Ο Μιχαήλ Καραολής, ο Ανδρέας Δημητρίου και η ΕΟΚΑ: Οι πρωτομάρτυρες της αγχόνης
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Όσα δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών στους βουλευτές της Ν.Δ. αποτελούν δέσμευση που «δένει» την κυβέρνηση: Να κοπεί με το μαχαίρι η απέραντη δειλία απέναντι στην Τουρκία…
Οι ΗΠΑ, η Κύπρος, η Ανατολική Μεσόγειος και μια πολύπλοκη «εξίσωση»: Πολιτικοί …”είδαν” δήθεν σοβαρούς κινδύνους από την επίσκεψη του Κύπριου Προέδρου στο Λευκό Οίκο!!!
Του Αυγουστίνου-Ντίνου Αυγουστή
“4 νεκροί και 164 τραυματίαι εις Αθήνας κατά τας χθεσινάς βίαιας συγκρούσεις”, μεταξύ της ελληνικής αστυνομίας και των Ελλήνων διαδηλωτών που διαμαρτύρονταν κατά των επικείμενων εκτελέσεων έγραφε, στην 1η σελίδα, το μεσημέρι της Πέμπτης 10 Μαίου1956, η Αθηναϊκή εφημερίδα «Τα Νέα».
Ξημερώματα Τετάρτης 10 Μαΐου του 1956. Τις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας δονούν τα πατριωτικά τραγούδια των κρατουμένων αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. Ο Ανδρέας Δημητρίου και ο Μιχαλάκης Καραολής, σε λίγο θα διαβούν ευθυτενείς, το τελευταίο σκαλοπάτι της ζωής κερδίζοντας την αιωνιότητα. Η ατμόσφαιρα στα κελιά των κρατουμένων θυμίζει πανηγύρι και όχι ωδή προς το θάνατο! Ο ιερέας των φυλακών θα εξομολογήσει και θα κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων τους μελλοθάνατους. Ο νόμος της αυτού «μεγαλειοτάτης» βασίλισσας Ελισάβετ σε λίγο θα πάρει το δρόμο του….
Ο Μιχαλάκης Καραολή γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933, στο ορεινό χωριό Παλαιχώρι. Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή. Τα αδέρφια του ήταν η Ελένη, ο Ανδρέας, η Μαρούλλα και η Νίκη. Ήταν Άριστος μαθητής και πρωταθλητής του στίβου (έτρεχε 800 μέτρα με τα χρώματα του Α.Π.Ο.Ε.Λ.).
Κατείχε υψηλό επίπεδο μόρφωσης για τα δεδομένα της εποχής (απόφοιτος της Αγγλικής Σχολής), προσόν το οποίο του εγγυάτο ευοίωνες προοπτικές για την επαγγελματική του σταδιοδρομία στο δημόσιο τομέα, όπου εργαζόταν όταν μπήκε στο αντάρτικο.
Μια από τις πρώτες του δράσεις ήταν η ανατίναξη (με ωρολογιακή βόμβα) της υπηρεσίας στην οποία εργαζόταν ο ίδιος, τον Ιούνιο του 1955. Στις 28 Αυγούστου 1955 ανέλαβε μαζί με το συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου την εκτέλεση αστυνομικού συνεργάτη των Άγγλων. Η απόπειρα πέτυχε. Ο Παναγιώτου διέφυγε ενώ ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις και φυλακίσθηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Καταδικάστηκε σε θάνατο, παρότι η σφαίρα που σκότωσε τον Ε/Κ προδότη, δεν προερχόταν από το όπλο του Καραολή. Κατά τη διάρκεια της κράτησης του βασανίσθηκε απάνθρωπα αλλά δεν αποκάλυψε κανένα μυστικό της Ε.Ο.Κ.Α.
Στις 28 Οκτωβρίου 1955, ακούστηκε για πρώτη φορά σε δίκη αγωνιστή της Ε.Ο.Κ.Α. η απόφαση: «Εις θάνατον!» Ο τότε κυβερνήτης της Κύπρου Τζον Χάρτινγκ, έδινε ιδιαίτερη σημασία στις πρώτες εκτελέσεις. Ήλπιζε πως η αμείλικτη στάση του απέναντι στους συλληφθέντες θα λειτουργούσαν ως παραδειγματικό μέτρο το οποίο θα τρομοκρατούσε τους αγωνιστές και θα τερμάτιζε τον αγώνα. Τα γεγονότα που ακολούθησαν τον διέψευσαν. Η απάνθρωπη αυτή συμπεριφορά των Βρετανών, όχι μόνο δεν τρομοκράτησε τους αγωνιστές αλλά τους πείσμωσε περισσότερο…
- Εκπρόσωπος της κατηγορούσας αρχής στη δίκη του Καραολή ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς. Το δικαστήριο στηρίχθηκε στις καταθέσεις δύο Τ/Κ αστυνομικών για την τελική καταδίκη του σε θάνατο.
Ο Καραολής προσέφυγε στην Επιτροπή Δικαιοσύνης του Βρετανικού Συμβουλίου του Κράτους, ενώ αιτήθηκε απονομή χάριτος από τη βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου, Ελισάβετ Β΄. Οι προσπάθειές του Καραολή παρά την διεθνή κατακραυγή και κινητοποίηση, απέβησαν δυστυχώς άκαρπες.
Η αίτηση έφεσης του Καραολή εξετάστηκε από το Συμβούλιο του Στέμματος τον Απρίλιο του 1955 και απορρίφθηκε. Την ίδια ακριβώς τύχη είχε και η αίτηση του προς τον στρατάρχη σερ Τζον Χάρντινγκ.
Ο Ανδρέας Δημητρίου, γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934 και καταγόταν από τον Άγιο Μάμα της Λεμεσού. Ήταν μέλος μιας πάμπτωχης πολυμελούς οικογένειας. Γονείς του ήταν ο Δημήτρης και η Ευδοκία Βασιλείου, Αδέλφια: Σάββας και Ελένη
Ετεροθαλή αδέλφια: Αγγέλα και Σούλα. Φοίτησε για τρία χρόνια στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στη συνέχεια έπιασε δουλειά σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Από μικρός αναμίχθηκε στον συνδικαλισμό και διατέλεσε γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων.
Η δράση του στην Ε.Ο.Κ.Α. ήταν πολυσήμαντη. Έκανε αισθητή την παρουσία του στους κόλπους της Οργάνωσης λόγω της σημαντικής συμβολής του στην αρπαγή οπλισμού από τις στρατιωτικές αποθήκες Αμμοχώστου όπου εργαζόταν. Συνελήφθη τον Νοέμβριο του 1955 μετά από ένοπλη ανεπιτυχή επίθεση εναντίον ενός Βρετανού, μέλους των μυστικών υπηρεσιών.
Ο Δημητρίου όπως και ο Καραολής, καταδικάσθηκε σε θάνατο σύμφωνα με τις διατάξεις που μόλις είχαν εισαχθεί στο νομοθετικό πλαίσιο της Κατάστασης Ανάγκης που προνοούσαν την επιβολή της θανατικής καταδίκης ακόμα και για απλή οπλοφορία. Έκανε έφεση που απορρίφθηκε, όπως απορρίφθηκε και η αίτηση για χάρη, την οποία υπέβαλαν οι δικηγόροι του στον Κυβερνήτη Χάρντινγκ. Στις 8 Μαΐου 1956, το Εκτελεστικό Συμβούλιο της Κύπρου (τέσσερις Βρετανοί και ένας Τ/Κ), απεφάνθη τελεσίδικα: θάνατος δια απαγχονισμού!
Ήταν λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 10ης Μαΐου 1956. Οι πρωτομάρτυρες και πρώτοι σκυταλοδρόμοι της Αγχόνης, πατούν στην καταπακτή και αφήνουν την τελευταία τους ελληνική ανάσα στο ικρίωμα της κρεμάλας, ψάλλοντας τον Ύμνο προς την Ελευθερία του Διονυσίου Σολωμού!
- Το θάρρος, η μεγαλοσύνη, το ήθος, η χριστιανική πίστη και ο ανυπέρβλητος ηρωισμός τους άφησαν άφωνη ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η γενναία στάση τους την ώρα που ο δήμιος τους περνούσε τη θηλιά στον λαιμό προκάλεσε παγκόσμιο θαυμασμό.
Τα σεπτά σώματα τους κηδεύθηκαν νύχτα μυστικά, χωρίς την παρουσία συγγενών και φίλων, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον περίβολο των Κεντρικών Φυλακών της Λευκωσίας, δίπλα από τα κελιά των μελλοθάνατων (Block 8) και την αίθουσα της αγχόνης. Εκεί που αργότερα οι Άγγλοι θα ενταφιάσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο άλλους επτά απαγχονισθέντες και τέσσερις ηγετικές μορφές της Ε.Ο.Κ.Α. που έπεσαν μαχόμενοι στο πεδίο της τιμής (βλέπε «Φυλακισμένα Μνήματα»).
Ο αγώνας της Κύπρου, δεν άφησε ασυγκίνητη την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε όλες τις χώρες δημοσιογράφοι, πολιτικοί και διανοούμενοι στήριζαν με τα κείμενά τους τον αγώνα για Λευτεριά και Ένωση. Τα τηλεγραφήματα που ζητούσαν την ακύρωση της εκτέλεσης πλήθαιναν μέρα τη μέρα. Μεταξύ αυτών, ένα άρθρο του Γάλλου ποιητή και φιλόσοφου, Άλμπερτ Καμύ με τίτλο «Το Ελληνόπουλο», το οποίο δημοσιεύθηκε στην γαλλική εφημερίδα Λ’ Εξπρές στις 6 Δεκεμβρίου 1955:
- «Για μια ακόμη φορά, η ταπεινή διεκδίκηση ενός λαού που παρέμεινε επί χρόνια βωβή και φιμώθηκε ευθύς μόλις θέλησε να εκφραστεί, ξεσπά τώρα σε εξέγερση. Για μια ακόμη φορά, η τυφλή καταπίεση προηγήθηκε της εξέγερσης… Τώρα έρχεται η ώρα των μαρτύρων που ακούραστοι, όπως και οι καταπιεστές, κατορθώνουν να επιβάλουν σε έναν αδιάφορο κόσμο τη διεκδίκηση ενός λαού ξεχασμένου από όλους, εκτός από τον εαυτό του…».
Οι φίλοι της Αγγλίας την καλούν πρώτοι να σώσει, κατά πρώτο λόγο, τον Μιχαήλ Καραολή και ύστερα να του αποδώσει ελεύθερη την τρισχιλιετή πατρίδα του. Οι διαμαρτυρίες του κόσμου όμως, ενάντια στη θανατική ποινή δεν περιορίστηκαν σε δημοσιεύσεις και άρθρα…
Την προηγούμενη μέρα των εκτελέσεων, όλη η Ελλάδα βγήκε στους δρόμους και στις πλατείες στις πιο ογκώδεις, παλλαϊκές και μαχητικές διαδηλώσεις που γνώρισε ποτέ η χώρα, διαδηλώνοντας κατά των επικείμενων εκτελέσεων. Στην Αθήνα, χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ομονοίας, διαδηλώνοντας υπέρ του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. και της Ένωσης. Τη διαδήλωση είχε οργανώσει η Πανελλήνια Επιτροπή Ενώσεως Κύπρου (Π.Ε.Ε.Κ.), κρατώντας πλακάτ που έγραφαν «Όλοι είμεθα Ε.Ο.Κ.Α.», «Κύπρος-Ένωσις», «Αμερικάνοι, είναι η τελευταία σας ευκαιρία».
Όταν το ειρηνικό συλλαλητήριο έληξε, οι διαδηλωτές αποφάσισαν να κινηθούν προς τη βρετανική πρεσβεία. Η Αστυνομία όμως τους σταμάτησε βίαια και ξέσπασαν ταραχές. Στην οδό Δραγατσανίου είχαν στηθεί οδοφράγματα. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή και το αποτέλεσμα τραγικό: «4 νεκροί και 164 τραυματίαι εις Αθήνας κατά τας χθεσινάς βίαιας συγκρούσεις», έγραφε, στην 1η σελίδα, το μεσημέρι της Πέμπτης 10 Μαίου1956, η Αθηναϊκή εφημερίδα «Τα Νέα».
Γράφει ο Λάζαρος Μαύρος, στις 10 Μαΐου 2014 στην εφημερίδα «Σημερινή»: «Τέσσερις Ελλα-δικοί μας θυσιάσθηκαν, στις συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και ελληνικής αστυνομίας, στην Αθήνα: Ο Ευάγγελος Γεροντής, απ’ τον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου Κρήτης, ο Ιωάννης Κωνσταντόπουλος, απ’ το Ράδο Τρίπολης. Ο Φραγκίσκος Νικολάου, απ’ τον Πειραιά και ο Κωνσταντίνος Γιαννακούρης απ’ το Ευπάλιο Δωρίδας».
Από την επομένη κιόλας μέρα, σύσσωμος σχεδόν ο Ελλαδικός τύπος επιτίθεται με ιδιαίτερα καυστικά σχόλια κατά του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Σπύρου Θεοτόκη τον οποίο κατηγορεί για ανεπαρκείς πιέσεις προς τη βρετανική κυβέρνηση για ματαίωση των εκτελέσεων.
Στην Ελληνική Βουλή και ύστερα από τις έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης το κλίμα γίνεται πολύ βαρύ. Η κυβέρνηση ωστόσο παραμένει στη θέση της, παρά τις έντονες πιέσεις της αντιπολίτευσης να παραιτηθεί. Λίγες μέρες αργότερα, ο Σπύρος Θεοτόκης θα αντικατασταθεί από τον Ευάγγελο Αβέρωφ, ο οποίος στα επόμενα χρόνια θα δώσει το δικό του εξαιρετικά αρνητικό στίγμα στους χειρισμούς του Κυπριακού.
- Επιθύμιο: Δεν υπάρχει σχεδόν καμιά πόλη στην Ελλάδα που να μην έχει αφιερώσει κάποιο δρόμο της στους πρωτομάρτυρες της αγχόνης.
Ο Δήμος Αθηναίων αμέσως μετά την εκτέλεση των πρωτομαρτύρων της αγχόνης θα μετονομάσει την οδό που βρίσκεται το κτίριο της βρετανικής πρεσβείας σε «οδό Καραολή και Δημητρίου» (οι Άγγλοι την γράφουν ακόμα με την παλιά ονομασία της στην αλληλογραφία τους).
- Υστερόγραφο 1: Ο Ραούφ Ντενκτάς διορίσθηκε από τους Άγγλους Δικηγόρος του Στέμματος (της Εισαγγελίας), ενώ το 1953 έγινε Βοηθός Γενικός Εισαγγελεύς. Κατά το διάστημα 1956-1958 υπηρέτησε ως Γενικός Εισαγγελεύς, αναλαμβάνοντας την προώθηση πολλών υποθέσεων αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. που οδηγούνταν στα δικαστήρια και συνετέλεσε στην καταδίκη αρκετών.
- Υστερόγραφο 2 : Στις 13 Οκτωβρίου του 1993 η Βασίλισσα Ελισάβετ Β’ (αυτή που υπέγραφε τις θανατικές καταδίκες των αγωνιστών) βρέθηκε στην Κύπρο για την 29η Σύνοδο Κορυφής της Κοινοπολιτείας. Κατά τη διάρκεια της επταήμερης επίσκεψής της, το Δημοτικό Συμβούλιο Λευκωσίας την τίμησε με το χρυσό κλειδί της κυπριακής πρωτεύουσας, που της παρέδωσε ο δήμαρχος Λέλλος Δημητριάδης … Αυτό επέβαλε το πρωτόκολλο, είπαν!!!
Οι επίσημες αρχές της απέδωσαν τις τυπικές τιμές, για τον λαό όμως ήταν η «Αλισαβού», η επικεφαλής της εγκληματικής βρετανικής αποικιοκρατίας και ήταν ανεπιθύμητη στο νησί. Κατά την παραμονή της στην Κύπρο έγιναν πολλές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Ανάμεσα στους διαδηλωτές βρισκόταν και ο ιατρός Χάρης Αριστείδου, ο οποίος δεν δίστασε να πέσει πάνω στο αυτοκίνητο που την μετέφερε και να σπάσει το τζάμι της λιμουζίνας της. Οι απλοί ‘άνθρωποι ‘ένιωσαν περηφάνια για την πράξη αυτή του Αριστείδου. Το αγγλικό κατεστημένο, όμως, όχι!
Ο Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή είναι Επίκουρος καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας
Από το Μονάγρι Λεμεσού – [email protected]
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας.
Είναι υπέροχο να παλεύεις για τη Δικαιοσύνη: Η περίπτωση του γερουσιαστή Μπόμπ Μενέντεζ