Κύπρος: Μετουσίωση της μνήμης σε δράση
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Της Ευθυμίας Γιώσα
«Για 24 ώρες να μην ακουστεί τίποτα απολύτως στο ελεύθερο κομμάτι της Κύπρου, παρά μόνο ο ήχος της σειρήνας το πρωί, και έπειτα ο φυσικός ήχος του τόπου και των ανθρώπων του. Ούτε μία συνομιλία, παρά μόνο με το νόημα που θα της προσδίδει το βλέμμα και η όψη του καθενός. Καμία συναλλαγή, παρά μόνο η απολύτως αναγκαία αν είναι να κινδυνεύσει άνθρωπος. Αν φυσήξει άνεμος, έχει καλώς. Θ’ ακούσουμε το θρόισμά του. Και κάτι -δεν μπορεί- θα αισθανθούμε από αυτό. Αν δεν φυσήξει καθόλου, πάλι έχει καλώς. Έχει και η άπνοια τη δική της διάλεκτο, και οι άνθρωποι που την έχουν ζήσει μια φορά, την κατέχουν πια εσαεί».
Με αυτόν τον εύστοχο και λυρικό τρόπο επιλέγει ο κύριος Μιχαηλίδης από τη στήλη του στην κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος» να προτείνει και να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε την 40η επέτειο από την εισβολή των Τούρκων στη Μεγαλόνησο.
40 χρόνια μετά, η κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού αποτελεί μια παγιωμένη κατάσταση, εμβαπτισμένη στο μαυλιστικό νερό της συνήθειας. Εξάλλου, τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή γράφτηκαν μονομιάς τόσα γεγονότα στα κιτάπια της ιστορίας, τόσοι θάνατοι και τόσες μάχες, που ο κουρνιαχτός του πόνου ήθελε καιρό για να κοπάσει.
Παρά ταύτα, το ιστορικό παρελθόν έχει πάντοτε μια ευκαιρία μέσα στο χρόνο να μετουσιωθεί σε παρόν και μέλλον. Αυτό συμβαίνει όταν οι τετελεσμένες ενέργειες του παρελθόντος μετατρέπονται είτε σε (διορθωτικές) παροντικές και μελλοντικές δράσεις είτε σε διδακτικά μαθήματα κερδισμένα από τις πρότερες εμπειρίες.
Η ώρα της δράσης είναι άδικο κι ανώφελο να περιορίζεται σε λεκτικά μνημόσυνα που εξαγνίζουν για μία μέρα τις υπόλοιπες 364 μέρες της απραξίας και της λήθης μας, αλλά και σε πολιτικές φανφάρες και υποσχέσεις. Το 40ο επετειακό έτος μέχρι τώρα περιλαμβάνει δύο σημαντικές εξελίξεις για το κυπριακό ζήτημα: πρώτον, την επανέναρξη των συνομιλιών μεταξύ της κυπριακής και της τουρκικής πλευράς και, δεύτερον, την αποζημίωση ύψους 90 εκατομμυρίων ευρώ από την Τουρκία για την εισβολή στην Κύπρο, που αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τον Μάιο. Οι διαπραγματεύσεις μπορεί να μην τελεσφόρησαν, μπορεί ακόμα και να απογοήτευσαν πολλούς, εντούτοις αποτελούν μια τομή στο αρραγές προσωπείο της συμβιβαστικής και βαλτώδους έξης. Από τη μεριά της, η χρηματική αποζημίωση αποτελεί μια ευρωπαϊκή επίσημη αναγνώριση της ειδεχθούς εισβολής και μια αποκατάσταση της δικαιοσύνης υπό την έννοια ότι ο ένοχος καλείται να πληρώσει και να τιμωρηθεί.
Η χαρακτηρισμένη ως «εκλιπούσα» Κυπριακή Δημοκρατία, σύμφωνα με τους Τούρκους, ορθώς προκάλεσε την οργή της κυρίας Θεοχάρους. Η αντίδρασή της είναι το πιο ουσιαστικό τρισάγιο για τις ψυχές των νεκρών, γιατί αν υπάρχει κάποιο μάθημα που η Κύπρος έχει πάρει τα τελευταία σαράντα χρόνια, είναι να μην αφήνει τίποτα στην τύχη. Εάν κάποιος δεν είναι αποφασισμένος να επαγρυπνήσει και να διεκδικήσει τα νόμιμα δικαιώματα του κυπριακού λαού, καλύτερα να σιωπήσει. Να σεβαστεί, τουλάχιστον με τη σιγή του, το αίμα που μένει ακόμα νωπό στο, αλμυρό από τα δάκρυα, χώμα της Κύπρου.