Παξοί: Απόδραση στο δυτικό αρχιπέλαγος… Σαν δελφίνι στα γαλαζοπράσινα νερά

Για πολλά χρόνια υπό την κυριαρχία των Ενετών, το νησί ήταν κτήμα διαφόρων αριστοκρατικών οικογενειών που αρχικά εκμεταλλεύονταν τα αμύγδαλα και στη συνέχεια τα ελαιόδεντρα που φύτεψαν οι Ενετοί και που χαρακτηρίζουν ακόμα και σήμερα την εικόνα της ενδοχώρας. Πεδίο ναυμαχιών και λεηλασιών από τους Οθωμανούς, τα Επτάνησα παραδόθηκαν σε Τούρκους, Γάλλους, Ρώσους και Εγγλέζους, μέχρι την προσάρτησή τους στην Ελλάδα το 1864. Μέσα σε αυτούς τους αιώνες ξεχωριστή αναφορά αποτελεί η συμμετοχή των Παξινών στην Επανάσταση του 1821, με πρωταγωνιστή τον Γεώργιο Ανεμογιάννη.Οι μικροί αλλά θαυμαστοί Παξοί είναι ένα νησί στο οποίο συναντώνται η αγριάδα του τοπίου και ο σύγχρονος κοσμοπολιτισμός. Στη συστάδα των νησιών και των βραχονησίδων της περιοχής οι Παξοί πρωταγωνιστούν. Μόλις 7 μίλια νότια της Κέρκυρας, απλώνονται από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά, παράλληλα με τις ηπειρωτικές ακτές, σε μια απόσταση 8 μιλίων από αυτές.

Το τοπίο χαρακτηρίζεται από μια δαντελωτή ακτή με μικρούς όρμους και παραλίες με τις ανατολικές ακτές να σβήνουν απαλά στη θάλασσα. Στα δυτικά οι εικόνες γίνονται πιο έντονες, με γκρεμούς και κάθετους βράχους.

Εσωτερικά οι Παξοί δεν έχουν μεγάλες ορεινές εξάρσεις, έχουν όμως αρκετούς λόφους και μικρές κοιλάδες που εναλλάσσονται συνεχώς, δίνοντας την εντύπωση ενός σχετικά κακοτράχαλου τόπου που άπαξ και βρεθείς στα ηπειρωτικά του δύσκολα βγαίνεις προς τις ακτές.

Στην παραπάνω αίσθηση συνηγορούν η γεωλογία του νησιού με τις πέτρες και τις κοτρόνες που βρίσκονται παντού και πολύ περισσότερο η πυκνή βλάστηση των απέραντων ελαιώνων, των κυπαρισσιών και των σκίνων, που στα περισσότερα σημεία κλείνουν τον δρόμο στον περιπατητή. Ισως είναι καλύτερα έτσι… Η εξερεύνηση στο νησί γίνεται συναρπαστική!

Περατζάδα από την πρωτεύουσα του Γάη έως τα Μαγαζιά

Πρωτεύουσα και σημείο αναφοράς του νησιού είναι ο Γάης, χτισμένος σε απάνεμο σημείο, που χωρίζεται με ένα κανάλι από το νησί του Αγίου Νικολάου. Πάνω στο πευκόφυτο νησάκι βρίσκονται υπολείμματα ενετικού κάστρου. Στα δυτικά του Αγίου Νικολάου και απέναντι από το σύγχρονο λιμάνι βρίσκεται το χαμηλό νησάκι της Παναγίας με το ομώνυμο μοναστήρι, το οποίο μπορείτε να επισκεφθείτε στη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου.

Πίσω στον Γάη, η μεγάλη σε μήκος προβλήτα ανταγωνίζεται σε ομορφιά τα γραφικά σοκάκια, ενώ τα καλοφτιαγμένα σπίτια πρωταγωνιστούν σε μια παλέτα χρωμάτων. Παλιές ώχρες, κίτρινοι τοίχοι, κυανές προσόψεις και ξεφτισμένα κόκκινα αναμειγνύονται αρμονικά σε μια εξαιρετική αρχιτεκτονική σύνθεση που ξεκινάει από το νεοκλασικό και καταλήγει στο λαϊκό των Επτανήσων. Αξιοθέατα του Γάη είναι η εκκλησία των Aγίων Aποστόλων, το παλιό αγγλικό κυβερνείο στην αποβάθρα του λιμανιού, το μπρούντζινο άγαλμα του Ανεμογιάννη και το Μουσείο των Παξών, στο οποίο θα δείτε ευρήματα από την προϊστορική εποχή και τα κλασικά χρόνια μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς επίσης και το ψήφισμα της Ιονίου Βουλής για την προσάρτηση των Επτανήσων στο ελληνικό κράτος το 1864.

Από τον Γάη, ξεκινάει ένας παραλιακός δρόμος που κατευθύνεται στο Μογγονήσι, το οποίο ενώνεται με μια γέφυρα με τους Παξούς. Η διαδρομή είναι υπέροχη, καθώς κινείται πάνω από πολλές μικρές παραλίες και ορμίσκους. Λίγο πριν φτάσετε στο Μογγονήσι θα συναντήσετε, στο Πόρτο του Οζιά, τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής της Αγίας Μαρίνας. Από την κορυφή του Μογγονησιού, δε, θα έχετε πανέμορφη θέα προς τον Νότο και τους Αντίπαξους. Ο δρόμος στη συνέχεια μπαίνει ηπειρωτικά και κατευθύνεται στον πιο παλιό οικισμό του νησιού, τον Οζιά, όπου θα βρείτε τα ερείπια της, επίσης παλαιοχριστιανικής, εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου.

Προχωρώντας, προτιμήστε να μπείτε μέσα στον λαβύρινθο των χωματόδρομων που κινείται σε πυκνούς ελαιώνες και περνάει από μια σειρά οικισμών με ονόματα οικογενειών όπως Κατσιμάτικα, Ζενεμπισάτικα, Βελιανιτάτικα, Μακράτικα, Μπογδανάτικα και μετά πίσω στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί βόρεια προς τα Μαγαζιά.

Πρόκειται για έναν μικρό οικισμό στο κέντρο του νησιού που παλαιότερα ήταν η πρωτεύουσά του. Εδώ θα πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε μια στάση για ένα τσιπουράκι στου Μπουρνάου, ένα πανέμορφο παραδοσιακό καφενείο. Κοντά στα Μαγαζιά υπάρχει και ένας μικρός αρχαιολογικός χώρος, στο νεκροταφείο του οποίου βρέθηκε ταφή αλόγου, κάτι που, όπως πιστεύεται, συνδέει το νησί με τη λατρεία του Ιππίου Ποσειδώνος. Από τα Μαγαζιά, ένας δρόμος οδηγεί προς τις άγριες δυτικές ακτές και καταλήγει στον Ερημίτη και στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, μια τοποθεσία που συγκεντρώνει δεκάδες ταξιδιώτες που απολαμβάνουν, τα καλοκαιρινά απογεύματα, τη μαγευτική θέα του ηλιοβασιλέματος.

Λάκκα και στο βάθος Λογγός

Ο κεντρικός δρόμος που κινείται στη ράχη του νησιού συνεχίζει και λίγο πιο βόρεια μια διασταύρωση οδηγεί στην εκκλησία της Υπαπαντής στα Γραμματικαίικα, που διακρίνεται για τους δύο τρούλους και το «περήφανο» καμπαναριό. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ένα από τα χαρακτηριστικά των Παξών είναι και τα πολλά όμορφα καμπαναριά που συναντά κανείς στις εκκλησίες και τα νεκροταφεία των οικισμών.

Κοντά στα Γραμματικαίικα θα ανακαλύψετε και το σπίτι του Ντριχούτση, ένα αξιόλογο δείγμα επτανησιακής αρχιτεκτονικής, ενώ ένας δαίδαλος από μικρούς χωματόδρομους και μικρά μονοπάτια θα σας οδηγήσουν στους γκρεμούς στα δυτικά, απ’ όπου θα έχετε μοναδική θέα προς τη βραχονησίδα Κάτεργο. Το σχήμα της βραχονησίδας μοιάζει με υποβρύχιο που αναδύεται και μάλιστα λόγω αυτού είχε βομβαρδιστεί από γερμανικό αεροπλάνο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο!

Ο δρόμος καταλήγει στο βορειότερο σημείο του νησιού, όπου σε έναν ημικυκλικό, όρμο είναι χτισμένη η Λάκκα, ο δεύτερος μεγαλύτερος οικισμός των Παξών. Η Λάκκα συγκεντρώνει το καλοκαίρι πολλά σκάφη και ιστιοπλοϊκά, καθώς η απάνεμη θέση της προσφέρει την ιδανική ασφάλεια για τα πλεούμενα, ενώ εδώ λειτουργεί και club ιστιοπλοΐας. Ο οικισμός οφείλει το όνομά του στους σουλιώτικης καταγωγής κατοίκους, οι οποίοι κυνηγημένοι από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων βρήκαν καταφύγιο στους ήρεμους Παξούς.

Στην κεντρική πλατεία, στην προβλήτα -όπου πρέπει να περπατήσετε- και στα σοκάκια της Λάκκας θα συναντήσετε παραδοσιακές ταβέρνες και καφενεία. Ενας δρόμος φεύγει από τη Λάκκα και φτάνει στα βορειοδυτικά στον διάσημο, πέτρινο φάρο του νησιού. Χτισμένος από το 1832, έχει ύψος 36 μέτρα, υψώνεται 108 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας και δείχνει τον δρόμο σε όσα πλεούμενα έρχονται από τον Βορρά.

Παστιτσάδα και φρέσκα ψάρια
Πίσω στη Λάκκα, ο δρόμος φεύγει πάλι προς τα ηπειρωτικά και κατευθύνεται νότια. Η διαδρομή περνά από μικρούς οικισμούς (Απεργάτικα, Αργυράτικα, Μαστοράτικα, Δενδιάτικα) και καταλήγει στον Λογγό, για τον οποίο πολλοί επισκέπτες, αλλά και ντόπιοι, θεωρούν ότι είναι ο πιο ωραίος παραθαλάσσιος οικισμός του νησιού.

Με πετρόκτιστα και χρωματιστά σπίτια και τους παλιούς μύλους στους γύρω λόφους, ο Λογγός φημίζεται για τις εξαιρετικές του ταβέρνες, στις οποίες μπορείτε να απολαύσετε, εκτός από φρέσκα ψάρια, και την τοπική κουζίνα (παστιτσάδα, μπουρδέτο, σοφρίτο, σαβούρο κ.ά). Στην είσοδο του Λογγού, που παλιότερα λειτουργούσε ως εμπορικό λιμάνι που ένωνε το νησί με την Ηπειρο, βρίσκεται η παλιά εγκαταλειμμένη σαπουνοποιεία Ανεμογιάννη, διάσημη για το φουγάρο της που στέκει ακόμα αγέρωχο, αλλά και για την είσοδο με το άγαλμα από τερακότα. Στον Λόγγο αξίζει να επισκεφθείτε και την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.

Ο δρόμος συνεχίζει προς τα νότια και περνάει από τη μικρή αλλά γλυκιά Φοντάνα, στην οποία δεσπόζει το παλιό καμπαναριό της εκκλησίας του Εσταυρωμένου, που έχει χτιστεί τον 15ο αιώνα και διακρίνεται για τις τοιχογραφίες της. Η διαδρομή συνεχίζει προς τα νότια και φτάνει στην τεχνητή λιμνοδεξαμενή, λίγο πριν καταλήξει στην παραλία της Κακής Λαγκάδας, στην ανατολική ακτογραμμή. Από εδώ ο Γάης απέχει μόλις 2,5 χλμ. σε μια πορεία δίπλα στη θάλασσα. Κάπως έτσι ολοκληρώνεται η βόλτα των μαγικών Παξών από τα ηπειρωτικά και πλέον, με όλες τις εικόνες που έχεις δει, αναρωτιέσαι για το πραγματικό μέγεθος του νησιού…

Αιωνόβιες στέρνες

Οι βροχές στο Ιόνιο είναι πολλές, αλλά στους Παξούς η σύσταση του εδάφους δεν κρατάει τα νερά. Ετσι με έναν μοναδικό τρόπο, οι ντόπιοι έφτιαξαν, ανά τους αιώνες, δεκάδες στέρνες για να αποθηκεύουν το νερό. Μεγάλες ή μικρές, πελεκητές ή λιθόκτιστες, οι στέρνες στους Παξούς είναι οι παλιές πλατείες που συγκέντρωναν τον κόσμο.

Πρόκειται για τα σημαντικότερα «μνημεία» του νησιού και αξίζει να τα ανακαλύψει κανείς. Πέρα από τις μεγάλες δημοτικές στέρνες, υπάρχουν περισσότερες από 150 ιδιωτικές, στις διάφορες γειτονιές.

Απ’ όλες τις στέρνες περισσότερο ξεχωρίζει η δημοτική στέρνα των Αγίων Αποστόλων στον Γάιο με τις πέτρινες σκάλες και τις δύο καλαίσθητες χειροκίνητες αντλίες νερού, που χτίστηκε το 1846. Ακολουθούν η μεγαλύτερη στέρνα των Παξών, η «στέρνα η ελληνική», η στέρνα των Αγίων Αναργύρων, κυλινδρικού σχήματος με αψίδες στο εσωτερικό, οι στέρνες της Ελεούσας στα Βλαχοπουλάτικα και οι πανέμορφες στέρνες Μπουλούκου κοντά στα Μποϊκάτικα που μοιάζουν με μικρές καλύβες.

Ο γύρος του νησιού στις γλυκές «σπιάντζες» και στις άγριες «γράβες»

Oι Παξοί κάθε χρόνο συγκεντρώνουν έναν μεγάλο αριθμό από ιστιοπλόους, γεγονός που δεν είναι τυχαίο, καθώς η μορφολογία των ακτών με τις παραλίες να διαδέχονται τους γκρεμούς είναι εκπληκτικής ομορφιάς. Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσει κανείς το νησί, τα τοπία και τις παραλίες του, είναι να κάνει τον γύρο του με ένα σκάφος. Οι παραλίες των Παξών ονομάζονται «σπιάντζες» στην τοπική διάλεκτο και οι περισσότερες είναι μικρές με βότσαλα και κρυστάλλινα νερά. Με αφετηρία τον Γάη και κατεύθυνση προς τον Βορρά, ξεδιπλώνεται μια σειρά από πολλές παραλίες στην ήρεμη πλευρά του νησιού.

Πρώτο το μικρό Καμίνι που πήρε το όνομά του από ένα παλιό καμίνι που ακόμα βρίσκεται στην άκρη της παραλίας, ενώ ακολουθεί το (ακόμα μικρότερο) Κλωνί-Γουλί και η Κακή Λαγκάδα με τα βράχια. Στη συνέχεια συναντά κανείς το απομονωμένο Αλάτι και το Κηπιάδι με τις όμορφες βραχονησίδες. Η λάντζα φτάνει γρήγορα κοντά στις ακτές που απλώνονται γύρω από τον Λογγό: Κήπος, Μαρμάρι και Λεβρεχιό είναι όλες τους παραλίες με υπέροχα νερά, αλλά και με πεύκα και ελιές που φτάνουν στην ακροθαλασσιά. Από εδώ και μέχρι τη Λάκκα ακολουθούν πολλές ακόμα αξιόλογες επιλογές για μπάνιο -που συγκεντρώνουν σχετικά λιγότερο κόσμο λόγω απόστασης- όπως είναι οι Γλυφάδα, Μονοδένδρι, Λάκκος, Ορκός, Αρκουδάκι, Βίγλα και Κανόνι.

Ερημίτης και Ορθόλιθος

Μέσα στον όρμο της Λάκκας βρίσκεται το Χαραμί και λίγο μετά η λάντζα σκαντζάρει προς τη δυτική άγρια ακτογραμμή που χαρακτηρίζεται από λίγες παραλίες ανάμεσα στα βράχια και δεκάδες «γράβες» (σπηλιές).

Πρώτη παραλία οι Πλάνοι, ενώ λίγο αργότερα ξεπροβάλλει ένα από τα ομορφότερα τοπία της Ελλάδας, η τεράστια σπηλιά της Υπαπαντής, για την οποία αναφέρεται ότι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κρυβόταν μέσα της το υποβρύχιο Παπανικολής, γεγονός που σχετίζεται και με το μέγεθός της. Δίπλα της, μια μικρή παραλία, αλλά και μια δεύτερη σπηλιά. Παλιές λιθογραφίες των σπηλιών δείχνουν βάρκες και γύρω τους δεκάδες φώκιες να βουτάνε στα νερά… Δυστυχώς, πλέον, το όμορφο θηλαστικό σπάνια εμφανίζεται στους Παξούς.

Η πορεία στη θάλασσα συνεχίζεται, ενώ λίγο μετά θα συναντήσετε τη διάσημη παραλία του Ερημίτη. Θα περάσετε την Πούντα και θα μπείτε μέσα στον όρμο Αχάι και τις Γαλάζιες Σπηλιές, με τα τρία σπήλαια που επικοινωνούν μεταξύ τους.

Η βόλτα από τη θάλασσα συνεχίζεται και αμέσως μετά φτάνετε στον εντυπωσιακό Ορθόλιθο, έναν ψηλό όρθιο βράχο που ξεπροβάλλει μέσα από τη θάλασσα. Ακολουθεί όρμος, στον οποίο πρωταγωνιστεί η πανέμορφη παραλία Γαλάζιο. Η πορεία συνεχίζει και φτάνετε στο Μουσμούλι, όπου και εδώ υπάρχει ένα σύμπλεγμα σπηλαίων κάτω από έναν εντυπωσιακό γκρεμό. Η λάντζα στρίβει προς τα ανατολικά φτάνοντας στο νοτιότερο σημείο των Παξών και ακόμα ένα μαγευτικό τοπίο εμφανίζεται: η Καμάρα στον Τρυπητό, μια τεράστια φυσική αψίδα.

Από εδώ γρήγορα φτάνετε στο Μογγονήσι με τις σπηλιές του και περνάτε από ένα μικρό δίαυλο με το μικρό νησάκι Καλτσονήσι, πάνω στα βράχια του οποίου θα δείτε τον Αγιο Σπυρίδωνα, εκκλησάκι του 1680. Βρεθήκατε πάλι στην ήρεμη ανατολική ακτογραμμή και οι διαδοχικές παραλίες ξεκινάνε πάλι από Νότο προς Βορρά: παραλία Μογγονησίου, Πόρτο Οζιάς, Λιονισκάρι, Μπάλος, Σουλάνενα, Γιαννάς και Πλάκες είναι οι παραλίες που σας πηγαίνουν μέχρι τον Γάη, ολοκληρώνοντας έτσι τον γύρο των Παξών από τη θάλασσα.

Αντίπαξοι για εξωτικές βουτιές και μαύρο κρασί

Οι Αντίπαξοι (ή αλλιώς Αντίπαξος ή Πρόπαξος), είναι ένα πανέμορφο νησάκι με ελάχιστους κατοίκους. Η πλούσια βλάστηση από κυπαρίσσια, κέδρα, σκίνα, μυρτιές, πουρνάρια και πεύκα καλύπτει ασφυκτικά ολόκληρο το νησί. Οι Αντίπαξοι φημίζονται για τους μεγάλους αμπελώνες τους και το περίφημο μαύρο κρασί τους, έναν οίνο με ιδιαίτερη γεύση, που είναι μάλιστα περιζήτητος, καθότι η παραγωγή είναι σχετικά μικρή. Τα αξιοθέατα του νησιού είναι η εκκλησία

του Αγίου Αιμιλιανού, μια παλιά αγγλική δεξαμενή και ο φάρος στα νότια, παρόλα αυτά οι ταξιδιώτες συρρέουν εδώ κυρίως για να απολαύσουν ένα από τα ομορφότερα συμπλέγματα παραλιών της Μεσογείου. Στα βόρεια του νησιού και σε σειρά βρίσκονται η Βρίκα, η Μεσοβρίκα και το Βουτούμι με τα έντονα τιρκουάζ καθαρά νερά. Πίσω από το Βουτούμι βρίσκεται κι ένας μικρός εποχικός υγρότοπος που τα παλιά χρόνια, όπως μας πληροφορούν οι κάτοικοι και τα ενετικά αρχεία των Παξών, «έβγαζε ακόμα και 50 οκάδες ρύζι», αποδεικνύοντας έτσι τη σοφία της λαϊκής αγροτικής οικονομίας. Προτιμήστε να κατεβείτε στο λιμανάκι της Αγραπιδιάς, απ’ όπου μπορείτε να γνωρίσετε όλο το νησί μέσα σε λίγες ώρες, περπατώντας σε ένα όμορφο μονοπάτι. Φύκι, Ροδοβάνι και Σαρακήνικο συμπληρώνουν τις παραλίες του νησιού.