Διπλωματικό πόκερ σε θολό πεδίο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Μία σκληρή διπλωματική μάχη αναμένεται το φθινόπωρο για την Κύπρο σε διάφορα επίπεδα και με την ανάπτυξη πολλών πρωτοβουλιών. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα Ηνωμένα Έθνη προσανατολίζονται να αρχίσουν στα μέσα Οκτωβρίου τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων ενώ παράλληλες συζητήσεις θα γίνονται και για το πακέτο που αφορά την Αμμόχωστο.
Στη Γραμματεία του Διεθνούς Οργανισμού θεωρούν πως σε περίπτωση που το θέμα αυτό προχωρήσει, τότε «θα επικυρωθεί μέσα από τις συνομιλίες». Αυτή είναι η άποψη των ανθρώπων που βρίσκονται κοντά στον Μπαν Κι Μουν ενώ ο Αλεξάντερ Ντάουνερ εκτιμά πως «εάν μπορούν να συμφωνήσουν στο θέμα της Αμμοχώστου, τότε γιατί να μη λύσουν το Κυπριακό», δείχνοντας την αποδοκιμασία του στις πρωτοβουλίες της κυπριακής Κυβέρνησης.
Η Λευκωσία, με την πρωτοβουλία που έχει αναλάβει για το θέμα της Αμμοχώστου, επιχειρεί να δώσει μια δυναμική στην επικείμενη έναρξη της διαδικασίας αλλά και να δοκιμάσει τις προθέσεις της Άγκυρας. Η πρόταση τυγχάνει ήδη στήριξης από ΗΠΑ και Ε.Ε. ενώ «σιωπηλοί» παραμένουν την τελευταία περίοδο οι Βρετανοί. Την ίδια ώρα είναι προφανές ότι η προώθηση αυτού του πακέτου εμπεριέχει διάφορους κινδύνους. Πρώτο, ο Επίτροπος Όλι Ρεν, ο οποίος ανέλαβε να μεταφέρει την πρόταση στην Άγκυρα, δεν αποκλείεται να επανέλθει στη Λευκωσία με συμβιβαστική πρόταση, που ενδεχομένως να μην μπορεί να γίνει δεκτή από την κυπριακή Κυβέρνηση. Δεύτερο, να προχωρήσει η συζήτηση, να επιτευχθεί ενδιάμεση συμφωνία και να μην υπάρξει συνέχεια στη διαδικασία για τη συνολική επίλυση του Κυπριακού. Τούτο σημαίνει πως θα κλείσει το Κυπριακό με μια ενδιάμεση συμφωνία, η οποία θα επιτρέπει τη λειτουργία θεσμών στο ψευδοκράτος. Άλλωστε, αυτός είναι και ο στόχος της Άγκυρας, να αναβαθμίσει σε χωριστή οντότητα το κατοχικό καθεστώς.
Στην Τουρκία το θέμα της Αμμοχώστου θεωρείται κλειστό, δεν το συζητούν εκτός κι εάν διευρυνθεί σημαντικά η ατζέντα. Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι θα επιστρέψει τα Βαρώσια εάν λυθεί το Κυπριακό. Αυτό το ανέφερε άλλωστε πρόσφατα και ο υπουργός Ευρώπης της Τουρκίας, Εγκεμέν Μπαγίς, στον Πρόεδρο Αναστασιάδη στην Κροατία, στο περιθώριο τελετής για την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. Η περιοχή των Βαρωσίων δεν εποικίσθηκε, επειδή ακριβώς προοριζόταν να δοθεί ως στο πλαίσιο ενδιάμεσης συμφωνίας. Είναι σαφές πως ο τουρκικός σχεδιασμός θεωρεί πως η επιστροφή της Αμμοχώστου θα αποτελέσει, με κάποιες μικρές προσθήκες, τη λύση του εδαφικού. Την ίδια ώρα, στο τουρκικό ΥΠΕΞ επικαιροποιούν παλαιότερες προτάσεις τους, που υποβλήθηκαν υπό μορφή πακέτου αλλά απορρίφθηκαν από τη Λευκωσία.
Με βάση συζητήσεις που έχουν καταγραφεί μεταξύ Τούρκων διπλωματών και ξένων συναδέλφων τους, η Άγκυρα θεωρεί πως το θέμα της Αμμοχώστου μπορεί να ανοίξει εάν συνδυαστεί και με το φυσικό αέριο. Διπλωματικές πηγές σημείωναν πως οι Τούρκοι είναι αποφασισμένοι να θέσουν το ζήτημα της ενέργειας, είτε απευθείας είτε διά των Τουρκοκυπρίων. Όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, η πρόταση (μέσω Έρογλου) για συζήτηση του κεφαλαίου ενέργειας στις δικοινοτικές συνομιλίες θα τεθεί εκ νέου. Την ίδια ώρα δεν είναι μόνο η Τουρκία που επιχειρεί να διασυνδέσει το Κυπριακό με το ενεργειακό. Υπάρχουν και άλλες χώρες, που διαχρονικά διαδραματίζουν ρόλο στο Κυπριακό, που υποδεικνύουν πως μια συμφωνία θα διασφαλίσει την «ομαλή εκμετάλλευση των κοιτασμάτων». Η Τουρκία, σε μια τέτοια περίπτωση, θα έχει ρόλο και συμμετοχή στο κυπριακό φυσικό αέριο και δεν θα αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τουρκικά πλοία περιπολούν στην περιοχή, παρενοχλούν τις έρευνες, ωστόσο, αυτό δεν εμποδίζει ποσώς τη συνέχιση των εργασιών.
Όσον αφορά στο θέμα του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου, προωθείται από την Τουρκία και από κάποιους παράγοντες στην Ε.Ε., δεν θεωρείται ωστόσο το Α και το Ω της πολιτικής της Άγκυρας σε αυτή τη φάση.
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ
Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο θα αγγίξουν και θα επηρεάσουν την Κύπρο όπως και την ευρύτερη περιοχή. Εάν ο στρατός στην Αίγυπτο δεν επιβληθεί και οι πολίτες ανατρέψουν την πραξικοπηματική κυβέρνηση, η Άγκυρα θα θεωρείται κερδισμένη, εκτιμούν Τούρκοι αξιωματούχοι. Ακόμη και να μην επανέλθει το παλιό καθεστώς, η Άγκυρα θα επιβεβαιώσει την «ορθότητα της πολιτικής της» και θα προχωρήσει με τους σχεδιασμούς της στην περιοχή. Το ενδεχόμενο, σε μια τέτοια εξέλιξη, είναι πιθανόν να δημιουργηθεί ένας άξονας Τουρκίας – Αιγύπτου, αν και είναι σαφές πως αυτή τη στιγμή αυτό που προέχει στο Κάιρο είναι η αποκατάσταση της σταθερότητας, καθώς είναι μεγάλοι οι κίνδυνοι ενός μακρού εμφυλίου πολέμου, όπως στη Συρία.
Στην ταραγμένη, λοιπόν, περιοχή μας, εάν το σενάριο της δημιουργίας άξονα Τουρκίας – Αιγύπτου λειτουργήσει με τη συμμετοχή κι άλλων χωρών φιλικών προς την Άγκυρας, τότε ένα άλλο τόξο εκ των πραγμάτων θα ενισχυθεί. Αυτό των χωρών Ισραήλ–Κύπρου–Ελλάδος που θα ενθαρρύνεται και από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτά τα ζητήματα, βέβαια, δεν γίνονται αυτόματα. Δεν ισχύουν από μόνα τους, αλλά θα χρειασθεί να γίνουν κινήσεις και σχεδιασμοί. Για το Ισραήλ η ενίσχυση της συνεργασίας αυτής θα είναι μονόδρομος, εκτός κι εάν υπό κάποιες προϋποθέσεις κι άλλα ισχύοντα σενάρια στην περιοχή, τα ξαναβρεί με την Τουρκία. Τούτο, όμως, το ενδεχόμενο σήμερα δεν υφίσταται.
Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να αναδείξει τον δικό της ρόλο, εάν κάνει παιχνίδι. Παρά τα μεγάλα της οικονομικά προβλήματα και το γεγονός ότι τμήμα της χώρας βρίσκεται υπό κατοχή, μπορεί να προβάλει χαρακτηριστικά μιας χώρας με σταθερότητα.
Εάν επιβεβαιωθεί αυτό το σενάριο των δύο αξόνων, τότε είναι σαφές πως η Λευκωσία θα αναπροσαρμόσει –και στην πράξη– την εξωτερική της πολιτική.
ΘΑ ΔΕΙ ΤΟΝ ΜΠΑΝ ΚΙ ΜΟΥΝ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Στις 22 Σεπτεμβρίου θα φθάσει στη Νέα Υόρκη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος στις 26 του ίδιου μήνα θα προσφωνήσει –για πρώτη φορά– τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Παράλληλα, όπως είθισται, θα έχει συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα, Μπαν Κι Μουν, θα παρακαθήσει σε γεύμα που θα παραθέσουν προς τιμή του οι πρέσβεις των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Διευθετούνται κι άλλες επαφές, ενώ στη Γραμματεία του Διεθνούς Οργανισμού θεωρούν πολύ χρήσιμη τη συνάντηση Μπαν – Αναστασιάδη, καθώς οι Οηέδες θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό εικόνα για τις προθέσεις του Κύπριου Προέδρου ενόψει της επανέναρξης της διαδικασίας στο Κυπριακό τον Οκτώβριο.