακρινόμενος για την ταπεινοφροσύνη του, Αναστασιάδης, αποκάλεσεν εαυτόν «αναξιόπιστο». Όμως σε λίγο χρονικό διάστημα «εγύρισε σελίδα» – κατά την μοδάτικη φράση – και με τους επικοινωνιολόγους του εβαφτίστηκε «σωτήρας» της οικονομίας. Πως γίνεται συμβιβασμός των δύο συγκρουόμενων χαρακτηρισμών δεν είναι έργο της γλωσσολογίας να επιλύσει αλλά της μεταφυσικής και των «μη εχόντων σώας τας φρένας». Σίγουρα στη θεολογία ο όρος «αναξιόπιστος σωτήρας» είναι απαράδεκτος, όχι όμως απαραιτήτως στην πολιτική που «τα πάντα ρει», στην οποίαν ακόμα και ό όρος «παραπλανημένος αναξιόπιστος σωτήρας» – μετά την κοροϊδίαν του προέδρου από ηγέτες της Δύσης – έχει τη θέση του.
Είναι αυτονόητο ότι ο επεκτατισμός του καπιταλισμού ενισχύεται από την σταθερότητα και ασφάλεια των συνθηκών των χωρών στις οποίες διεισδύει. Προς τον σκοπό αυτό επιστρατεύονται οι κυβερνήσεις για να προλειάνουν το έδαφος διείσδυσης, πράγμα που στην Κύπρο ανέλαβαν από κοινού η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα, με τον Αναστασιάδη να κινεί τα νήματα προς την κατεύθυνση της αρεσκείας του για αμερικάνικα κεφάλαια. Θα ήτο αφελές να περίμενε ότι με περίπου €1 δις θα επηρέαζε την Αμερικανική πολιτική στο Κυπριακό. Αν όμως σκοπός του ήτο ο δικτατορικά επιβεβλημένος παραμερισμός δια κουρέματος των Ρώσων καταθετών, η στρατηγική χωρίς δυσκολία στέφτηκε με πλήρη αλλά αβασάνιστη επιτυχία.
Στο πρώτο στάδιο μετά τον αφανισμό της Λαϊκής Τράπεζας το νέο Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας Κύπρου συντάχτηκε από πρόσωπα επιλεγμένα κατ’ εξοχήν από το Προεδρικό, με μικρή αντιπροσώπευση ξένων μετόχων. Κατά μεγάλη πλειοψηφία οι μετοχές προήρχοντο από τη μετατροπή της κλεψιάς των καταθέσεων με αναλογία μία μετοχή για κάθε κλεμμένο ευρώ.
Στο δεύτερο στάδιο διαπιστώθηκε η ανάγκη επιπρόσθετης κεφαλαιοποίησης της τάξεως του €1 δις, πρωτίστως λόγω αυξήσεως των μη εξπηρετουμένων δανείων, η οποία έδωσε την ευκαιρία νέου Προεδρικού παρεμβατισμού. Σ’ αυτό το σημείο πραγματοποιήθηκε η επιθυμητή εισροή αμερικάνικων κεφαλαίων που είναι συμβατά με τη διακήρυξη του μεγαλόστομου αντιπροέδρου Biden ότι Αμερική και Κύπρος έγιναν «στρατηγικοί εταίροι».
Στο τρίτο στάδιο επιτεύχθηκε ο έλεγχος της Τράπεζας Κύπρου από ξένους επενδυτές, επικεφαλής των οποίων ήτο ο Αμερικάνος Ross, διά της αγοράς της πλειονότητας των καινούριων μετοχών στα 24 cents και του περιορισμένου αριθμού αγοράς τους από κουρεμένες, ιδιαίτερα Ρώσους, επενδυτές. Με αυτές τις διευθετήσεις, ενώ οι εκ Δύσεως επενδυτές έτυχαν προνομιακής μεταχειρίσεως, οι κουρεμένοι καταθέτες υπέστησαν επί χάρτου ζημιές, λόγω της de facto υποτίμησης των μετοχών τους κατά 76%. Αυτή η υποτίμηση ισχύει για όσους από τους κουρεμένους καταθέτες πίστευαν αφελώς ότι το €1 ήτο η πραγματική αξία των μετοχών τους. Για όσους εξέγραψαν ευθύς εξ αρχής τις κουρεμένες καταθέσεις τους, οι αντίστοιχες μετοχές τους ανέβηκαν προς στιγμή από μηδέν σε 24 cents, για να κυμανθούν στη συνέχεια χρηματιστηριακά μεταξύ 18 και 21 cents. Για τους αφελείς η πτώση αποτελεί ένα δεύτερο κούρεμα ενώ για τους υπόλοιπους η χρηματιστηριακή αξία αποτελεί «παρηγοριά στον άρρωστο».
Μια ανωμαλία με την τελευταία έκδοση μετοχών πρέπει να τονιστεί. Είθισται οι παλαιοί μέτοχοι να έχουν προτεραιότητα αγοράς νέων μετοχών. Αυτή η αρχή παραβιάστηκε επιδεικτικά και σκόπιμα για να αποκλεισθούν κυρίως Ρώσοι που πιθανόν να έδειχναν επενδυτικό ενδιαφέρον. Στη συμπαιγνία Κυπριακών αρχών και Αμερικάνων επενδυτών εναντίον των κουρεμένων καταθετών η «τράπουλα ήτο σημαδεμένη». Λαμβανομένου υπόψη ότι οι κουρεμένοι καταθέτες υπήρξαν οι πρώτοι σωτήρες της Τράπεζας Κύπρου εδικαιούντο της ίδιας, ίσης μεταχείρισης με τους νέους σωτήρες, οι οποίοι βάσισαν την επένδυσή τους στην προβλεπόμενη μελλοντική κερδοφορία της τράπεζας που διατηρήθηκε στη ζωή από την κλεψιά των κουρεμένων καταθέσεων.
Με βάση τα 24 cents οι κουρεμένοι καταθέτες έπρεπε να πάρουν όχι μίαν αλλά 4 μετοχές. Για να αποφευχθούν πιθανές διοικητικές ανακατατάξεις όλες οι μετοχές από το κούρεμα μπορούν να προικιστούν με περιορισμένα δικαιώματα. Άλλες παρόμοιες διευθετήσεις θα αποτελούν επίσης μια απλή λογιστική πράξη με μακροχρόνια πιθανά ευεργετούμενα «τα εγγόνια των εγγονιών» των κουρεμένων, όταν και αν ποτέ υπάρξουν πλούσια κέρδη για διαμερισμό.
Τέλος, σαν εξομολόγηση, αν η ανωτέρω εισήγηση θεωρηθεί σαν ουτοπία, διαβεβαιώνω τον αναγνώστη ότι με το χάος στην Κεντρική Τράπεζα, στη Βουλή και στο Προεδρικό, με την έλλειψη φαντασίας και σοβαρότητας αντιμετώπισης προβλημάτων, και με την επιπολαιότητα χάραξης πολιτικής, ουτοπικές εισηγήσεις έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα αποδοχής από τις λογικές. Με αυτό το σκεπτικό, εσκεμμένα λοιπόν γράφτηκε η εισήγηση όπως γράφτηκε.
* Ο Δρ. Παναγιώτης Κ. Αυξεντίου, είναι Ομότιμος Καθηγητής των Οικονομικών, University of Calrgary, Canada