Τα σενάρια της επόμενης μέρας για το Κυπριακό: Τα δημοψηφίσματα γίνονται για τα …”όχι”
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Πρόεδρος Χριστοδουλίδης για Ολγκίν Κουεγιάρ: Δεν έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο η αποστολή της, υπάρχουν προβλήματα και προκλήσεις, αλλά συνεχίζει την προσπάθεια
Η Μητέρα Πατρίδα πρέπει να δει την Κύπρο ως προέκταση της Ελλάδας, στρατιωτικά και στρατηγικά: Οι διεθνείς ύμνοι για την Κυπριακή Δημοκρατία και η αποδοχή της απ’ όλους…
Του Αριστείδη Βικέτου
Oι δηλώσεις, λίγο πριν τα μεσάνυχτα του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του κατοχικού ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, ότι δεν «είδαν κάτι καινούργιο» στην νέα πρόταση του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, αλλά και το σχόλιο του ίδιου ότι «από ό,τι σας ελέχθη μπορεί να συνάγεται το συμπέρασμα, αν έγινε αποδεκτή (σ.σ: η πρόταση) ή αν δεν έγινε», δείχνουν σαφώς ότι η πρωτοβουλία του απορρίφθηκε.
Ο απολογισμός της διάσκεψης για την Κύπρο, η οποία άρχισε στις 28 Ιουνίου, στο ελβετικό θέρετρο Κρανς Μοντανά, είναι ότι δεν πραγματοποιήθηκε ουσιαστική διαπραγμάτευση τόσο στα κεφάλαια της ασφάλειας και των εγγυήσεων, όσο και σε αυτά του εδαφικού, περιουσιακού και της διακυβέρνησης. Οι λόγοι είναι τρεις: οι άκαμπτες τουρκικές θέσεις, οι κακοί χειρισμοί του ειδικού συμβούλου του γ.γ. του ΟΗΕ, Έσπεν Άιντα, η μη συνεχής παρουσία στην διάσκεψη του γενικού γραμματέα, Αντόνιο Γκουντέρες. Ο τελευταίος βρέθηκε στο Κραν Μοντανά μόνο την περασμένη Παρασκευή.
Ο τρόπος, που χειρίστηκε τα πράγματα ήταν καθοριστικός για να δεσμευτούν τα μέρη να υποβάλλουν, όπως και έγινε γραπτώς προτάσεις την περασμένη Δευτέρα. Όμως το γεγονός ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ αναχώρησε το περασμένο Σάββατο οδήγησε σε νέα εμπλοκή. Χθες ο κ. Γκουντέρες ενεπλάκη προσωπικά στις εργασίες της διάσκεψης σε μια προσπάθεια να δώσει «φιλί ζωής» στην διαπραγματευτική διαδικασία. Το ενδεχόμενο να υπάρξει μέχρι σήμερα μια «στρατηγική συμφωνία πλαίσιο» εκτιμάται, με τα δεδομένα που υπάρχουν, απραγματοποίητο.
Ο πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε ότι υπέβαλε την νέα πρόταση, προκειμένου να ξεπεραστούν αδιέξοδα και εμμονές της τουρκικής πλευράς. Στόχος είναι «να δούμε επιτέλους ακτίδα φωτός, ακτίδα ελπίδας, προοπτική για το μέλλον», επεσήμανε.
Σύμφωνα με πληροφορίες ο κ. Αναστασιάδης έκανε την κίνηση αυτή, εκτιμώντας ότι προετοιμάζεται blame game (παιχνίδι απόδοσης ευθυνών ή αλληλοκατηγοριών).
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η πρόταση Αναστασιάδη αφορά, μεταξύ άλλων, την εκ περιτροπής προεδρία, την οποία φέρεται έτοιμη να συζητήσει η ελληνοκυπριακή πλευρά με προϋπόθεση ότι θα υπάρχει κοινό ψηφοδέλτιο. Επίσης, αφορούν θέματα, που άπτονται του περιουσιακού και της αποτελεσματικής συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων στη λήψη αποφάσεων.
«Άνοιγμα» γίνεται και στο κεφάλαια ασφάλεια- εγγυήσεις, αφού, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, προτείνει παρουσία πολυεθνικής δύναμης, με συμμετοχή αστυνομικών από την Τουρκία και την Ελλάδα για να αποχωρήσουν από την Κύπρο τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής.
Ωστόσο , ο κ. Αναστασιάδης φέρεται να έκανε σαφές ότι η πρόταση θα ισχύσει, εάν η τουρκική πλευρά αποδεχθεί κατάργηση των επεμβατικών δικαιωμάτων και εγγυήσεων, ρήτρα χρονοδιαγράμματος αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων και επιστροφή της Μόρφου.
Στην ουσία η πρόταση Αναστασιάδη δίνει στην τουρκική πλευρά στα θέματα της πολιτικής ισότητας των Τουρκοκυπρίων με την ευρεία έννοια, δηλαδή αποτελεσματική συμμετοχή και πλήρη πολιτική ισότητα σε όλα τα ομοσπονδιακά όργανα και εκ περιτροπής προεδρία , προκειμένου να εξασφαλίσει το καλύτερο δυνατό στα κεφάλαια της ασφάλειας και των εγγυήσεων.
Αυτή τη στιγμή το ενδιαφέρον των διπλωματικών κύκλων και των αναλυτών εστιάζεται κυρίως στα σενάρια έκβασης των διαπραγματεύσεων, τα οποία είναι:
- (α) Κατάρρευση, δηλαδή καμιά συμφωνία είτε επί της ουσίας είτε επί της διαδικασίας.
- (β) καμιά συμφωνία είτε επί της ουσίας, αλλά συμφωνία για συνέχιση της διαδικασίας, πολύ σύντομα, ίσως και σε κατώτερο επίπεδο για να δημιουργηθούν οι συνθήκες για επανάληψη της προσπάθειας σε επίπεδο διάσκεψης (ό,τι έγινε στο τέλος της διάσκεψης της Γενεύης του Ιανουαρίου και στη συνέχεια στο Moν Πελεράν με συμμετοχή μόνο τεχνοκρατών)
- (γ) Συμφωνία επί ουσιαστικών θεμάτων, αλλά και για συνέχιση της διαδικασίας με σκοπό την κατάληξη σε συμφωνία για τη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, που είναι η μόνη συμφωνία , η οποία με βάση τα συμφωνηθέντα από την έναρξη το 2015 των διαπραγματεύσεων Αναστασιάδη –Ακιντζί, μπορεί να παραπεμφθεί σε χωριστά δημοψηφίσματα και να υπογραφεί από τις χώρες που υπέγραψαν τις Συνθήκες του 1960.
Όπως έλεγαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ έγκυρες πηγές, που συμμετέχουν στην διάσκεψη στο Κραν Μοντανά το σενάριο (α): θα οδηγήσει σε αποκάλυψη των προθέσεων της Τουρκίας σε σχέση με τα κατεχόμενα, αλλά και για τον υποθαλάσσιο πλούτο της Κύπρου. Η αποκάλυψη των προθέσεων θα γίνει σύντομα, αφού, όχι μόνο λόγω της κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων, αλλά και θα δοθεί πρόσθετη αφορμή, που είναι η έναρξη στα μέσα Ιουλίου της γεώτρησης στο τεμάχιο 11 της κυπριακής ΑΟΖ. Κατά πάσα πιθανότητα, εκτιμάται, θα προκληθεί κάποια ένταση από την Τουρκία η οποία δεν αναμένεται να εξελιχθεί στην άσκηση βίας.
Το σενάριο (β) είναι αυτό της «λαθροβίωσης», αφού θα διατηρήσει την ελπίδα για συμφωνία αργότερα. Θα είναι η επιδίωξη όλων, πλην της τουρκικής πλευράς, η οποία, αν δεν πετύχει τους σκοπούς της στις διαπραγματεύσεις τώρα, θα θέλει να επενδύσει στην αποτυχία με μέτρα αναβάθμισης της ούτω καλούμενης και παράνομης «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου», που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα, ή και περαιτέρω ενσωμάτωσης των κατεχομένων εδαφών της Κύπρου στην Τουρκία.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι στο σενάριο (γ) η συμφωνία θα πάρει τη μορφή ανακοινωθέντος των Ηνωμένων Εθνών , στο οποίο θα «κωδικοποιούνται οι συμφωνημένες θέσεις των δυο πλευρών σε ό,τι αφορά όλα τα διαπραγματευτικά κεφάλαια, εκτός των κεφαλαίων της ασφάλειας και των εγγυήσεων (διατήρηση ή κατάργηση), ενδεχομένως με αναφορά και στην επαναβεβαίωση της Συνθήκης Εγκαθιδρύσεως μαζί με την βρετανική “προσφορά” μέρους του εδάφους τους στο κράτος, που θα προέλθει από την διευθέτηση του Κυπριακού. Επίσης, θα καταγράφονται οι θέσεις όλων των πλευρών για το κεφάλαιο της ασφάλειας, την διατήρηση ή κατάργηση των εγγυήσεων και του δικαιώματος επέμβασης, την μερική ή ολική αλλά σταδιακή αποχώρηση των στρατευμάτων.
Αυτή, όπως επισημαίνεται, θα είναι στην ουσία μια «ενδιάμεση συμφωνία» ή όπως την αποκάλεσε ο Έσπεν Άιντα μια «στρατηγική συμφωνία πλαίσιο». Αυτή, όπως εξηγούν καλά ενημερωμένες πηγές στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, θα είναι «το πολιτικό ισοδύναμο του αθροίσματος των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959, που ύστερα από περίοδο 18 μηνών οδήγησε στις Συνθήκες του 1960 και στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ανακήρυξη της τελευταίας σε ανεξάρτητο κράτος».
Η ιστορία του Κυπριακού συνηγορεί στο ότι όλα τα σενάρια είναι πιθανά.
Αν η Τουρκία επιμείνει στις πάγιες θέσεις της για τα θέματα ασφάλειας και εγγυήσεων και στο να διατηρήσει δικαίωμα μονομερούς επέμβασης, τότε το πρώτο σενάριο είναι το πιθανότερο. Διότι, ακόμη και να δείξει διάθεση υποχώρησης ο κ. Αναστασιάδης, η Ελλάδα δεν θα συγκατανεύσει. Το σενάριο «λαθροβίωσης», έστω και αν δεν το προτιμά η Τουρκία, θα μπορούσε να το δεχθεί για να μην της επιρριφθεί η ευθύνη για κατάρρευση, αλλά και για να ευρίσκεται σε εξέλιξη η διαπραγματευτική διαδικασία τις μέρες που θα γίνεται η γεώτρηση στο τεμάχιο 11, ώστε η Τουρκία να διευκολυνθεί στην επίρριψη ευθύνης για την κατάρρευση της διαδικασίας που πιθανό να ακολουθήσει την έναρξη της γεώτρησης. Τέλος, οποιαδήποτε συμφωνία ακόμα και σύντομη (περίγραμμα) θα διατηρήσει «ζωντανή» τη διαδικασία και θα θέσει σε κίνηση μια τεράστια προσπάθεια για διαπραγμάτευση – επεξεργασία των πάρα πολλών κειμένων, που πρέπει να περιληφθούν στην τελική – συνολική συμφωνία, που θα παραπεμφθεί στα δημοψηφίσματα.
Ωστόσο, αυτά θέλουν μήνες για να γίνουν, εκτός και ανασταλεί η διαδικασία, λόγω των προεδρικών εκλογών του Φεβρουαρίου ή διακοπεί για απρόβλεπτους λόγους. Ακόμη και να υπάρξει συμφωνία στο Κραν Μοντανά είναι αμφίβολο, σύμφωνα με ελληνοκυπριακή πηγή, « αν αυτή θα οδηγήσει σε συμφωνία συνολικής διευθέτησης και αν ακόμη υπάρξει, το πιθανότερο είναι ότι, έχοντας υπόψη και το προηγούμενο του σχεδίου Ανάν, δεν θα περάσει και από τα δυο δημοψηφίσματα».