Συμβιβασμός και στο βάθος Κυπριακό: Βαθιές ανάσες από τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Η Κομισιόν υποσχέθηκε ότι θα ανοίξουν τα ενταξιακά κεφάλαια, ισχυρίσθηκε ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, κατά τη διάρκεια των μακρών συζητήσεων που είχε στις Βρυξέλλες την περασμένη Παρασκευή με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ.
Ο Νταβούτογλου ανέφερε περαιτέρω ότι δεν μπορεί η Τουρκία «να θυματοποιείται» για μια χώρα, εννοώντας την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο Ντόναλντ Τουσκ του απάντησε πως η θέση πως θα πρέπει να εκπληρώσει η Τουρκία τις υποχρεώσεις της, να εφαρμόσει δηλαδή το Πρωτόκολλο της Άγκυρας, δεν είναι μόνο θέση της Κύπρου αλλά των «28» κρατών-μελών. Το παρασκήνιο των Βρυξελλών οδήγησε σε μια συμφωνία, Ε.Ε. –Τουρκίας για το μεταναστευτικό, που ενδεχομένως δεν θα μπορέσει να εφαρμοστεί, για μια σειρά όλους, μεταξύ αυτών και το γεγονός ότι βασικός παίκτης για την εκπλήρωση της είναι η Άγκυρα.
Την ίδια ώρα, αν και η Κυπριακή Δημοκρατία κατάφερε να περάσει χωρίς απώλειες από τη σύνοδο αυτή, είναι προφανές πως οι επόμενοι μήνες το θέμα των κεφαλαίων θα συνδεθεί με την πορεία του Κυπριακού. Όπως σημείωναν ξένοι διπλωμάτες, αν και δεν υπάρχει οποιαδήποτε δέσμευση, τον Ιούνιο, στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. θα επιχειρηθεί «να γίνει ταμείο» για τη συμφωνία με την Τουρκία και να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα. Εάν η Τουρκία θέλει να πιέσει στο Κυπριακό, για τα πέντε μπλοκαρισμένα από τη Λευκωσία κεφάλαια, θα αφήνει κενά στην εφαρμογή της προχθεσινής συμφωνίας για το μεταναστευτικό.
Το κλίμα στην πλειοψηφία των κρατών-μελών στην τελευταία σύνοδο ήταν πως δεν θα μπορούσε η Κύπρος να πληρώσει τον λογαριασμό. Αποδέχθηκαν τη θεωρία της Κύπρου πως άνοιγμα των κεφαλαίων τώρα θα δηλητηρίαζε το κλίμα στο Κυπριακό. Υιοθέτησαν την προσέγγισή του Κύπριου ΥΠΕΞ ότι πρέπει να υπάρξει συγχρονισμός Κυπριακού και ευρωτουρκικών. Αυτή η τοποθέτηση κέρδισε έδαφος σε αυτή τη φάση, όμως, είναι σαφές πως το θέμα των κεφαλαίων θα επανέλθει από την Τουρκία αλλά και από εταίρους μας. Γι αυτό και χρειάζεται να γίνει από τώρα διαχείριση των αποτελεσμάτων καθώς δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι και από πλευράς των Ηνωμένων Εθνών γίνεται αναφορά πλέον για εξελίξεις στο Κυπριακό τον Ιούνιο.
Μια αναφορά την οποία φαίνεται να επικαλούνται και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει ενημερώσει τα κράτη-μέλη πως την Άνοιξη θα είναι έτοιμη τεχνικά για άνοιγμα των κεφαλαίων. Μια τοποθέτηση, που όπως πληροφορούμαστε, έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση της Λευκωσίας.
Τη Λευκωσία βοήθησαν αυτή τη φορά διάφορες συγκυρίες. Βοήθησε πως ξεκαθάρισε από την αρχή πως εάν επιχειρείτο άνοιγμα των παγωμένων κεφαλαίων θα ασκούσε βέτο. Βοήθησε το γεγονός ότι η Βρετανία, για παράδειγμα, ενόψει δημοψηφίσματος για το Brexit τον Ιούνιο, έκανε χειρισμούς που δεν θα ενίσχυαν εσωτερικά όσους θέλουν την έξοδο της χώρας( θετικές ήταν οι παρεμβάσεις Κάμερον, που ανέδειξε την ανάγκη να μην υπονομευθεί η διαδικασία των συνομιλιών). Βοήθησαν, όπως πάντα, οι παρεμβάσεις της Γαλλίας κι άλλων χωρών και ο ρόλος που διαδραμάτισε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ. Την ίδια ώρα, η προσπάθεια της Τουρκίας θα φέρει σε αντίθετα στρατόπεδα Ελλάδα, που καιγόταν για συμφωνία, με την Κύπρο, απέτυχε.
Στις Βρυξέλλες θα παρακολουθούν την πορεία εφαρμογής της συμφωνίας με την Τουρκία γνωρίζοντας τα πολλά κενά που υπάρχουν στο κείμενο. Προετοιμάζονται, παράλληλα, για την επόμενη σύνοδο διαμηνύοντας πως «τον Ιούνιο αναμένονται τα σπουδαία». Τότε, όπως σημειώνουν ξένοι διπλωμάτες, ενδεχομένως θα επανέλθει το θέμα των κεφαλαίων και θα υπάρξουν και πιέσεις στο Κυπριακό. Θα γίνει, δηλαδή, αυτό που αποτράπηκε την περασμένη Παρασκευή.
Το βάρος της διαπραγμάτευσης και τα λάθη της Άγκυρας
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, έχοντας τη στήριξη της πλειοψηφίας των κρατών-μελών σήκωσε το βάρος της διαπραγμάτευσης με την Τουρκία. Κινήθηκε και λειτούργησε ως εντολοδόχος και εκφραστής των κρατών-μελών, όπως είναι και η αποστολή του.
Από την πλευρά τους, οι Τούρκοι διέπραξαν δυο σοβαρά λάθη έναντι του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Πρώτο, στην προηγούμενη σύνοδο οι Τούρκοι επιχείρησαν να τον παρακάμψουν, μιλώντας απευθείας με την καγκελάριο της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ και την ολλανδική προεδρία. Αυτό προκάλεσε την έντονη ενόχληση του Ντόναλντ Τουσκ για το θεσμικό αυτό ατόπημα. Δεύτερο, όταν αναχωρούσε από την Κύπρο προς την Τουρκία, στα πλαίσια της αποστολής του για να βρεθεί φόρμουλα για το προσφυγικό, τον ανάγκασαν να προσγειωθεί στην Ελλάδα για να μην είναι η πτήση του απευθείας από την… εκλιπούσα Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο Ντόναλντ Τουσκ, όπως και ο κάθε Πρόεδρος του Συμβουλίου, ταξιδεύει με αεροσκάφος που του παραχωρεί η κυβέρνηση του Βελγίου, κράτος-μέλος όχι μόνο της Ε.Ε. αλλά και του ΝΑΤΟ. Ούτε τούτο, όμως, συγκινεί τους Τούρκους. Εν πάση περιπτώσει η στάση του κ. Τουσκ δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο της αντιμετώπισης που έτυχε από την Άγκυρα, αλλά κινήθηκε με βάση το θεσμικό του ρόλο.
«Η Τουρκία πήρε αρκετά δεν χρειάζεται τα κεφάλαια»
Ξεκάθαρη ήταν η στάση της Ελλάδος, κατά τη διάρκεια της Συνόδου για το θέμα του ξεπαγώματος των ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας, τα οποία μπλοκάρει η Κυπριακή Δημοκρατία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας ανέφερε στην τοποθέτησή του πως είπε ότι αυτά που παίρνει η Τουρκία από την συμφωνία είναι ήδη αρκετά και ότι η ενταξιακή διαδικασία πρέπει να προχωρήσει, αλλά όχι με ξεπάγωμα των κεφαλαίων που έχει παγώσει η Κύπρος. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, αιτιολογώντας την θέση αυτή, επισήμανε ότι προϋπόθεση για να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας είναι η επίλυση του κυπριακού και ότι το άνοιγμα των κεφαλαίων που έχει παγώσει η Κύπρος, ουσιαστικά υπονομεύει το ενδεχόμενο αυτό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μιλώντας στην σύνοδο των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, όπου παρευρέθηκε ως παρατηρητής, ο Αλέξης Τσίπρας, σχετικά με το ξεπάγωμα των κεφαλαίων της Τουρκίας, ανέφερε τα εξής:
- Η Τουρκία ζητά από την ΕΕ περισσότερα από αυτά τα οποία προσφέρει.
- Φαινομενικά επιθυμεί να επισπεύσει την ενταξιακή διαδικασία, ενώ στην πράξει επιδιώκει να δυσχεράνει την θέση της κυπριακής κυβέρνησης.
- Με τον τρόπο αυτόν απομακρύνει το ενδεχόμενο άμεσης επίλυσης του κυπριακού.
- Είναι χαρακτηριστικό ότι η Τουρκία δεν ζητά ξεπάγωμα κεφαλαίων που θα την πίεζαν να υιοθετήσει διαφορετική πολιτική σε συγκεκριμένους τομείς, Ζητά να ξεπαγώσουν τα κεφάλαια που έχει παγώσει η Κύπρος.
- Δεν είναι τυχαίο ότι η τακτική αυτή ασκείται την ίδια στιγμή που διαφαίνεται σοβαρή προοπτική επίλυσης του κυπριακού.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο Αλ. Τσίπρας πρότεινε στους σοσιαλιστές να στηρίξουν τον Νίκο Αναστασιάδη – αν και ο Κύπριος Πρόεδρος ανήκει στην δεξιά – γιατί ενδεχόμενη αποδυνάμωσή του, μέσα από το ξεπάγωμα των συγκεκριμένων κεφαλαίων, αδυνατίζει την διαπραγματευτική του θέση και απομακρύνει την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού.