Βρεθήκαμε ενώπιον μίας δύσκολης μεταβατικής εποχής: Ελλάδα και Κύπρος δεν γνωρίζουν τι σημαίνει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Άντονι Μπλίνκεν εκτιμά ότι βορειοκορεάτες στρατιώτες θα αναπτυχθούν τις προσεχείς ημέρες στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία * «Σαφής ένδειξη αδυναμίας της Μόσχας»

«Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας θα μπορούσε να λήξει ισόπαλος», λέει ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, αλλά ο Ρώσος ΥΠΕΞ θέλει να το πάει μέχρι τέλους «χωρίς συμβιβασμούς»

Ρωσική επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους σε στρατηγικής σημασίας γέφυρα στην Οδησσό κατά τη διάρκεια της νύχτας* Αδιευκρίνιστες προς το παρόν οι ζημιές

Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ*

Ζούμε σε μια δύσκολη μεταβατική εποχή όπου δεν υπάρχουν πια βεβαιότητες και όλες οι μεταβλητές με τις οποίες αντιλαμβανόμασταν και ερμηνεύαμε τον κόσμο κλονίστηκαν ανεπανόρθωτα και κάποιες σωριάστηκαν σε ερείπια.

Είναι πρώτα οι ραγδαίες γεωπολιτικές αλλαγές και η ολοένα και πιο έντονη αμφισβήτηση του πολιτισμικού παραδείγματος της Δύσης, ιδιαίτερα αυτού με την αμερικανική εκδοχή του και είναι ταυτόχρονα οι ραγδαίες αλλαγές που επιφέρει καθημερινά η τεχνολογική επανάσταση, τόσο στο επίπεδο της ζωής των ανθρώπων όσο και στην ανακατανομή της παγκόσμιας ισχύος.

Οι ραγδαίες γεωπολιτικές αλλαγές επιταχύνθηκαν με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ένας πόλεμος που έφερε στην επιφάνεια επιδιώξεις και σχεδιασμούς που δεν πήγαν όπως τους υπολόγιζαν οι πρωτεργάτες του. Από ρωσικής πλευράς αποδείχτηκε μια σχετική αδυναμία της ρωσικής στρατιωτικής μηχανής και ότι είχαν υπερεκτιμηθεί οι δυνατότητες του ρωσικού στρατού.

Από δυτικής πλευράς και ειδικά αμερικανικής, αποδείχτηκε η αδυναμία των οικονομικών κυρώσεων και η αποτυχία της Δύσης να οδηγήσει σε κατάρρευση την ρωσική οικονομία. Από πολιτικής σκοπιάς αποδείχτηκε η αδυναμία της Ευρώπης να διαδραματίσει ρόλο ανεξάρτητου πόλου και η αποικιοποίηση της από τους Αμερικανούς.

• Αλλά αυτό που επέφερε ο πόλεμος ως μείζον είναι η αδυναμία των ΗΠΑ να απομονώσουν την Ρωσία διεθνώς. Από την μια επιτάχυναν την δημιουργία ενός ισχυρού ευρωασιατικού πόλου με πρωτεργάτη την Κίνα και από την άλλη, σταδιακά, ακόμη και χώρες που αντιτάχθηκαν στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επανεξετάζουν και σταδιακά αναθεωρούν την αρχική τους θέση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι χώρες της Λατινικής Αμερικής. Σταδιακά η Μόσχα δέχεται μια έμμεση στήριξη, οικονομική αλλά και πολιτική από χώρες με σημαντική επιρροή όπως η Ινδία, η Βραζιλία και η Σαουδική Αραβία. Εξάλλου η ρωσική επιρροή διατηρείται και εκτός Ασίας, όπως στην Αφρική, ειδικά στην υποσαχάρια Σαχέλ που επισκέφθηκε πρόσφατα ο Σεργκέι Λαβρόφ.

Από το Μάλι μέχρι το Σουδάν η Ρωσία διατηρεί μια σχετική παρουσία και επιρροή και ανταγωνίζεται την Δύση, παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, ακόμη και ένας ορθόδοξος επίσκοπος, ο Ρέτζις Σεν Κλερ Βογιεμάγουα, αποχώρησε από το πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και εντάχθηκε στο πατριαρχείο της Μόσχας. Στις χώρες αυτές δρουν επίσης μισθοφόροι της Wagner.

Ένας λόγος που απέτυχαν οι δυτικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας είναι η σχετική αποδολαριοποίηση των διεθνών συναλλαγών, με τη χρήση του κινεζικού γουάν ή ενός λογιστικού νομίσματος. Διότι οι κυρώσεις έχουν αποτέλεσμα μόνο λόγω της κυρίαρχης θέσης του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία.

Αυτή την ώρα όμως οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με το δικό τους τεράστιο χρέος και τη συζήτηση για νέα αύξηση του ορίου του από το Κογκρέσο. Οι διαφωνίες Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών στο Κογκρέσο για την αύξηση του ορίου του χρέους παραμένουν και θεωρητικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αμερικανική χρεοκοπία. Αλλά βεβαίως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί, στο τέλος θα τα βρούνε, διότι διαφορετικά θα προέκυπτε χάος και θα υπονομευόταν ανεπανόρθωτα το αμερικανικό ιμπέριουμ.

Όμως καθώς η συζήτηση θα τραβήξει για μήνες, υπονομεύει ήδη την εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ και θέτει υπό αμφισβήτηση την αμερικανική ισχύ. Είναι καθαρό ότι όσον περιορίζεται ο ρόλος του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές άλλο τόσο περιορίζεται και η αμερικανική ισχύς. Διότι η κυριαρχία του δολαρίου επιτρέπει στις ΗΠΑ να διακινούν άφθονο χρήμα χωρίς πραγματικό αντίκρυσμα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πως θα κινηθούν οι BRICS (Brazil, Russia, India, China, and South Africa), οι αναδυόμενες οικονομίες.

Όσον αφορά την τεχνολογική επανάσταση, η Δύση προηγείται βέβαια αλλά χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία την ακολουθούν κατά πόδα. Οι ΗΠΑ επιβάλλουν συνεχείς περιορισμούς για να ανακόψουν την κινεζική τεχνολογική πρόοδο και ο τεχνολογικός πόλεμος είναι αμείλικτος.

Από την άλλη οι αμερικανικές πολυεθνικές έχουν ανάγκη τις αγορές της Κίνας και της Ινδίας και επενδύοντας σε αυτές τις χώρες μεταφέρουν αναγκαστικά σε αυτές και τις νέες τεχνολογίες.

Μολονότι οι ΗΠΑ παρουσιάζονται να έχουν το προβάδισμα στην τεχνολογική επανάσταση, σε ορισμένους τομείς η Κίνα πέτυχε ήδη να προηγείται, όπως οι ηλεκτρικές μπαταρίες, οι υπερηχητικές συσκευές και οι προηγμένες επικοινωνίες ραδιοσυχνοτήτων, όπως 5G και 6G. Η Κίνα έχει επενδύσει τεράστια ποσά στην έρευνα και μερικά από τα κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα στον κόσμο εδρεύουν στην Κίνα.

• Όπως και στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις, επικρατεί η ίδια ρευστότητα και αβεβαιότητα και στον τεχνολογικό ανταγωνισμό. Και μάλλον δεν υπάρχει για την ώρα νικητής. Το πιθανότερο, σε μια μεταβατική περίοδο ο ανταγωνισμός θα είναι επωφελής όπως συνέβη στο παρελθόν για παράδειγμα με την κατάκτηση του διαστήματος.

Από την άλλη η τεχνολογία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αποκτά μια οικουμενικότητα όπως και η γνώση. Δεν είναι δυνατόν να φυλακιστεί. Αργά ή γρήγορα θα είναι στη διάθεση ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ο πόλεμος θα είναι επομένως περισσότερο οικονομικός και εμπορικός.

Θα ήθελα να κλείσω και σήμερα με μια αναφορά στα καθ΄ημάς. Και πρώτα όσον αφορά τις γεωπολιτικές τεκτονικές ανακατατάξες, Αθήνα και Λευκωσία τις αντιμετωπίζουν με μια μονόπλευρη αγκίστρωση στις ΗΠΑ και την Δύση. Τίποτε δεν έχουν κληρονομήσει από την πολυμηχανία του Οδυσσέα, τίποτε δεν διδάσκονται από την πολιτική άλλων χωρών , π.χ. Ισραήλ, Τουρκία, Σαουδική Αραβία που απέρριψαν αυτή την μονόπλευρη σχέση για να μπορούν να υπερασπίζονται καλύτερα τα εθνικά τους συμφέροντα.

Αντίθετα η Ελλάδα και η Κύπρος δεν γνωρίζουν τι σημαίνει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, υιοθέτησαν την μονομερή στάση σε βάρος των εθνικών τους συμφερόντων. Δεν αντιλαμβάνονται ότι το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον ευνοεί την πολυμηχανία του Οδυσσέα, την κινητικότητα και την διπλωματική πολυγαμία.

Όσον αφορά την τεχνολογική επανάσταση, ούτε η Ελλάδα, ούτε η Κύπρος φαίνεται να αντιλαμβάνονται τη σημασία της. Το παραγωγικό τους μοντέλο μένει καθηλωμένο στην μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και την εκμετάλλευση της γης, με καταστροφικά αποτελέσματα για το περιβάλλον, με ένα οικοδομικό οργασμό που καταστρέφει ανεπανόρθωτα το αστικό περιβάλλον, με τις τιμές στα ύψη να μετατρέπουν τους ανθρώπους σε άστεγους.

Δεν γίνονται επενδύσεις στην έρευνα, δεν διαθέτουν ερευνητικά ιδρύματα, δεν παράγουν τίποτε το αξιόλογο στον τεχνολογικό-βιομηχανικό τομέα, μολονότι πολλές εκατοντάδες Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν στο εξωτερικό, σε ξένα ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια. Εμείς, σαν καλοί μεταπράτες διακινούμε προϊόντα ισραηλινής τεχνολογίας, όπως το Predator, σε διάφορες χώρες, από την Μαδαγασκάρη μέχρι το Σουδάν όπου μαίνεται τώρα ο εμφύλιος πόλεμος.

Υ.Γ. Απόφαση ντροπής για την έκδοση του Κούρδου αγωνιστή Κενάν Αγιάς που δείχνει και τις ψευδαισθήσεις που διατηρούνται για την Δικαιοσύνη όσον αφορά την ανεξαρτησία της. Προσαρμόζεται και αυτή “στοχαστικά” στα κελεύσματα των καιρών και των ισχυρών. Και μόνο εκεί που πάντα υπήρχαν κάποιοι γενναίοι δικαστές και τολμούσαν να πάνε ενάντια στο ρεύμα, έσωζαν την τιμή της. Και το φαινόμενο δεν είναι φυσικά μόνο κυπριακό.

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο.

[email protected]

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Το ελληνοτουρκικό μορατόριουμ “γκριζάρει νησιά”; Με τη συναίνεση της Αθήνας; Γιατί έχουν επιλεγεί προορισμοί που δεν ενοχλούν τους Τούρκους;