File photo: Άποψη από μια από τις πολλές αίθουσες εκθεμάτων στο Τρίερ. Photo via Twitter@museumtrier
Η παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας απασχολεί μέχρι σήμερα ιστορικούς και φιλοσόφους, ποιητές και στοχαστές. Μια μεγάλη έκθεση στη Γερμανία δίνει κάποιες απαντήσεις.
Η διαδρομή του επισκέπτη μέσα στο Κρατικό Μουσείο Ρηνανίας στο Τρίερ σκοτεινιάζει συνεχώς καθώς τον οδηγεί στο τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, σε μια μαύρη αίθουσα μ’ έναν κενό θρόνο.
Μέχρι εκεί έχει ήδη διατρέξει γύρω στα 150 χρόνια από την ιστορία της ύστερης αρχαιότητας. Και έχει δει όλες τις πτυχές της ζωής τότε: από ξύλινα σπίτια, φθαρμένα νομίσματα και τουαλέτες χωρίς αποχέτευση μέχρι στοιχεία από αυτοκρατορικά ανάκτορα, με θέρμες και δείγματα υαλουργίας και χρυσοχοΐας.
Όλα αυτά στο Τρίερ της Γερμανίας, την παμπάλαια ρωμαϊκή αποικία που ονομαζόταν Τρέβηροι. Το μυστήριο που καλούμεθα να εξιχνιάσουμε είναι πώς καταστράφηκε ο υψηλός για την εποχή του ρωμαϊκός πολιτισμός. 700 εκθέματα από 20 χώρες, διεσπαρμένα σε τρία μουσεία της πόλης. Το κομμάτι της έκθεσης στο Κρατικό Μουσείο Ρηνανίας είναι αφιερωμένο στον 4ο και 5ο αιώνα.
Προς τη δύση του ηλίου
Οι αίθουσες της έκθεσης είναι διαμορφωμένες χρωματικά «σαν ήλιος που δύει», λέει ο διευθυντής του Μουσείου Μάρκους Ρόιτερ.
«Μέχρι που δύει όντως στην τελευταία κατάμαυρη αίθουσα».
Στα σημαντικότερα δάνεια για την έκθεση συμπεριλαμβάνονται μια μαρμάρινη κεφαλή της Αφροδίτης από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, ο πορφυρός κορμός ενός αυτοκρατορικού ανδριάντα από τη Ραβέννα, μωσαϊκά από τη Βόρεια Αφρική ή η μικροσκοπική κεφαλή ενός λέοντα από ορεία κρύσταλλο από το Μεσαιωνικό Μουσείο του Παρισιού. «Αυτό το κομμάτι συνήθως δεν δανείζεται» επισημαίνει ο Ρόιτερ. Άλλα εκθέματα έρχονται από το Λούβρο, το Βρετανικό Μουσείο και πολλές γερμανικές συλλογές.
Ο ήλιος είναι ακόμα στο στερέωμα, όταν η έκθεση στο Κρατικό Μουσείο Ρηνανίας μας παρουσιάζει τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γύρω στο 350. Υπήρξαν τότε τέσσερις αυτοκράτορες που αναζητούσαν συνεχώς νέες έδρες – και έδιναν μεγάλη σημασία στη νομιμοφροσύνη των κρατικών υπαλλήλων και των στρατηγών τους.
«Τους έκαναν δώρα, αργυρές ράβδους ή χρυσές πόρπες, για να διασφαλίσουν την αφοσίωσή τους», λέει ο Ρόιτερ και δείχνει ένα πολύτιμο «διάτρητο αγγείο» από γυαλί, ένα από τα έξη που έχουν συνολικά διασωθεί.
Η βαθμιαία παρακμή
Μετά αρχίζουν να μαζεύονται σύννεφα. Οι αυτοκράτορες μάχονται μεταξύ τους, οι στρατηγοί στασιάζουν κατά του αυτοκράτορά τους. Και οι Γερμανοί, που κάνουν καριέρα στον ρωμαϊκό στρατό, αλλάζουν τις δομές της εξουσίας. Ξεσπούν εμφύλιοι. «Η αυτοκρατορία τρώει τις ίδιες της τις σάρκες με αποτέλεσμα ο στρατός να αποδυναμώνεται», λέει ο Ρόιτερ. Στο μεταξύ αρχίζουν οι εισβολές ξένων φύλων και οι λεηλασίες. Στην πορτοκαλί αίθουσα της έκθεσης μια εγκατάσταση πολυμέσων αναπαριστά τους πολέμους που ξεσπούν στη δυτική αυτοκρατορία. «Από το 400 στη Δύση το κράτος καταρρέει», λέει ο Ρόιτερ. Στην σκούρα κόκκινη αίθουσα η Ρώμη λεηλατείται. Ο επισκέπτης ακούει φωτιές να τριζοβολούν, άλογα να χλιμιντρίζουν. Στην προθήκη λειωμένα νομίσματα, χρονολογημένα το 410. Και στο τέλος η μαύρη αίθουσα με τον άδειο θρόνο. Πτώση και σιγή.
Για τον αρχαιολόγο Ρόιτερ οι δύο βασικοί λόγοι για την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είναι οι εσωτερικές εμφύλιες συρράξεις και οι επιθέσεις των γερμανικών φύλων σε πολλά σημεία της επικράτειας.
«Πάντως οριστική απάντηση δεν θα δοθεί ποτέ.»
Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί γύρω στις 700 σχετικές θεωρίες. Ίχνη μιας παγκόσμιας καταστροφής λοιπόν στην τριπλή έκθεση του Τρίερ, της σπουδαιότερης κάποτε ρωμαϊκής μεγαλούπολης βορείως των Άλπεων, που σημειωτέον έχει προϋπολογισμό 5,7 εκατομμύρια ευρώ και θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου.
#Hereinspaziert! In #Kooperation mit dem Rheinischen Landesmuseum Trier und dem Museum am Dom Trier öffnet die #Landesausstellung heute ihre Türen für all unsere Besucher. Das Stadtmuseum Simeonstift wünscht ganz viel #Inspiration und große #Entdeckungen! 🔥🥂 pic.twitter.com/jqecgpLTOe
— Stadtmuseum Simeonstift Trier (@museumtrier) June 25, 2022
Der Begleitband zur großen Trierer #Landesausstellung
Am 25. Juni wird die Landesausstellung „Der Untergang des Römischen Reiches“ eröffnet und erstreckt sich über 3 #Museen: Rheinisches #Landesmuseum #Trier, #MuseumamDom Trier & @museumtrier. https://t.co/DxCXgC572T#rom pic.twitter.com/MFrOhyVApg
— wbg – Wissen teilen. Weiter denken. (@WissenVerbindet) June 22, 2022
𝗗𝗮𝘀 𝗘𝗿𝗯𝗲 𝗥𝗼𝗺𝘀. 𝗩𝗶𝘀𝗶𝗼𝗻𝗲𝗻 𝘂𝗻𝗱 𝗠𝘆𝘁𝗵𝗲𝗻 𝗶𝗻 𝗱𝗲𝗿 𝗞𝘂𝗻𝘀𝘁
𝐹𝑢̈ℎ𝑟𝑢𝑛𝑔 𝑑𝑢𝑟𝑐ℎ 𝑑𝑖𝑒 𝐿𝑎𝑛𝑑𝑒𝑠𝑎𝑢𝑠𝑠𝑡𝑒𝑙𝑙𝑢𝑛𝑔
𝐽𝑒𝑑𝑒𝑛 𝑀𝑖𝑡𝑡𝑤𝑜𝑐ℎ, 𝑆𝑎𝑚𝑠𝑡𝑎𝑔 𝑢𝑛𝑑 𝑆𝑜𝑛𝑛𝑡𝑎𝑔
25. 𝐽𝑢𝑛𝑖 𝑏𝑖𝑠 27. 𝑁𝑜𝑣𝑒𝑚𝑏𝑒𝑟 pic.twitter.com/v5EbRTNmFu— Stadtmuseum Simeonstift Trier (@museumtrier) June 29, 2022
Με πληροφορίες από Deutsche Welle/Μπίργκιτ Ράιχερτ, dpa
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE