Μέγα Σάββατο, ημέρα σιωπής: Η πρώτη Ανάσταση στο ναό του Ταξιάρχη στο Αϊβαλί και το άναμμα του Φάνου στο βράχο της Θεόπετρας

Μέγα Σάββατο, ημέρα σιωπής, όπως τονίζει και ο Χερουβικός Ύμνος της ημέρας (Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία…). Άλλωστε, όλη η Μεγάλη Εβδομάδα είναι ημέρες πένθους, περισυλλογής, μετάνοιας. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην Ταφή και την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη. Είναι η τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής.

Το Σάββατο, αφού συγκεντρώθηκαν οι αρχιερείς και οι φαρισαίοι στον Πόντιο Πιλάτο, τον παρακάλεσαν να ασφαλίσει τον τάφο του Ιησού για τρεις ημέρες διότι, καθώς έλεγαν, «έχουμε υποψία μήπως οι μαθητές Του, αφού κλέψουν την νύχτα το ενταφιασμένο Του σώμα κηρύξουν έπειτα στον λαό ως αληθινή την ανάσταση την οποία προείπε ο πλάνος εκείνος, όταν ακόμη ζούσε· και τότε θα είναι η τελευταία πλάνη χειρότερη της πρώτης».

Αυτά αφού είπαν στον Πόντιο Πιλάτο και αφού πήραν την άδειά του, έφυγαν και σφράγισαν τον τάφο τοποθετώντας εκεί για ασφάλειά του κουστωδία, δηλαδή στρατιωτική φρουρά.

Όμως, το Πανάγιο Σώμα Του κείται στον τάφο όχι για να παραδοθεί στην αφάνεια και στη φθορά του θανάτου, αλλά για να συντρίψει (με την ψυχή Του που δεν πεθαίνει) τη δύναμη του Άδη και του θανάτου και να λυτρώσει όσους κρατούνταν εκεί. Αναμένουμε, τουτέστιν, με πίστη και ελπίδα, την Ανάσταση.

Η Ανάσταση του Χριστού είναι η αρχή μιας νέας ανθρωπότητας. Στο πρόσωπο του Κυρίου και στην ιστορική Του παρουσία από την ενανθρώπιση έως και την Ανάσταση γεννιέται, αναπτύσσεται και ολοκληρώνεται η σωτηρία του ανθρώπου. Η Ανάσταση είναι το σημείο εκείνο στο οποίο η ανθρωπολογία αλλάζει. Ο άνθρωπος παύει να πια να ζει τον θάνατο ως το τελικό γεγονός στη ζωή του.

Οι άνθρωποι καταδίκασαν τον Θεό σε θάνατο, ο Θεός, όμως, με την Ανάστασή του καταδικάζει τους ανθρώπους σε αθανασία. Για τα χτυπήματα ανταποδίδει αγκαλιές, για τις βρισιές ευλογίες. Για τον θάνατο την Αθανασία.

Η Εκκλησία είναι το σώμα του Αναστάντος Χριστού

Το πρωί γίνεται ο Εσπερινός της εορτής του Πάσχα με τη Θεία Λειτουργία, η πρώτη Ανάσταση, όπως λέγεται. Ακούγονται ωραιότατα αναγνώσματα και ύμνοι, ενώ στον ύμνο «Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι» ο ιερέας σκορπίζει δαφνόφυλλα -σύμβολα νίκης- στον ναό. Είναι πλέον έντονη η αναμονή της Ανάστασης.

Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα εορτάζεται η Ανάσταση του Χριστού, όπου ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, και στη συνέχεια τελείται ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου όλου του χρόνου που κρατούμε νηστεία και δεν τρώμε λάδι, για αυτό και ονομάζεται και Αλάδωτο Σάββατο.

Ο άγγελος είπε στις γυναίκες: «Εσείς μη φοβάστε! Ξέρω ποιον γυρεύετε: τον Ιησού, τον σταυρωμένο. Δεν είναι εδώ· αναστήθηκε, όπως το είπε! Ελάτε να δείτε το μέρος όπου βρισκόταν το σώμα του Κυρίου», κατά Ματθαίον 28:5-6.

Λεμονανανθοί στο ναό του Ταξιάρχη στο Αϊβαλί

Ένα άγνωστο έθιμο, αυτό της κρυφής πρώτης Ανάστασης λάμβανε χώρα στην εκκλησία του Ταξιάρχη στο Μικρασιατικό Αϊβαλί μέχρι το 1922. Στη στρωμένη με λεμονόφυλλα και λεμονανθούς εκκλησία και αντί των θορύβων από τα στασίδια που σηματοδοτούν πια τη μέρα ξεπερνώντας ακόμα κι αυτό το βραδινό «Χριστός Ανέστη», ο ιερέας έβγαινε στην Ωραία Πύλη και ψιθύριζε προς την εικόνα της Παναγιάς «Ανάστα, ο Θεός, κρίνον την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι».

Στη συνέχεια, με δύναμη έριχνε προς τη δυτική μεγάλη πόρτα της Εκκλησιάς ένα ωμό αυγό. Ήταν το σήμα για τη νίκη της ζωής με τους Αιβαλιώτες να ορκίζονται πως από εκείνη την ώρα έβλεπαν την Παναγιά στην εικόνα να χαμογελά γιατί ο Θεός γιος Της νίκησε το θάνατο, αναστήθηκε. Κι καμπάνα άρχιζε να χτυπά χαρμόσυνα μεταδίδοντας στις 12 ενορίες της πόλης το χαρμόσυνο μήνυμα. Οι καμπανοκρουσίες συνεχίζονταν από όλες τις Εκκλησιές.

Σήμερα 102 χρόνια μετά, η εικόνα της Παναγίας λείπει από το τέμπλο του Ναού, χαμένη μέσα στα χρόνια που προηγήθηκαν!

Το δικαίωμα της «πρώτης Ανάστασης» ανήκε στο Ναό του Ταξιάρχη σαν η παλιότερη εκκλησία της πόλης.

Ο πρώτος Αιβαλιώτης Ταξιάρχης χτισμένος ταυτόχρονα με τη γέννηση της πόλης, στα μέσα του 16ου αιώνα, χτίστηκε στο πλάτωμα ενός λατομείου από το οποίο έβγαινε πέτρα για το χτίσιμο των σπιτιών.

Έζησε κοντά 150 χρόνια κι αντικαταστάθηκε στα 1753 όπως μαρτυρεί μια επιγραφή εντοιχισμένη στα κελιά του σημερινού Ταξιάρχη, που γράφει «Ταξιάρχης 1753». Τρίκλιτη βασιλική πρέπει να ήταν, λέει ο αξέχαστος μελετητής της Πολιτείας Δημητρός Ψαρρός.

Ο δεύτερος Αιβαλιώτης Ταξιάρχης καταστράφηκε όπως κι όλη η πολιτεία, κατά την πυρκαγιά της 3ης Ιουνίου του 1821. Στην Καταστροφή της πόλης, Ακαδημίας Κυδωνιών και Ελληνικής επανάστασης ένεκα.

Σώθηκαν μόνο τμήματα του περιβόλου μαζί με μια βρύση στην εξωτερική, νότια, πλευρά του.

Με την επιστροφή των Αϊβαλιωτών συντηρήθηκε όπως όπως και τελικά ξαναχτίστηκε το 1844, όπως στέκει σήμερα. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρά η κτητορική επιγραφή της πρόσοψης. Αλλά και η μαρμάρινη πλάκα της σωζόμενης στο ιερό Αγίας Τράπεζας: 1844 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 20 ΝΚΟΛΑΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ.

«Ο τελευταίος αυτός ναός των Ταξιαρχών είναι μια επιβλητική τρίκλιτη βασιλική ίσως η ωραιότερη του “αϊβαλιώτικου” τύπου. Έχει υπερύψωση του μεσαίου κλίτους και ευρύχωρο γυναικωνίτη πάνω από τον εξωνάρθηκα, ο οποίος περιβάλλει τη δυτική πλευρά. Οι κολόνες του εξωνάρθηκα είναι από λευκό μάρμαρο και οι καμάρες από κόκκινη πελεκητή πέτρα του Σαρμουσάκ.

Ο εξωτερικός τοίχος του γυναικωνίτη είναι χτισμένος με πελεκητή ηφαιστειακή πέτρα από χρώμα της κίτρινης ώχρας, με κόκκινες φλέβες. Το υλικό αυτό, μάλλον προέρχεται από τα κοντινά “νταμάρια” στα γύρω υψώματα.

Ο κορμός του κυρίως ναού, είναι χτισμένος με στιβαρή λιθοδομή, που σε κάποια φάση σοβαντίστηκε και βάφτηκε στο χρώμα της κίτρινης ώχρας, με γραμμές που απομιμούνται ισοδομική τοιχοποιϊα. Η ανατολική πλευρά με τις κόγχες του ιερού έχει χτιστεί με διακοσμητική διάθεση, με σκοπό να μείνει εμφανής.

Στη βορινή πλευρά υπάρχει μια κομψή σκάλα από πέτρα του Σαρμουσάκ που οδηγεί στην είσοδο του γυναικωνίτη. Ένας ανάλαφρος τρουλίσκος πάνω σε λεπτές κολώνες στεγάζει το πλατύσκαλο στην κορυφή» γράφει ο Δημητρός Ψαρρός στο μνημειώδες του έργο «Το Αϊβαλί» .

Το εσωτερικό του ναού φαίνεται ότι ανακαινίστηκε και πήρε τη σημερινή του μορφή, τη δεκαετία του 1880. Η οροφή παρουσιάζει ένα σύνολο με καμάρες και σταυροθόλια από μπαγδατί με γύψινες διακοσμήσεις, που καλύπτει την ξύλινη κατασκευή της στέγης.

Οι ξύλινες κολόνες επενδύονται και αυτές με μπαγδατί και αποκτούν γύψινα κορινθιακά κιονόκρανα, ενώ οι τοίχοι χρωματίζονται έτσι ώστε να μοιάζουν σαν καλυμμένοι με μάρμαρα στο χρώμα της ώχρας. Ο ξύλινος άμβωνας στην αριστερή κιονοστοιχία, είχε κι αυτός παρόμοια διακόσμηση, με απομίμηση μαρμάρου στο ίδιο χρώμα της ώχρας. Το τέμπλο είναι μαρμάρινο, φτιαγμένο από τηνιακούς μαστόρους, όπως και ο επισκοπικός θρόνος και τα δυο μεγάλα προσκυνητάρια στο δεύτερο ζευγάρι κιόνων του ναού. Όλα αυτά τα στοιχεία με πλούσια επίχρυση γλυπτή διακόσμηση.

Η αγιογράφηση στο σύνολό της είναι έργο του ζωγράφου Γεώργιου Αγραφιώτη, ο οποίος υπογράφει και τον Παντοκράτορα του επισκοπικού θρόνου: «Δια συνδρομής Ευστρατίου Γονατά. Έργον Γ. Αγραφιώτου, 1886».

Πριν από το Διωγμό του 1922 η ενορία του Ταξιάρχη περιλάμβανε περίπου 400 σπίτια, που αντιστοιχούσαν σε πληθυσμό 1.800 έως 2.000 ανθρώπων. Από την ενορία των Ταξιαρχών εκλέγονταν τρεις αντιπρόσωποι για τη Δημογεροντία.

Το Πάσχα στα Μετέωρα

Κάθε τόπος γιορτάζει το Πάσχα ξεχωριστά, μοναδικά, με διάφορα έθιμα και συνήθειες που ανάγονται στο πολύ μακρινό παρελθόν. Έτσι και ο δήμος Μετεώρων, έχει τον δικό του μοναδικό τρόπο που αξίζει κανένας να δει και να βιώσει από κοντά.

Ο επισκέπτης που θα βρεθεί στην περιοχή, έχει τη μοναδική ευκαιρία να μεταλάβει της πνευματικότητας που καταυγάζουν αυτές τις άγιες μέρες τα Μετέωρα και τα άλλα μοναστήρια της περιοχής αλλά και να νιώσει την τοπική φιλοξενία σ’ ένα φυσικό περιβάλλον με χρώματα και αρώματα, παράλληλα με την αναβίωση παραδοσιακών εθίμων όπως ανακοίνωσε η δημοτική αρχή.

• Μεγάλο Σάββατο

Άναμμα Φανού

Το έθιμο του Φανού στο βράχο της Θεόπετρας, συνδέεται με το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης. Οι ρίζες του χάνονται στα βάθη του παρελθόντος και αφορούν τόσο στον ερχομό της Άνοιξης και την αναγέννηση της φύσης, όσο και στον ερχομό του Πάσχα. Στις 12:00 τα μεσάνυχτα ανάβουν τη φωτιά στο Φανό. Οι φλόγες του αναγγέλλουν το μεγάλο γεγονός της Χριστιανοσύνης, την Ανάσταση του Κυρίου.

Χώρος Εκδήλωσης: Θεόπετρα – Δημοτική Ενότητα Βασιλικής

Ώρα: Την ώρα της Αναστάσεως

• Δευτέρα του Πάσχα

Άγιος Γεώργιος Μαντηλάς

Το έθιμο έχει βαθιές ρίζες στο χρόνο και όπως όλα τα έθιμα, συνοδεύεται από τη δική του μυθοπλασία.

Σύμφωνα με την παράδοση, κάποιος Τούρκος αξιωματικός έπεσε αναίσθητος, ενώ έκοβε ξύλα στο δασάκι του Αγίου Γεωργίου. Η γυναίκα του χάρισε το μαντίλι της στον Άγιο με την παράκληση να γίνει καλά. Αμέσως ένας κάτοικος του χωριού αναρριχήθηκε στο εκκλησάκι του Αγίου και κρέμασε το μαντήλι μπροστά την εικόνα. Την ίδια στιγμή ο Τούρκος συνήλθε.

Έκτοτε, κάθε χρόνο, καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας, νέοι του χωριού αναρριχώνται στο βράχο ανεβάζοντας τα καινούρια μαντήλια, τάματα των πιστών, ενώ παράλληλα κατεβάζουν τα παλιά, τα οποία δίδονται ως ευλογία στους προσκυνητές.

Χώρος Εκδήλωσης: Εξωκκλήσι Αγίου Γεωργίου -Καστράκι

Ώρα: 10:00

Πασχαλόγιορτα

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, οι Καλαμπακιώτες συγκεντρώνονται, νωρίς το απόγευμα, στον αύλειο χώρο του Αγίου Δημητρίου και χορεύουν τραγουδώντας πασχαλινά τραγούδια.

Πρώτος σέρνει τον χορό ο δήμαρχος και ακολουθούν οι πρεσβύτεροι σε ηλικία και οι γυναίκες. Τα Πασχαλόγιορτα, αναβιώνουν από την πρώτη έως την τρίτη ημέρα του Πάσχα σε όλα σχεδόν τα χωριά του δήμου.

Χώρος Εκδήλωσης: Εξωκκλήσι Αγίου Δημητρίου – Πουλιάνα Καλαμπάκας

Ώρα: 17:00

Κλήδονας

Το έθιμο του Κλήδονα γιορτάζεται κάθε χρόνο παραμονή Πρωτομαγιάς. Οι γυναίκες του χωριού, με τα γκιούμια στολισμένα με λουλούδια, πηγαίνουν στις βρύσες και τα γεμίζουν νερό τραγουδώντας. Στο τέλος καταλήγουν στην πλατεία του χωριού, όπου και χορεύουν. Την ημέρα της Πρωτομαγιάς, χορεύουν πάλι στην πλατεία και το βράδυ πετάνε τα λουλούδια στο ποτάμι.

Χώρος Εκδήλωσης: Πλατεία Βασιλικής

Ώρα: 17:00

• Τρίτη του Πάσχα

Περιφορά Ιερών Εικόνων και Αγίων Λειψάνων

Κάθε χρόνο την τρίτη ημέρα του Πάσχα γίνεται με συνοδεία, η κάθοδος από τις μονές των Μετεώρων ορισμένου αριθμού Αγίων Λειψάνων προς τέλεση λιτανείας και αγιασμού των κατοίκων και των προσκυνητών. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, πραγματοποιείται το έθιμο της περιφοράς των Ιερών Εικόνων και των Αγίων Λειψάνων. Η πομπή ξεκινάει έξω από τον Ιερό Ναό Αγίων Πέτρου και Παύλου και διανύοντας μία μεγάλη διαδρομή μέσα από ανήφορους, ράχες, πλαγιές και δρομάκια του χωριού καταλήγει στην πλατεία. Στο τέλος, γίνεται αγιασμός και ακολουθεί η προσκύνηση των εικόνων και των λειψάνων.

Χώρος Εκδήλωσης: Καστράκι

Ώρα: 10:00 – Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας

* Εορτασμός Πρωτομαγιάς – Πασχαλόγιορτα (Τρίτη του Πάσχα)

Μετά από πολλά χρόνια ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς θα πραγματοποιηθεί σε μια από τις πιο όμορφες τοποθεσίες, την Τζέρτση. Κάτοικοι και επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γιορτάσουν την Άνοιξη στην εξοχή και να χορέψουν Πασχαλοτράγουδα, που χορεύονται παραδοσιακά την τρίτη ημέρα του Πάσχα.

Χώρος Εκδήλωσης: Τζέρτση

* Βλαχάβεια 2024 – Αθλοπαιδιές

Ο Δήμος Μετεώρων σε συνεργασία με τον ΣΚΑΜ και τον πολιτιστικό σύλλογο «Παπαθύμιος Βλαχάβας», αναβιώνει την παράδοση των αθλοπαιδιών προς τιμή του Ήρωα Παπαθύμιου Βλαχάβα.

Χώρος Εκδήλωσης: Δημοτικό Στάδιο Καλαμπάκας «Βασίλειος Καρακίτσιος»

Ώρα: 10:00

Σε δήλωσή του στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο δήμαρχος Μετεώρων Λευτέρης Αβραμόπουλος για τις εκδηλώσεις του Πάσχα στα Μετέωρα τονίζει:

«Το Πάσχα στα Μετέωρα έχει τη μοναδικότητα. Για το λόγο αυτό ο Δήμος Μετεώρων σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Σταγών και Μετεώρων έχει ετοιμάσει ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων για τις Άγιες Ημέρες του Πάσχα που συνδυάζουν τα ήθη, τα έθιμα, την παράδοση με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Εδώ, στον Δήμο Μετεώρων, θα ζήσετε ένα απόλυτα μυσταγωγικό Πάσχα ανάμεσα στους απόκοσμους βράχους που δείχνουν λες και αγκαλιάζουν την Καλαμπάκα και μοιάζουν σαν να εκπέμπουν σεβασμό, ταπεινότητα και αγιοσύνη στοιχεία αλληλένδετα με τη βαθύτερη ουσία τούτων των ημερών».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το απόγευμα το Αγιο Φως στο «Ελ. Βενιζέλος», θα διανεμηθεί με ειδικές πτήσεις σε όλη την Ελλάδα: Στα Ιεροσόλυμα ελληνική αντιπροσωπεία

Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE