Κίνηση-ματ της Shah Deniz 2 με τον TAP
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
Σε κορυφαία κίνηση για την προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης με την εξασφάλιση της διαφοροποίησης των πηγών και των οδεύσεων ενέργειας, αναδεικνύεται η επιλογή της Κοινοπραξίας που διαχειρίζεται το αζερικο κοίτασμα Shah Deniz 2 στην Κασπία, για μεταφορά του αερίου μέσω του αγωγού ΤΑΡ, του λεγόμενου νότιου ενεργειακού διαδρόμου.
Ο στρατηγικός στόχος τουλάχιστον δυο δεκαετιών για ανατροπή της πλήρους ενεργειακής εξάρτησης από την Ρωσία και την GAZPROM και διοχέτευση των τεράστιων ενεργειακών αποθεμάτων της Κασπίας προς την Ευρώπη, μετα το πρώτο βήμα με την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπακού-Σευχαν, υλοποιείται με τον αγωγό ΤΑΡ.
Η επιλογή του ΤΑΡ έναντι της ανταγωνιστικής πρότασης του Nabucco, δεν ήταν ούτε αυτονόητη ούτε εύκολη υπόθεση και στην ευόδωση της προσπάθειας ήταν σημαντική η συνεισφορά της Αθήνας με προσωπικές παρεμβάσεις του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρα προς το Μπακού και τον πρόεδρο Αλιεφ αλλά και του Δημήτρη Αβραμοπουλου (με την καθοριστική συμβολή του υφυπουργού Εξωτερικών Δ. Κουρκουλα και του γενικού γραμματέα ΔΟΣ Π. Μίχαλου) τόσο προς την αζερική κυβέρνηση όσο και με την διαμόρφωση ενός ευρύτερου πλαισίου στήριξης του αγωγού στα Βαλκάνια και στις Βρυξέλλες.
Οχι ευθεία αντιπαράθεση με τη Μόσχα
Παρά τον ανταγωνισμό των Αζερων με τους Ρώσους από την πρώτη στιγμή ήταν προφανές ότι το Μπακού και η κοινοπραξία του Shah Deniz2 δεν επιθυμούσε να έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με την Μόσχα και την GAZPROM. Και ο αγωγός Nabucco αποτελούσε «αγκάθι» στο ρωσικό σχέδιο του αγωγού South Stream, καθώς ακολουθουσε παράλληλη πορεια και απευθυνόταν στις ίδιες αγορές. Συγχρόνως όμως η επιλογή του αγωγού συνέπεσε με μια περίοδο που η Ρωσία αναζητά η ίδια εναλλακτικές επιλογές για την εξαγωγή όλο και μεγαλυτέρων ποσοτήτων φυσικού αερίου σε πιο υψηλές και ανταγωνιστικές τιμές.
Τα πλεονεκτήματα του ΤΑΡ όμως από την πρώτη στιγμή ήταν διακριτά: μικρότερο μήκος, μικρότερο κόστος , κατασκευή σε συντομότερο χρονικό διάστημα, προσδοκία εξασφάλισης υψηλοτέρων τιμών. Υπήρχαν όμως και πολιτικά κριτήρια που συνέβαλλαν στην συγκεκριμένη επιλογή.
Αποφεύγονταν η ευθεία αντιπαράθεση με την Ρωσία, και καλύπτονταν αγορές που μέχρι τώρα ήταν απολύτως εξαρτημένες από το ρωσικό φυσικό αεριο, όπως τα Βαλκάνια και η Ελλάδα. Η προοπτική κάλυψης των αναγκών των χωρών των Δυτικών Βαλκανιων αποτελεί ένα σημαντικό πολιτικό επιχείρημα για την ενίσχυση της προσπάθειας να αναπτύξουν την οικονομία τους και να προσεγγίσουν την Ε.Ε., ενώ η δημιουργία κοινότητας συμφερόντων μεταξύ Τουρκίας-Ελλάδας-Αλβανίας και των υπόλοιπων βαλκανικών χώρων θεωρητικά δημιουργεί προϋποθέσεις άμβλυνσης των παραδοσιακών αντιθέσεων και διαφορών τους.
Παρά το γεγονός ότι είχαν εκφραστεί αμφιβολίες για την δυνατότητα του Αζερμπαϊτζάν να καλύψει με τις αναγκαίες ποσότητες τον ΤΑΡ ώστε να είναι βιώσιμος τα τελευταία στοιχεία μάλλον διασκεδάζουν τις ανησυχίες αυτές. Ο Matthew Shaw επικεφαλής αναλυτής της Wood Mackenzie εκτιμά ότι το 2030 η παραγωγή του Αζερμπαϊτζάν θα έχει φτάσει τα 50-60 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά πόδια) φυσικού αερίου τον χρόνο ενώ η ακόμη πιο σημαντική προοπτική είναι η διοχέτευση και του φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν μέσω του Αζερμπαϊτζάν προς την Τουρκία και την Ευρώπη.
Το Τουρκμενιστάν που σήμερα είναι εγκλωβισμένο μεταξύ Ρωσίας, Κίνας και Ιράν κατέχει τα τέταρτα σε μέγεθος παγκοσμίως κοιτάσματα φυσικού αερίου με δυνατότητα άντλησης 75-80 bcm τον χρόνο και προοπτική οι ποσότητες αυτές να φθάσουν το πραγματικά τεράστιο όγκο των 250 bcm το 2030. Στις 30 Μαΐου ο Τούρκος πρόεδρος Αμντουλλάχ Γκιουλ στην επίσκεψη του στο Ασγκαμπάτ εξασφάλισε την υπόσχεση ότι μέρος του τουρκμενικου φυσικού αερίου θα διοχετευθει μέσω υποθαλάσσιου αγωγού στην Κασπία προς το Αζερμπαϊτζάν και από εκεί μέσω της Τουρκίας προς την Ευρώπη…
Τα ωφέλη γιά την Ελλάδα
Για την Ελλάδα η εμπλοκή σε ένα όχι μεγάλο σε ότι αφορά το μέγεθος αλλά στρατηγικής σημασίας έργο όπως ο αγωγός ΤΑΡ εκτός του αυτονοήτου οικονομικού οφέλους, έχει προφανή γεωπολιτική διάσταση. Η Ελλάδα εντάσσεται δυναμικά στην διαμόρφωση του νέου ενεργειακού χάρτη της Ευρώπης, σε μια κρίσιμη στιγμή εξασφαλίζει την «ψήφο εμπιστοσύνης» κορυφαίων πετρελαϊκών εταιριών και επενδυτικών κεφαλαίων και ταυτοχρόνως συμβάλλει στην διαμόρφωση δικτύου μεταφοράς ενέργειας προς την Ευρώπη στο οποίο θα μπορεί μελλοντικά να διοχετεύει και ελληνικό φυσικό αέριο.
Μετα την μεγάλη επιτυχία με την επιλογή του ΤΑΡ, η Αθήνα πρέπει να κινηθεί δραστήρια για να γεφυρωθεί ένα μεγάλο ρήγμα που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στις άλλοτε υποδειγματικές ελληνορωσικές σχέσεις, οι οποίες και πριν από το ναυάγιο με την ΔΕΠΑ, κινούνταν στα όρια της ψυχρότητας.
Από την εποχή της κυβέρνησης Καραμανλή η ρωσική ηγεσία είχε επενδύσει πολιτικά στην Ελλάδα, επένδυση όμως η οποία λογω επιλογών της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου αλλά και της κατάστασης που δημιούργησε η οικονομική κρίση, αποδείχθηκε εντελώς επισφαλής. Πέραν του πολιτικού πεδίου που οι σχέσεις περιορίστηκαν σε κάποιες συναντήσεις του κ. Λαβροφ με Ελληνες υπουργούς στο περιθώριο διεθνών φόρουμ, η αποτυχία οικονομικών και επενδυτικών project μεγάλωσε την καχυποψία και έκανε την ρωσική ηγεσία να στρέψει την πλάτη στην Αθήνα.
Πακέτο που θα ερεθίσει τους Ρώσους
Ακόμη κι αν η πώληση της ΔΕΠΑ, ματαιώθηκε λογω των εκτιμήσεων της Μόσχας ότι η ολοκλήρωση της θα εμποδίζονταν από την Ε.Ε., η ρωσική πλευρά αντιμετωπίζει με υπεροπτικό τρόπο τις ελληνορωσικες σχέσεις θεωρώντας ότι δεν υπάρχει κάτι το οποίο να περιμένει από την Αθήνα.
Και αυτό ακριβώς αποτελεί και το κλειδί: να εφεύρει η Αθήνα το πακέτο που θα ερεθίσει και πάλι το ενδιαφέρον της Μόσχας και να πείσει κατόπιν ότι αξιόπιστα μπορεί να το διαπραγματευτεί με την ρωσική κυβέρνηση.
Η Ρωσία κορυφαίος παγκοσμίως παραγωγός ενέργειας και μέχρι το 2012 πρώτος προμηθευτής ενέργειας της Ευρώπης, το τελευταίο διάστημα αναδιαμορφώνει την στρατηγική της, στρεφόμενη προς Ανατολάς αλλά και υιοθετώντας την μέθοδο του LNG για τις εξαγωγές της.
Το πρώτο αρνητικό μήνυμα που υποχρέωσε την Ρωσία να επανεξετάσει την ενεργειακή στρατηγική της, ήταν η ξαφνική μείωση των εξαγωγών της GAZPROM προς την Ευρώπη κατα10% την περασμένη χρονιά, αποτέλεσμα κυρίως της χρήσης φθηνού άνθρακα από τις ΗΠΑ και των υψηλών μη ανταγωνιστικών τιμών της.
Ήταν η πρώτη φορά που η Ρωσία έχασε την πρώτη θέση μεταξύ των προμηθευτών ενέργειας της Ευρώπης από την Νορβηγία και οι οικονομικές συνέπειες που είχε και στην οικονομία της Ρωσίας ανάγκασαν την ηγεσία της χώρας να στραφεί προς Ανατολάς.
Η δεύτερη σε μέγεθος ρώσικη εταιρία ενέργειας η NOVATEK συνήψε ήδη συμφωνία με την κινεζική εταιρία China National Petroleum Corp για προμήθεια φυσικού αερίου από το κοίτασμα της στην Αρκτική, ενώ η ROSNEFT εκτός από την συμφωνία με την Ιαπωνία για εξαγωγή LNG, υπέγραψε την περασμένη εβδομάδα με την Κίνα συμβόλαιο αξίας 270 δις δολαρίων για την εξαγωγή 15 εκ τόνων πετρελαίου ετησίως για τα επόμενα 25 χρόνια.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι όμως και η στροφή της Ρωσίας στην μέθοδο του LNG, που της προσφέρει ευελιξία στην εξαγωγή του φυσικού αερίου της.
Ήδη η GAZPROM προγραμματίζει την κατασκευή σταθμού LNG στο Vladivostok, η NOVATEK στο Yamal και η ROSNEFT κατασκευάζει τερματικό στο κοίτασμα Sakhalin, και οι επενδύσεις αυτές θα αυξήσουν την ρωσική παράγωγη LNG από 10 εκ. τόνους τον χρόνο σε 45 εκ τόνους δηλαδή στο 18% της παγκόσμιας παραγωγής το 2012.
Στην γενικότερη στροφή της Ρωσίας έχει συνυπολογίσει το ασφυκτικό πλαίσιο που θέτει η Κομισιόν για τον ανταγωνισμό, η ύφεση σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες που περιορίζουν την ζήτηση αλλά και η προοπτική χρήσης σχιστολιθικού φυσικού αερίου το οποίο θα οδηγήσει σε μεγάλη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου.
Πηγή: www.ethnos.gr – Φωτογραφία και γράφημα: ΕΘΝΟΣ