Οι δυο επιλογές του Αγιατολάχ Χαμενεΐ μετά το θάνατο του Ραΐσι: Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα – Και στο… βάθος ένας καταπιεσμένος λαός που περιμένει την ευκαιρία του

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κίνδυνοι κλιμάκωσης από τις κινήσεις του Ιράν»: Βολές κατά του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης από τους υπουργούς Εξωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας

Σιδερόφρακτο το καθεστώς των μουλάδων στο Ιράν απέκλεισε από τις προεδρικές εκλογές μετριοπαθείς υποψηφίους-Στις κάλπες του 2021 συμμετείχε μόνο το 49% των εκλογέων

Λάδι στη φωτιά και έμμεση παραδοχή εμπλοκής του Ιράν από τον Χαμενεΐ: «Η επίθεση της Χαμάς απέτρεψε την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ στην Μέση Ανατολή»

Στις πιθανές εξελίξεις στο Ιράν μετά το θάνατο του ιρανού Προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι, αναφέρεται η ανάλυση των New York Times

H Erika Solomon με τίτλο After Raisi’s Death, Elections Pose Tricky Test for Iran’s Rulers αναφέρει, μεταξύ άλλων

Επί δεκαετίες, οι ηγέτες του Ιράν μπορούσαν να επικαλούνται την υψηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές τους ως απόδειξη της νομιμότητας του πολιτικού συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Καθώς όμως η προσέλευση των ψηφοφόρων έχει πέσει κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, οι εκλογές που θα υποχρεωθούν τώρα να διεξαγάγουν μετά τον θάνατο του προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι, θα αναγκάσουν το πολιτικό κατεστημένο σε μια απόφαση που δεν θέλει να πάρει.

• Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, έχει δύο επιλογές, η καθεμία από τις οποίες ενέχει κινδύνους.

1. Θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι οι προεδρικές εκλογές, οι οποίες σύμφωνα με το Σύνταγμα πρέπει να διεξαχθούν εντός 50 ημερών από τον θάνατο του Ραΐσι θα είναι ανοικτές σε όλους, από τους σκληροπυρηνικούς έως τους μεταρρυθμιστές. Αλλά αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο μιας ανταγωνιστικής εκλογικής αναμέτρησης που θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε μια κατεύθυνση που δεν επιθυμεί.
2. Εναλλακτικά, μπορεί να επαναλάβει τη στρατηγική του στις πρόσφατες εκλογές και να μπλοκάρει όχι μόνο τους μεταρρυθμιστές αντιπάλους του, αλλά ακόμη και μετριοπαθείς, πιστούς αντιπολιτευόμενους. Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να τον φέρει σε δύσκολη θέση λόγω της ακόμη χαμηλότερης συμμετοχής των ψηφοφόρων, μια κίνηση που θα ερμηνευόταν ως καυστική επίπληξη του ολοένα και πιο αυταρχικού κράτους του.

Η προσέλευση των ψηφοφόρων στο Ιράν ακολουθεί πτωτική πορεία τα τελευταία χρόνια. Το 2016, πάνω από το 60% των ψηφοφόρων της χώρας συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές. Μέχρι το 2020, το ποσοστό ήταν 42%. Οι αξιωματούχοι είχαν ορκιστεί ότι το αποτέλεσμα αυτόν τον Μάρτιο θα ήταν υψηλότερο – αντ’ αυτού έφτασε λίγο κάτω από το 41%.

Μόλις μια εβδομάδα πριν από τον θάνατο του Ραΐσι, ο τελικός γύρος των βουλευτικών εκλογών στην Τεχεράνη συγκέντρωσε μόνο το 8% των δυνητικών ψήφων – ένας εκπληκτικός αριθμός σε μια χώρα όπου ο κ. Χαμενεΐ κάποτε χλεύαζε τις δυτικές δημοκρατίες για συμμετοχή των ψηφοφόρων από 30% έως 40%.

«Στον Χαμενεΐ παρουσιάστηκε μια χρυσή ευκαιρία να επιτρέψει εύκολα, με τρόπο που να σώζει τα πρόσωπα, στους ανθρώπους να εισέλθουν στην πολιτική διαδικασία – αν επιλέξει να αδράξει αυτή την ευκαιρία», δήλωσε ο Μοχάμαντ Αλί Σαμπανί, Ιρανός πολιτικός αναλυτής και εκδότης του Amwaj, ενός ανεξάρτητου πρακτορείου ειδήσεων. «Δυστυχώς, αυτό που συνέβη τα τελευταία χρόνια δείχνει ότι δεν θα ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο».

• Το Ιράν είναι μια θεοκρατία με ένα παράλληλο σύστημα διακυβέρνησης, στο οποίο τα εκλεγμένα σώματα εποπτεύονται από διορισμένα συμβούλια. Οι βασικές κρατικές πολιτικές για τα πυρηνικά, τον στρατό και τις εξωτερικές υποθέσεις αποφασίζονται από τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ και το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, ενώ οι Φρουροί της Επανάστασης έχουν αυξήσει την επιρροή τους στην οικονομία και την πολιτική.

Ο ρόλος του Προέδρου περιορίζεται περισσότερο στην εσωτερική πολιτική και σε οικονομικά θέματα, αλλά εξακολουθεί να είναι μια θέση με μεγάλη επιρροή. Οι εκλογές παραμένουν επίσης ένα σημαντικό κριτήριο για το δημόσιο αίσθημα. Η χαμηλή συμμετοχή τα τελευταία χρόνια θεωρείται σαφές σημάδι της κακής διάθεσης απέναντι στους κληρικούς και το πολιτικό κατεστημένο που έχει γίνει όλο και πιο σκληροπυρηνικό και συντηρητικό.

Ο Ραΐσι, ένας κληρικός που εργάστηκε για χρόνια στο δικαστικό σώμα και συμμετείχε σε μερικές από τις πιο βίαιες πράξεις καταστολής στην ιστορία της χώρας, ήταν πιστός οπαδός του κ. Χαμενεϊ και της κοσμοθεωρίας του. Αφοσιωμένος υποστηρικτής του θρησκευτικού κανόνα στο Ιράν, ο Ραϊσι θεωρείτο επί μακρόν ως πιθανός διάδοχος του ανώτατου ηγέτη – παρά, ή ίσως εξαιτίας, της έλλειψης μιας δυναμικής προσωπικότητας που θα αποτελούσε κίνδυνο για τον Χαμενεϊ.

Τώρα, χωρίς σαφή υποψήφιο να υποστηρίξει, ο κ. Χαμενεΐ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει εσωτερικές διαμάχες εντός της συντηρητικής του βάσης.

«Το πολιτικό κατεστημένο περιλαμβάνει πολλούς ανθρώπους με σοβαρά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Θα υπάρξει ανταγωνισμός για την εξουσία», δήλωσε ο Arash Azizi, ιστορικός που επικεντρώνεται στο Ιράν και δίνει διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο Clemson στη Νότια Καρολίνα.

• Οι υποψήφιοι στους οποίους θα επιτραπεί να θέσουν υποψηφιότητα θα είναι ενδεικτικοί του είδους της πορείας που θέλει να ακολουθήσει ο ανώτατος ηγέτης.

Ο Mohammad Baqer Ghalibaf, ένας ρεαλιστής τεχνοκράτης που είναι πρόεδρος του Κοινοβουλίου και ένας από τους αιώνιους υποψήφιους Προέδρους της χώρας, θα προσπαθήσει πιθανότατα να θέσει υποψηφιότητα. Όμως οι επιδόσεις του στο Κοινοβούλιο τα τελευταία χρόνια έχουν αξιολογηθεί άσχημα, δήλωσε ο Azizi.

Το Κοινοβούλιο έχει κάνει ελάχιστα για να βοηθήσει στην επίλυση της οικονομικής κρίσης του Ιράν, και ο κ. Ghalibaf, παρά το γεγονός ότι αποκαλεί τον εαυτό του συνήγορο των φτωχών του Ιράν, δέχθηκε την εθνική κατακραυγή το 2022 για τις αναφορές ότι η οικογένειά του είχε πάει για ψώνια στην Τουρκία.

Ένας άλλος πιθανός υποψήφιος είναι ο Saeed Jalili, πρώην μαχητής των Φρουρών της Επανάστασης που έγινε διαπραγματευτής για τα πυρηνικά και θεωρείται σκληροπυρηνικός πιστός του κ. Χαμενεΐ. Η υποψηφιότητά του δεν θα ήταν καλός οιωνός για πιθανή προσέγγιση με τη Δύση, δήλωσε ο Azizi.

Σε όλες τις πρόσφατες εκλογές του Ιράν, ο κ. Χαμενεΐ έδειξε ότι είναι πρόθυμος να διαγράψει κάθε μεταρρυθμιστή ή ακόμη και μετριοπαθή υποψήφιο που θεωρείται ως πιστή αντιπολίτευση. Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: το 2021, ο Ραΐσι κέρδισε με το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής σε προεδρικές εκλογές, 48%. Αντίθετα, πάνω από το 70% των 56 εκατομμυρίων εκλογέων του Ιράν που είχαν δικαίωμα ψήφου ψήφισαν όταν εξελέγη ο πρόεδρος Χασάν Ρουχανί το 2017. Και μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το πολιτικό κατεστημένο του Ιράν θα αλλάξει πορεία.

• Η Ellie Geranmayeh, αναλύτρια του Ιράν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, δήλωσε ότι αυτό που είναι πιο πιθανό να αποτρέψει τον κ. Χαμενεΐ από το να διευρύνει την κούρσα είναι η επιθυμία του για μια ηγεσία που μπορεί να εξασφαλίσει μια ομαλή και σταθερή μετάβαση όταν επιλεγεί νέος ανώτατος ηγέτης. Ο κ. Χαμενεΐ είναι 85 ετών και έχει εύθραυστη υγεία.

Ωστόσο, ο κ. Χαμενεΐ έχει εξίσου επιτακτικούς λόγους να εξετάσει το ενδεχόμενο ανοίγματος σε μετριοπαθείς. Υπό τον Ραΐσι, η χώρα αντιμετώπισε μια σειρά δραματικών ανακατατάξεων, με την οικονομία να καταρρέει και την ανεργία να εκτοξεύεται στα ύψη. Και η βίαιη καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που ξέσπασαν το 2021 μετά τον θάνατο της νεαρής γυναίκας που κατηγορήθηκε ότι φορούσε ανάρμοστη μαντίλα στο κεφάλι, έχει απογοητεύσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Ενώ φαινόταν εξαιρετικά απίθανο ότι ο κ. Χαμενεΐ θα άλλαζε πορεία, η κ. Geranmayeh δήλωσε ότι “το σύστημα στο Ιράν έχει την ικανότητα να εκπλήσσει τον εαυτό του”.

Ο πρώην πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, αν και γνωστός σκληροπυρηνικός, εξέπληξε το πολιτικό κατεστημένο με τη λαϊκίστικη προσωπικότητά του.

Και ο κ. Ρουχανί, ένας μετριοπαθής εντός του συστήματος, εξέπληξε πολλούς με τις προσπάθειές του για οικονομικό άνοιγμα προς τη Δύση και κατάφερε να επιτύχει μια πυρηνική συμφωνία, προτού την καταστρέψει ο τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ.

New York Times [After Raisi’s Death, Elections Pose Tricky Test for Iran’s Rulers]

Η αμφιταλαντευόμενη διπλωματία του Ερντογάν μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς και οι χίλιοι τρομοκράτες: Παίζει ανάρμοστο παιγνίδι, κοροϊδεύει και τους οπαδούς του…