Αν θέλουμε να ζήσουμε σε ένα καλύτερο κόσμο δικαιοσύνης και ειρήνης που να σέβεται τον άνθρωπο: Αυτές είναι οι προκλήσεις για την ελεύθερη σκέψη

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τρομοκρατική ενέργεια», κατά την αστυνομία της Αυστραλίας, η επίθεση με μαχαίρι σε εκκλησία στο Σίδνεϊ: Προχώρησε στη σύλληψη του 15χρονου δράστη (video)

Το απύθμενο θράσος του Ισλαμικού Κράτους: Δημοσιοποίησε φρικτό βίντεο-ντοκουμέντο από την απαράδεκτη τρομοκρατική επίθεση σε αίθουσα συναυλιών

Μυστική επιχείρηση της αστυνομίας: “Πιάστηκε” πρώην ηγετικό στέλεχος της τρομοκρατικής οργάνωσης «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς»

Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ*, Λευκωσία

Στις μέρες μας απαιτείται πολύ θάρρος για να παραμείνει κανείς ελεύθερος, να βλέπει και να κρίνει ελεύθερα ό,τι συμβαίνει γύρω του, ότι συμβαίνει σε τοπικό ή πλανητικό επίπεδο.

Χρειάζεται και η σωστή πληροφόρηση φυσικά, κάτι που δεν είναι εύκολο με τους επικοινωνιακούς μηχανισμούς των δρώντων που προωθούν ο καθένας τη δική του αλήθεια, μέσα από μια ανελέητη μερικές φορές τοξική προπαγάνδα.

Υπάρχει φυσικά και η ιδεολογικά φορτισμένη πληροφόρηση αλλά προπάντων η ιδεολογικά φορτισμένη κρίση. Η ιδεολογική φόρτιση θολώνει το τοπίο.

Όμως ο νηφάλιος παρατηρητής, είναι ικανός να διακρίνει ακόμη και τη δική του ιδεολογική παραχάραξη της πληροφόρησης και της κρίσης. Ακόμη, πέρα από την ιδεολογική φόρτιση υπάρχει και η ηθική πρόσληψη και αντίληψη των γεγονότων, η ηθική αντιμετώπιση και η κρίση αυτών που συμβαίνουν γύρω μας.

• Όσο και να το θέλουμε, ούτε οι έννοιες είναι ουδέτερες, ούτε τα γεγονότα έχουν μόνο μια θέαση. Υπάρχει πάντα η διαφορετική οπτική γωνία θέασης των γεγονότων και η διαφορετική οπτική γωνία της ερμηνείας τους.

Ένα παράδειγμα που στις μέρες μας επανέρχεται τόσο συχνά, είναι αυτό της τρομοκρατίας. Πώς την προσδιορίζουμε; Τί είναι τρομοκρατία; Τί είναι τρομοκρατική οργάνωση και τί είναι απελευθερωτικό κίνημα;

Αν δούμε ιστορικά το φαινόμενο αυτό, δεν υπήρξε ποτέ επανάσταση, δεν υπήρξε ποτέ απελευθερωτικό κίνημα που να μην συνοδευόταν και από μιας μορφής τρομοκρατία. Αυτή η ιστορική θεώρηση μας υποχρεώνει να σχετικοποιούμε και τη χρήση της έννοιας αυτής στις μέρες μας.

Όμως το πρόβλημα τίθεται στην καθημερινότητά του πολύ πέρα από την ιστορική ή την ηθική θεώρησή του σε ένα άλλο επίπεδο, αυτό των συμφερόντων και του ηθικού αξιακού κώδικα που υιοθετεί κάποιος.

Στην περίοδο των αντιαποικιακών κινημάτων, υπήρχαν μόνιμα δύο στρατόπεδα: οι αποικιακές δυνάμεις μιλούσαν πάντα για τρομοκρατία και τρομοκράτες. Οι επαναστάτες, αυτοί που αγωνίζονταν για την ελευθερία τους, μιλούσαν φυσικά για απελευθερωτικά κινήματα.

Αυτό δεν εμπόδιζε την δημιουργία ρωγμών και στα δύο στρατόπεδα. Στις κοινωνίες της Δύσης, που κατά κανόνα συντάσσονταν με την αποικιοκρατική πολιτική των κρατών τους, υπήρχαν έντονες διαφοροποιήσεις, κυρίως διανοουμένων αλλά και κοινωνικών ομάδων που συντάσσονταν με τους καταπιεζόμενους των αποικιών.

• Αλλά και στις ίδιες τις αποικίες υπήρχαν οι συνεργαζόμενοι με τον κατακτητή, έστω και αν κατά κανόνα ανήκαν σε μια άρχουσα τάξη μειοψηφίας που συνέδεε τα συμφέροντα της με την συνέχιση του αποικισμού. Είναι ακριβώς εδώ που συγκρούονται πολλές φορές συμφέροντα, ηθικές αξίες και αξιακοί κώδικες.

Το ίδιο θέμα τίθεται και στις μέρες μας, όταν μια οργάνωση χαρακτηρίζεται από τους μεν ως τρομοκρατική και από τους άλλους ως απελευθερωτική. Είναι φανερό ότι τα κριτήρια είναι πολιτικά για τον χαρακτηρισμό αυτό και όχι ηθικο-αξιακά.

Φυσικά και υπάρχουν πράξεις των οργανώσεων αυτών που προκαλούν απέχθεια και παραβαίνουν κάποιους αξιακούς ή και ηθικούς κώδικες που πρέπει όλοι να σέβονται. Την ίδια ώρα όμως τίθεται και το ερώτημα, γιατί οι άνθρωποι αυτοί υποχρεώνονται να καταλήγουν σε αυτού του είδους τις πράξεις.

Όπως τίθεται και το ερώτημα, αν το απέναντι συντεταγμένο κράτος έχει το δικαίωμα άσκησης τρομοκρατίας ως συλλογικής τιμωρίας, παραβιάζοντας ακόμη και το λεγόμενο ανθρωπιστικό δίκαιο.

Τα ερωτήματα αυτά και πολλά άλλα θα υπάρχουν και θα τίθενται συνεχώς. Όμως θα υπάρχει πάντοτε και μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον καταπιεστή και τον καταπιεζόμενο. Και είναι στον σκεπτόμενο άνθρωπο να διακρίνει αυτή την διαχωριστική γραμμή και να τοποθετηθεί.

Και είναι εδώ που διακρίνεται αυτός που διαθέτει την κριτική σκέψη για να τοποθετηθεί με την πλευρά του καταπιεζόμενου, ή και να τοποθετηθεί με κριτική διάθεση απέναντι σε πράξεις και των δύο πλευρών, ακόμη και όταν στο μείζον στηρίζει την πλευρά του καταπιεζόμενου.

Από τη στήλη αυτή ασκήθηκε και ασκείται κριτική στον ισχυρό, γιατί κατά κανόνα είναι αυτός που καταπατεί το δίκαιο του αδύνατου. Κατ’ επέκταση, η κριτική αυτή ασκείται στη Δύση και την πολιτική της, τους άδικους αποικιοκρατικούς πολέμους της στο παρελθόν και την εκμετάλλευση άλλων λαών, όπως και τους άδικους σημερινούς πολέμους της, τους οποίους βεβαίως προσπαθεί πάντοτε να ηθικοποιεί.

Πολλοί δεν ανέχονται αυτή την κριτική επειδή θεωρούν ότι οι αξίες της Δύσης είναι πολύ πιο σημαντικές από αυτές του υπόλοιπου κόσμου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Δύση, με την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό προσέφερε σημαντικά στον ανθρώπινο πολιτισμό και την ορθολογική σκέψη. Αλλά δεν απέφυγε και την βαρβαρότητα.

• Εξάλλου, ο δυτικός πολιτισμός δεν είναι ο μόνος, ούτε κατ΄ ανάγκη και ο μοναδικός σε αυτό τον πλανήτη, ενώ και η ίδια η Δύση παραβίασε και παραβιάζει συνεχώς τις ηθικές αξίες, τους αξιακούς κώδικες αυτού του πολιτισμού.

Αν υπάρχει κάτι που πρέπει να κρατήσει κανείς από τον δυτικό πολιτισμό, είναι η κριτική σκέψη όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από τους αιώνες, από την αρχαία Ελλάδα ως την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό. Και με το όπλο αυτό της κριτικής σκέψης θα πρέπει να κρίνουμε και την ίδια τη Δύση και τις αμαρτίες της, αλλά φυσικά και τον υπόλοιπο κόσμο.

Είναι με αυτές τις σκέψεις που η στήλη αυτή αναλύει και ερμηνεύει τον κόσμο, είτε σε τοπικό είτε σε πλανητικό επίπεδο. Και που εκτίθενται εδώ με όσα πλανητικά βιώνουμε, είτε πρόκειται για τον πόλεμο στην Ουκρανία, είτε γι΄αυτό στη Μέση Ανατολή, είτε για όσα βιώνουμε καθημερινά σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Και είναι αυτή την κριτική σκέψη που χρειαζόμαστε και ως ελληνισμός αλλά και ως κοινωνίες, αν θέλουμε να ζήσουμε σε ένα καλύτερο κόσμο δικαιοσύνης και ειρήνης που να σέβεται τον άνθρωπο αλλά και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει.

* Στέφανος Κωνσταντινίδης
Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο.
[email protected]

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Υπάρχει μια εναλλακτική στρατηγική στο Κυπριακό; Και αν υπάρχει ποια είναι; 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και κατοχή, η Κύπρος ακόμα ψάχνεται…