Το σημερινό πολιτικό σύστημα μάλλον μοιάζει περισσότερο με μια εκλόγιμη μοναρχία: Πόσα βήματα μακριά είμαστε από τη Δημοκρατία; Γιατί μη δεσμευτικά τα δημοψηφισμάτα;
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης συμμετείχε στις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στη φωτογραφία διακρίνεται με τον Καγκελάριο Σόλτς και την προεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, Roberta Metsola. Φωτογραφία ΓΤΠ, PIO
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Της ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΑΒΒΙΔΟΥ*, Λευκωσία
Με αφορμή την εξαγγελία του προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη για τη διενέργεια μη δεσμευτικών δημοψηφισμάτων με παρονομαστή τον ευφάνταστο όρο της νεοτερικότητας περί συμμετοχικής δημοκρατίας προκύπτει μια σειρά ερωτημάτων για τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Πρώτα απ’ όλα, τί είναι το δημοψήφισμα και γιατί θεωρείται ένα δημοκρατικό εργαλείο; Γίνεται ο πολίτης περισσότερο πολίτης;
Το δημοψήφισμα συνίσταται σε μια δοτή ερώτηση και συνήθως σε δυο μονολεκτικές απαντήσεις. Άρα, έχουμε ήδη μια ολοκληρωμένη διαδικασία στην οποία εξ αρχής δεν συμμετείχε η κοινωνία. Η κοινωνία καλείται να απαντήσει στο ερώτημα και αυτό το γεγονός από μόνο του είναι που σύμφωνα με τη νεοτερική επιστήμη μετατρέπει το δημοψήφισμα σε ένα δημοκρατικό εργαλείο.
- Στην πραγματικότητα, η κοινωνία καλείται να απαντήσει σε ένα δοτό ερώτημα βάσει δοτών επιλογών. Η μη δεσμευτικότητα των δημοψηφισμάτων απλώς δυσχεραίνει τα πράγματα.
Εκεί, όπου τα δημοψηφίσματα είναι δεσμευτικά, αλλά, δεν αποτελούν θεσμό, δηλαδή, δεν διενεργούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, προκύπτει το ερώτημα εάν η διενέργεια ενός έστω δεσμευτικού δημοψηφίσματος είναι επιλογή της κοινωνίας ή απλώς αποτελεί τη μετακύλιση της ευθύνης από το πολιτικό προσωπικό στην κοινωνία.
Σε μια πιο ειλικρινή εκδοχή της όποιας εξαγγελίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η άντληση της κοινής γνώμης μπορεί να διενεργηθεί δια μέσου του εργαλείου της δημοσκόπησης.
Εναλλακτικά και σε ένα δεύτερο στάδιο, ηλεκτρονικά και σχεδόν ανέξοδα, τη δημιουργία ενός δημοσκοπικού δήμου, θεσμοθετώντας έτσι με έναν τρόπο την κοινωνία, η οποία θα καταθέτει τη γνώμη της βάσει της οποίας το πολιτικό προσωπικό θα λαμβάνει τις αποφάσεις του.
Μια έστω προσομοίωση της αντιπροσώπευσης, όπου η κοινωνία θα αναζητήσει τα βήματά της ως πραγματικός εντολέας έναντι του εντολοδόχου της, δηλαδή του πολιτικού προσωπικού.
Κι αυτό, διότι, το δημοψήφισμα δεν αντανακλάται στην αντιπροσωπευτική ή αργότερα στη δημοκρατική αρχή που μετατρέπει την κοινωνία σε ένα διαρκές, πολιτικό σώμα, καθότι στο δημοψήφισμα λαμβάνεται στιγμιαία μια πολιτική απόφαση, την ίδια στιγμή που καθημερινά τίθενται ζητήματα, τα οποία αφορούν πρωτίστως την κοινωνία, αλλά γι’ αυτά αποφασίζει το πολιτικό προσωπικό.
Στην ομιλία του προέδρου, τα μη δεσμευτικά δημοψηφίσματα συνδυάστηκαν και με τη νέα γενιά. Εάν όντως ο πρόεδρος «πιστεύει πραγματικά στις δυνατότητες και στις προοπτικές της νέας γενιάς» θα χρειαστεί να αναλάβει και την ευθύνη της πρωτοβουλίας για τη μετάβαση του πολιτικού συστήματος. Ένας δημοσκοπικός δήμος θα ήταν μια καλή αρχή.
Τελικώς, τί είναι η δημοκρατία και γιατί πρέπει να την προσδιορίσουμε ως συμμετοχική; Είναι ή δεν είναι δημοκρατία; Κι αν είναι, τότε γιατί χρειάζεται προσδιορισμό;
- Δυστυχώς για τη νεοτερικότητα, τα πολιτικά φαινόμενα δεν επιδέχονται επιθετικούς προσδιορισμούς. Η άμεση, η έμμεση, η συμμετοχική ή άλλη εκφορά του ίδιου του πολιτικού φαινομένου αποτελεί απλώς μια εκτροπή της νεοτερικής επιστήμης από την ίδια την έννοια.
Ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα προϋποθέτει την αναγωγή της κοινωνίας σε δήμο. Να συμβαίνει δηλαδή αυτό που εννοεί η ίδια η έννοια: το κράτος είναι ο δήμος, η κοινωνία είναι ιδιοκτήτης του πολιτικού συστήματος. Άρα, ένα πολιτικό σύστημα είτε είναι δημοκρατικό είτε δεν είναι και είναι κάτι άλλο. Οι επιθετικοί προσδιορισμοί απλώς απομειώνουν το ίδιο το φαινόμενο υποδηλώνοντας την όποια ανυπαρξία του, γι’ αυτό και πρέπει να το προσδιορίσουμε.
Συνειρμικά και απολύτως λογικά, το σημερινό πολιτικό σύστημα μάλλον μοιάζει περισσότερο με μια εκλόγιμη μοναρχία παρά με μια δημοκρατία.
Άλλωστε, καμία κοινωνία στον κόσμο δε συγκροτεί δήμο. Η επανάσταση των εννοιών και ταυτοχρόνως, η θεσμοθέτηση της κοινωνίας δια μέσου της τεχνολογίας μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για να έρθουμε πιο κοντά στο χρόνο της δημοκρατίας.
* Ειρήνη Σαββίδου
Πολιτικός Επιστήμων, Ερευνήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Επικεφαλής της IS Pegasus Coaching & Consulting Ltd.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ
ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE