Τα στρατιωτικά γυμνάσια της Ρωσίας έχουν εικονικούς εχθρούς, αλλά προκαλούν πραγματική ανησυχία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Αντριου Χίγκινς
Η χώρα δεν υπάρχει, κι έτσι δεν έχει ούτε στρατό ούτε υπηκόους. Η Βεϊσνορίγια συμπυκνώνει όμως τους πιο σκοτεινούς φόβους του Κρεμλίνου για τη Δύση κι έτσι αποτελεί αυτές τις ημέρες στόχο της συντονισμένης στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.
Η χώρα αυτή επινοήθηκε για να αποτελέσει τον εχθρό στα εξαήμερα στρατιωτικά γυμνάσια που ξεκίνησαν στις 14 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να αποτελέσουν τη μεγαλύτερη επίδειξη της ρωσικής στρατιωτικής ισχύος μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Τα γυμνάσια, γνωστά ως Zapad-2017, εντάσσονται σε μια σειρά ασκήσεων που ξεκίνησαν την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης, τη δεκαετία του 1970, διακόπηκαν μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, επαναλήφθηκαν το 1999 και επεκτάθηκαν μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Τα Zapad, μια λέξη που στα ρωσικά σημαίνει «Δύση», περιλάμβαναν στο παρελθόν στρατιωτικές δυνάμεις από χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Σήμερα έχουν περιοριστεί σε δύο μόνο χώρες, εξακολουθούν όμως να προκαλούν ανησυχία στη Δύση, ιδιαίτερα σε μια εποχή που οι αμερικανορωσικές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί .
Υπάρχουν φόβοι ότι η Μόσχα θα μετακινήσει στη Λευκορωσία περισσότερα στρατεύματα απ’όσα τελικά θα αποσύρει, εγκαθιδρύοντας έτσι μια μόνιμη στρατιωτική παρουσία στα σύνορα με χώρες του ΝΑΤΟ. Αξιωματούχοι στη Βαλτική και την Πολωνία εκφράζουν φόβους ότι τα γυμνάσια θα χρησιμοποιηθούν ως προκάλυμμα για τη ρωσική επιθετικότητα, όπως είχε συμβεί το 2014, όταν η Μόσχα πραγματοποίησε ευρείας κλίμακας γυμνάσια για να καλύψει τις προετοιμασίες της για την προσάρτηση της Κριμαίας και την επέμβαση στην ανατολική Ουκρανία στο πλευρό των ανταρτών.
«Η έλλειψη διαφάνειας αυξάνει τον κίνδυνο παρεξηγήσεων, κακών υπολογισμών, ατυχημάτων και επεισοδίων που μπορεί να γίνουν επικίνδυνα», προειδοποίησε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, καλώντας τη Ρωσία να σεβαστεί το πνεύμα και το γράμμα του λεγόμενου Εγγράφου της Βιέννης. Με βάση το τελευταίο, η Ρωσία και οι χώρες της Δύσης πρέπει να αναφέρουν όλες τις ασκήσεις που περιλαμβάνουν περισσότερους από 13.000 στρατιώτες και 300 άρματα μάχης και να επιτρέπουν σε ξένους παρατηρητές να τις παρακολουθούν. Με βάση τις εκτιμήσεις των χωρών της Βαλτικής και της Πολωνίας, στις ασκήσεις Zapad-2017 θα λάβουν μέρος πάνω από 100.000 ρώσοι στρατιώτες.
Στρατιωτικά γυμνάσια πραγματοποιούν φυσικά και δυτικές χώρες. Το καλοκαίρι οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγήθηκαν μιας δύναμης 25.000 στρατιωτών που έκανε ασκήσεις στην ανατολική Ευρώπη. Η Δύση υπακούει όμως στους κανόνες του Εγγράφου της Βιέννης και επιτρέπει σε ρώσους παρατηρητές να παρακολουθούν τις ασκήσεις της.
Η Μόσχα και το Μινσκ επιμένουν ότι στις ασκήσεις αυτής της εβδομάδας θα λάβουν μέρος μόνο 12.700 στρατιώτες. Ο υπουργός Αμύνης της Εσθονίας, όμως, επισημαίνει ότι το ρωσικό Υπουργείο Αμύνης ζήτησε να διατεθούν 4.000 βαγόνια για τη μεταφορά του στρατιωτικού εξοπλισμού και των στρατιωτών, πράγμα που σημαίνει ότι οι τελευταίοι είναι περισσότεροι από τον αριθμό που ανακοινώθηκε.
Οι ΗΠΑ ανησυχούν: ο στρατηγός Μπεν Χότζις, επικεφαλής των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, πιστεύει ότι τα Zapad μπορεί να αποτελέσουν έναν «Δούρειο Ιππο» για την αποστολή ρωσικών δυνάμεων που δεν θα επιστρέψουν. Η Λευκορωσία πάλι, που η οικονομία της εξαρτάται από την προμήθεια φτηνής ρωσικής ενέργειας, δεν έχει τέτοιες ανησυχίες.
Η ίδια η Ρωσία έχει απορρίψει τις ανησυχίες της Δύσης, χαρακτηρίζοντας τα γυμνάσια αμυντικά. Και η Λευκορωσία έχει καλέσει ξένους στρατιωτικούς επιτετραμένους που υπηρετούν στο Μινσκ να παρακολουθήσουν τις ασκήσεις. Δεν είναι σαφές όμως αν οι επιτετραμένοι αυτοί θα μπορούν να κινούνται ελεύθερα και να μιλούν με στρατιώτες.
Ξένοι παρατηρητές από το ΝΑΤΟ δεν είχαν ποτέ τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα γυμνάσια Zapad στη σοβιετική εποχή, ενώ και στους διπλωμάτες που υπηρετούσαν στη Μόσχα απαγορευόταν να επισκεφθούν τις περιοχές όπου γίνονταν τα γυμνάσια. Όλα αυτά υποτίθεται ότι θα άλλαζαν μετά την υπογραφή του Εγγράφου της Βιέννης. Αλλά η Ρωσία έβρισκε πάντα τρόπους να παρακάμπτει τη συμφωνία.
- (*) Ο Αντριου Χίγκινς είναι αρθρογράφος της New York Times