Μετ΄ εμποδίων αναχαίτιση προσφυγών: Εισηγήσεις κομμάτων, απαντήσεις υπουργείων-Εισαγγελίας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Πολλά είναι τα εμπόδια στις προσπάθειες για αναζήτηση τρόπων αναχαίτισης των μαζικών προσφυγών Ελληνοκυπρίων στην «επιτροπή αποζημιώσεων» του κατοχικού καθεστώτος.
Το θέμα συζητείται εδώ και μήνες, σημειώνεται μια αδικαιολόγητη καθυστέρηση, έχουν διαμορφωθεί ιδέες και έχουν συνταχθεί έγγραφα, πλην όμως φαίνεται ότι υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες για την υλοποίηση τους. Με βάση τα έγγραφα, τα οποία κατατέθηκαν στο Εθνικό Συμβούλιο, τόσο από την υποεπιτροπή για το περιουσιακό όσο και από τα υπουργεία Εσωτερικών, Οικονομικών και τη Νομική Υπηρεσία, διαπιστώνονται νομικά και οικονομικά προβλήματα ενώ υπάρχουν σε κάποιες περιπτώσεις κενά στη νομοθεσία.
Έχει ειπωθεί μετά τη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, της περασμένης Τετάρτης, ότι τα προβλήματα θα αντιμετωπισθούν και πως μέχρι το τέλος του μήνα θα οριστικοποιηθούν οι προτάσεις, που θα τεθούν προς έγκριση. Αυτό, μάλλον θεωρείται δύσκολο να επιτευχθεί. Αρκούντως υποβοηθητικό στη διαμόρφωση γενικής εικόνας για τα δεδομένα και τις συζητήσεις, όπως διαμορφώνονται μέχρι τώρα, είναι το έγγραφο που τιτλοφορείται «Εισηγήσεις της διακομματικής επιτροπής και οι απόψεις/παρατηρήσεις αρμόδιων υπουργείων και Νομικής Υπηρεσίας».
Σημαντικές θεωρούνται οι παρατηρήσεις της Νομικής Υπηρεσίας, που προβαίνει σε σειρά υποδείξεων.
Πρώτο, αναφέρεται σε θεσμοθέτηση υποχρέωσης να δηλώνεται στις αρχές της Δημοκρατίας η πώληση και/ή αποξένωση ακίνητης περιουσίας που βρίσκεται στα κατεχόμενα, όπως και το ύψος των εσόδων που λαμβάνονται από την πώληση αυτή.
Δεύτερο, φορολόγηση εσόδων από πώληση περιουσίας στα κατεχόμενα.
Τρίτο, επιβολή κυρώσεων σε όσους ενθαρρύνουν και/ή διευκολύνουν την καταχώρηση προσφυγής στην «επιτροπή».
Περαιτέρω, η Νομική Υπηρεσία απαντώντας στα ζητήματα που έχει θέσει η Διακομματική Επιτροπή, τονίζει πως «η έγερση αστικών αγωγών κατά της Τουρκίας για αποζημιώσεις με στόχο την μετέπειτα εκτέλεση αποφάσεων εκτός της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελεί νομικό εγχείρημα χωρίς σοβαρή πιθανότητα επιτυχίας». Ταυτόχρονα, σημειώνει, ένα τέτοιο εγχείρημα ενέχει κινδύνους να ανατραπούν σημαντικότατα για την Κυπριακή Δημοκρατία ευρήματα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση Αποστολίδη, σε περίπτωση που με νέες αγωγές τα ίδια ζητήματα αχθούν εκ νέου ενώπιον του εν λόγω Δικαστηρίου.
Η Νομική Υπηρεσία αναφέρει πως σε σχέση με την αξιοποίηση της υπόθεσης Αποστολίδη εναντίον Όραμς, αυτό αφορά τη δυνατότητα αναγνώρισης και εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων των κυπριακών δικαστηρίων στα κατεχόμενα και εναντίον της Τουρκίας. Η υπόθεση Αποστολίδη διακρίνεται διαδικαστικά και ουσιαστικά από τις προσφυγές κατά της Τουρκίας ενώπιον του ΕΔΑΔ ( Λοίζίδου, τέταρτη διακρατική και άλλες ατομικές προσφυγές), καθώς είχε ως αντικείμενο διαφορά αστικού δικαίου μεταξύ ιδιωτών διαδίκων.
Το σημαντικότερο δε στοιχείο που καταθέτει η Νομική Υπηρεσία είναι και η θέση της πως δεν τίθεται θέμα υιοθέτησης οποιωνδήποτε μέτρων υπό τη μορφή ποινικών ή άλλων κυρώσεων κατά Ε/Κ ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας που προσφεύγουν στην «επιτροπή». Μια τέτοια ενέργεια, αναφέρει, πιθανώς να οδηγούσε στην παραβίαση από την Κυπριακή Δημοκρατία της υποχρέωσης της να μην παρεμποδίζει την αποτελεσματική άσκηση του ατομικού δικαιώματος προσφυγής στο ΕΔΑΔ και γενικότερα να μην παρεμποδίζει την προσφυγή σε μια προσφερόμενη αποτελεσματική θεραπεία.
Κόμματα ερωτούν, αρμόδιοι απαντούν
Νομικό πλαίσιο που να προστατεύει τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά οικογενειών προσφύγων (αναδιάρθρωση και παράταση αποπληρωμής δανείων, αναστολή διώξεων.
Υπουργείο Οικονομικών: Το εν λόγω μέτρο αφορά όχι μόνο τους πρόσφυγες αλλά και όλα τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Σε περίπτωση υιοθέτησης τέτοιου νόμου πλαισίου θα πρέπει να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις στις τράπεζες. Ενδεχομένως να πρέπει να επιβληθούν αυστηρότερα κριτήρια για την αναδιάρθρωση των δανείων, ούτως ώστε να περιορισθεί ο αριθμός των δικαιούχων.
Σημειώνεται πως το ΥΠΟΙΚ, σε συνεννόηση με τον φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών, υπέβαλε σχετικό νομοσχέδιο το οποίο ενεκρίθη από το υπουργικό και αναμένεται η έγκριση του από τη Βουλή, έτσι ώστε να παρατείνεται ο χρόνος αποπληρωμής των στεγαστικών και σπουδαστικών δανείων μέχρι 30 χρόνια αντί 20 χρόνια που είναι σήμερα.
Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης
ΥΠΟΙΚ: Συμφωνεί δεδομένου ότι υπάρχει έγκριση από την Πολεοδομική Αρχή (χαλάρωση κριτηρίων), καθώς και το ότι θα εξεταστεί νομικά κατά πόσο δεν δημιουργείται διάκριση υπέρ των προσφύγων.
Υπουργείο Εσωτερικών: Ο καθορισμός πολεοδομικών ζωνών στα κατεχόμενα και κατ’ επέκταση η μεταφορά συντελεστή δόμηση στις ελεύθερες περιοχές κρίνεται αντικειμενικά δύσκολος ή/ και ανέφικτος. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός αποτελεί ρύθμιση που σχετίζεται άμεσα με την ικανοποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών αναγκών, ενώ θα πρέπει να υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση και πληροφορίες στο χώρο. Η μεταφορά συντελεστών/ αναπτυξιακών δικαιωμάτων στις ελεύθερες περιοχές θα δημιουργήσει μεγάλη προσφορά με αποτέλεσμα να μειωθούν οι αξίες των δικαιωμάτων, ενώ παράλληλα θα προκύψουν θέματα «άτακτης» ανάπτυξης.
Να δοθούν κίνητρα από ΥΠΕΣ για αγοραπωλησίες μεταξύ κατεχόμενων περιουσιών Ελληνοκυπρίων
ΥΠΟΙΚ: Συμφωνεί. Εισηγείται όπως ο συντελεστής κεφαλαιουχικών κερδών και ο συντελεστής μεταβιβαστικών τελών τεθεί σε μηδενική βάση.
ΥΠΕΣ: Τροποποίηση νομοθεσίας Κτηματολογίου ώστε για όλες τις αγοραπωλησίες μεταξύ Ε/Κ στα κατεχόμενα να μην καταβάλλονται μεταβιβαστικά τέλη.
Κάθε αιτητής στο Κεντρικό Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών να υπογράφει ένορκη δήλωση που να βεβαιώνει ότι δεν έχει προσφύγει στην «Επιτροπή»
ΥΠΕΣ: Συμφωνεί.
ΥΠΟΙΚ: Εισηγείται τη δημιουργία ενός αρχείου που να καταγράφει όλη την περιουσία του κάθε Ε/Κ στα κατεχόμενα, το οποίο να αναθεωρείται αναλόγως με το εάν πωλήθηκε περιουσία και από ποιόν.
Νομική Υπηρεσία: Η πολιτική που εφαρμόζει το κράτος φαίνεται να αντιμετωπίζει την «Επιτροπή» ως μηχανισμό του ψευδοκράτους χωρίς να προσδίδει σε αυτόν ή στις αποφάσεις του οποιαδήποτε νομιμότητα ή αναγνώριση. Η δημιουργία ενός τέτοιου αρχείου που να υποχρεώνει την κατάθεση στοιχείων και/ ή καταγραφή των αγοραπωλησιών Ε/κ περιουσιών μέσω της «Επιτροπής» θα συγκρούεται με τις υφιστάμενες πολιτικές…Περαιτέρω ενδέχεται να θεωρηθεί ως αποδοχή των πράξεων της «Επιτροπής» με πολύπλοκες και σοβαρές νομικές συνέπειες.