Θα γίνουν οι ΗΠΑ ο μεγαλύτερος εχθρός του Ερντογάν; Τα ανθρώπινα δικαιώματα ανατρέπουν τα σχέδιά του…
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν με την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις (αριστερά). EPA, MICHAEL REYNOLDS / POOL
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Για να κατανοήσουμε τη στρατηγική σκέψη της τουρκικής κυβέρνησης, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στα σχόλια του Burhanettin Duran.
Η Τουρκία – γράφει σε πρόσφατο άρθρο του ο διευθυντής του κρατικού think tank SETA – έχει ωφεληθεί περισσότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες από την ταραγμένη Προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ.
Τώρα, το πρόσωπο εμπιστοσύνης του Ταγίπ Ερντογάν δίνει την κατεύθυνση: η Άγκυρα έχει ως στόχο «να παγιώσει τα πολιτικά και στρατιωτικά κέρδη των τελευταίων τεσσάρων ετών μέσω της διπλωματίας».
Ο Duran αναφέρεται στη Συρία, τη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτά είναι τα διεθνή hotspots όπου ο Erdogan μπόρεσε να προωθήσει επιτυχώς τις αξιώσεις του για ισχύ.
Τίτλος: «Ο μεγαλύτερος ωφελημένος του Trump πρέπει να βρει νέα κατεύθυνση: ο Erdogan εμφανίζεται υποχωρητικός έναντι της Ευρώπης».
Υπότιτλος: «Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, είναι απομονωμένη. Μετά τον Trump ο Erdogan πρέπει να κατεβάσει δύο ταχύτητες και να μετατραπεί από επιτιθέμενο στη Μέση Ανατολή σε κάποιον που προωθεί την ενσωμάτωση. Τώρα εμφανίζεται πράος έναντι της Ευρώπης. Ωστόσο, η εσωτερική πολιτική του Erdogan, η οποία παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, θα μπορούσε να ανατρέψει τα σχέδιά του. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να γίνουν ο μεγαλύτερος εχθρός».
Στο άρθρο του στην εφημερίδα Focus ο Δρ. Ronald Meinardus, επικεφαλής του γραφείου του Friedrich Naumann Foundation for Freedom στην Κωνσταντινούπολη και πρώην επικεφαλής του περιφερειακού γραφείου της Νότιας Ασίας του Ιδρύματος, αναφέρονται τα ακόλουθα:
Ο υπερασπιστής τουΤούρκου Προέδρου, Duran παραδέχεται αυτό που οι ξένοι ειδικοί σε θέματα Τουρκίας έχουν δηλώσει εδώ και πολύ καιρό, ότι δηλαδή η εκ των πραγμάτων απόσυρση της Ουάσιγκτον από την περιοχή δημιούργησε ένα κενό, το οποίο χρησιμοποίησε ο τούρκος Πρόεδρος, έχοντας επίγνωση της ισχύος του, για την προώθηση της στρατηγικής του.
Με την επιθετική του συμπεριφορά, η Άγκυρα όχι μόνο δεν έκανε φίλους, αλλά σπάνια έχει βρεθεί τόσο πολύ διπλωματικά απομονωμένη όσο σήμερα. Οι Τούρκοι θέλουν τώρα να αναστρέψουν αυτήν την αρνητική τάση.
- Η «επίθεση γοητείας» του Erdogan έχει ως στόχο την Ευρώπη
Η Ευρώπη είναι ένας σημαντικός αποδέκτης της αποστολής καλής θέλησης. Για πολύ καιρό, οι Ευρωπαίοι δεν είχαν τίποτα να αντιτάξουν στις τουρκικές ενέργειες πέρα από τα σύνορά τους. Μόνο όταν η Άγκυρα ξεπέρασε την «κόκκινη γραμμή» με λόγια και πράξεις, αμφισβητώντας τη θαλάσσια κυριαρχία των κρατών μελών της ΕΕ, Ελλάδας και Κύπρου, οι Ευρωπαίοι παρενέβησαν δυναμικά.
Η διαμάχη για το φυσικό αέριο οδήγησε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ στο χείλος του πολέμου πέρυσι. Κατά συνέπεια, οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε. έπεσαν στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών.
Ως «επίθεση γοητείας» περιγράφουν τα μέσα ενημέρωσης την προσπάθεια του Erdogan να απαλλαγεί από τη ‘βρώμικη’ εικόνα του επικίνδυνου ταραχοποιού. «Βλέπουμε το μέλλον μας στην Ευρώπη και θέλουμε να οικοδομήσουμε το μέλλον μας στην Ευρώπη», δήλωσε ο τούρκος Πρόεδρος στις αρχές του έτους.
Εντωμεταξύ, υπήρξε έντονη διπλωματία με ανταλλαγή επισκέψεων μεταξύ Άγκυρας, Βρυξελλών και Βερολίνου. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί απόδειξη ότι μια «νέα σελίδα» έχει ανοίξει στη σχέση. Η πρώτη προτεραιότητα είναι ο περιορισμός της τουρκο-ελληνικής κρίσης. Η γερμανική κυβέρνηση ειδικά δεν έχει ξεχάσει τον κίνδυνο της στρατιωτικής κλιμάκωσης πέρυσι.
- Η επέκταση της υπάρχουσας τελωνειακής ένωσης εκκρεμεί
Η επιστροφή της Αθήνας και της Άγκυρας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη μεσολάβηση του Βερολίνου μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχία της γερμανικής διπλωματίας. «Αυτά είναι τα θετικά μηνύματα που περιμέναμε εδώ και πολύ καιρό», δήλωσε ο ομοσπονδιακός Υπουργός Εξωτερικών Heiko Maas, ο οποίος πρόσθεσε αμέσως ότι η ΕΕ, ως επιβράβευση, έχει παγώσει τα σχέδια κυρώσεων εναντίον της Άγκυρας.
Για να συμβεί αυτό, ο Erdogan – αρκετά ασυνήθιστα για τον ίδιο – έκανε το πρώτο βήμα. Απέσυρε τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη από τις επίμαχες θαλάσσιες περιοχές χωρίς να προκαλέσει αναταραχή.
Στις αρχές Μαρτίου, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θέλουν να συζητήσουν εκ νέου την πολιτική όσον αφορά την Τουρκία. Εάν ο Erdogan συνεχίσει να δείχνει αυτοσυγκράτηση όσον αφορά τη διαμάχη για το φυσικό αέριο με τους Έλληνες – σύμφωνα με το Deal με τις Βρυξέλλες – θα ξεκινήσουν συνομιλίες με μια «θετική ατζέντα». Αυτό, συνεπώς, αφορά την επέκταση της υπάρχουσας τελωνειακής ένωσης και κυρίως νέα κοδνύλια για τη φροντίδα των σύρων προσφύγων στην Τουρκία.
- Εσωτερικά, ο Erdogan σχεδιάζει «αυτο-λογοκρισία της κοινωνίας των πολιτών»
Εντωμεταξύ, οι τρέχουσες εγχώριες πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία δεν ταιριάζουν πραγματικά με το σχέδιο δημοσίων σχέσεων. Ένας νέος νόμος για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) και η βίαιη καταστολή των φοιτητικών διαδηλώσεων στο Πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης αποδεικνύει ότι το περιθώριο για αντιπολίτευση και για ειρηνική αντίσταση έναντι μιας ολοένα αυξανόμενης αυταρχικής διακυβέρνησης θα συνεχίσει να συρρικνώνεται.
Τα μέσα ενημέρωσης είναι σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένα με την κυβέρνηση, ενώ το δικαστικό σώμα ελέγχεται από την εκτελεστική εξουσία. Τώρα η ανησυχία του Erdogan είναι να θέσει υπό έλεγχο την κοινωνία των πολιτών και την επιστημονική κοινότητα, υποψιάζονται οι επικριτές του.
Ο δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα Veysel Ok περιγράφει τον νόμο που η πλειοψηφία της κυβέρνησης έσπευσε να περάσει στο Κοινοβούλιο μέσα σε μια νύχτα κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων ως «νομική βάση για παράνομη πρακτική». Ο στόχος – σύμφωνα με τον δικηγόρο – είναι «η καθιέρωση ενός είδους αυτο- λογοκρισίας από την κοινωνία των πολιτών».
Εντωμεταξύ, συνεχίζονται οι διαμαρτυρίες των φοιτητών κατά του διορισμού πολιτικού του AKP στη θέση του Πρύτανη στο αναγνωρισμένο Πανεπιστημίου Bogazici. Ο Erdogan ανέθεσε με διάταγμα τη διοίκηση του πανεπιστημίου σε πολιτικό φίλο του.
Από τότε, δεν έχει υπάρξει ησυχία στην πανεπιστημιούπολη. Οι παρατηρητές συγκρίνουν τις διαδηλώσεις εκείνες του Γκεζί το 2013. Τότε, σημειώθηκαν ευρείες διαδηλώσεις ενάντια στην κυβέρνηση για πρώτη φορά στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Το κίνημα κέρδισε δημοτικότητα σε ολόκληρη τη χώρα προτού η κυβέρνηση εφαρμόσει τον «νόμο και την τάξη» με σιδηρά πυγμή. Οι επόμενες μέρες θα δείξουν εάν ισχύει η σύγκριση με το Γκεζί ή όχι. Οι δυνάμεις ασφαλείας ακολουθούν την επιταγή της καταστολής κάθε δημόσιας διαμαρτυρίας εν τη γενέσει της.
- Με τον Joe Biden, οι ΗΠΑ ξαφνικά υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα ξανά
Εντωμεταξύ, κορυφαίοι εκπρόσωποι του κυβερνητικού συνασπισμού δυσφημούν τους διαδηλωτές: «Δηλητηριώδη φίδια», «διεστραμμένοι LGBTI» και «τρομοκράτες» είναι δείγματα της καυστικής ρητορικής τους που υποτίθεται ότι δυσφημίζει τους φοιτητές και στόχο έχει να κινητοποιήσει να διατηρήσει το δικό τους συντηρητικό εκλογικό σώμα.
Ο Erdogan είναι γνωστός για την αιχμηρή ρητορική του. Όποιος αντιταχθεί στην αξίωση του για εξουσία θα πέσει θύμα ρητορικής κλιμάκωσης. Η στρατηγική της πόλωσης αποδίδει. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μειώση των ψήφων του κυβερνώντος κόμματος είναι συγκρατημένη, παρά τη δυσαρέσκεια με την οικονομική κατάσταση, η οποία για πολλούς είναι άθλια.
Η νέα σύνθεση του Λευκού Οίκου είναι πιθανό να προκαλέσει μεγαλύτερες ανησυχίες στο προεδρικό παλάτι από την εξέγερση των μαθητών. Είναι ήδη σαφές ότι η πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία θα αλλάξει. Με τον φίλο του Trump στο αξίωμα, ο τούρκος Πρόεδρος είχε σε μεγάλο βαθμό ελευθερία κινήσεων στο εσωτερικό της χώρας, αλλά κυρίως σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Αυτό τώρα τελείωσε.
«Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί προτεραιότητα και συμπαρατασσόμαστε με όλους εκείνους που αγωνίζονται για τις δημοκρατικές τους ελευθερίες», δήλωσε εκπρόσωπος της κυβέρνησης των ΗΠΑ σχετικά με την καταστολή των φοιτητικών διαδηλώσεων.
- Δεν μπορεί να αποκλειστεί σκληρή στάση έναντι των ΗΠΑ
Oι Τούρκοι – παρά τη δυσαρέσκεια του Erdogan – θα πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα πορεία δράσης των Αμερικανών, όχι μόνο όσον αφορά τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αλλαγή πολιτικής επηρεάζει επίσης την εξωτερική πολιτική. Για τον Πρόεδρο Joe Biden λέγεται ότι είναι φιλέλληνας και είναι ανοιχτός έναντι των κουρδικών συμφερόντων. Αυτές οι θέσεις είναι πιθανό να επηρεάσουν την πολιτική των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Κυπριακό και τον πόλεμο στη Συρία.
«Η τουρκική κυβέρνηση βλέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως στρατηγική απειλή και όχι σύμμαχο», γράφει ο ειδικός σε θέματα Τουρκίας Nicholas Danforth, προσθέτοντας ότι «και στην Ουάσιγκτον, μια αυξανόμενη πλειοψηφία βλέπει την Τουρκία με τον ίδιο τρόπο».
Ενώ η Άγκυρα μπορεί να περιμένει μια πιο συμφιλιωτική στάση από τους Ευρωπαίους τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, μια σκληρότερη στάση αναμένεται από την Ουάσιγκτον. Θεωρείται απίθανο η νέα πολιτική του Biden να οδηγήσει την Τουρκία στην επανεξέταση της πολιτικής της. Μια ματιά στα χρόνια της θητείας του Obama δείχνει ότι η Άγκυρα είναι αρκετά ικανή να αντέξει στη δυτική πίεση.
Παρεμπιπτόντως, ο Erdogan μπορεί επίσης να δει θετικά αποτελέσματα από την επικείμενη πολιτική αντιπαράθεση με τον Biden. Από τη μία πλευρά, θα ενισχύσει το προφίλ της Τουρκίας ως αυξανόμενα ανεξάρτητης περιφερειακής δύναμης. Επιπλέον, η διαμάχη με την Ουάσινγκτον ταιριάζει με την ευρέως διαδεδομένη σκέψη στην Τουρκία περί φίλων και αντιπάλων.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, πάνω από το 60% των Τούρκων βλέπουν τις ΗΠΑ ως την πιο επικίνδυνη απειλή για τη χώρα τους. Συνεπώς, η αντιπαράθεση με την Ουάσιγκτον έχει πλεονεκτήματα για τον Erdogan στην εσωτερική πολιτική.
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα Focus ο Δρ. Ronald Meinardus
Μιχάλης Ιγνατίου σε Omega Tv: 4 στα 4 για την Τουρκία, «τρώει πολύ ξύλο» από τον Μπάιντεν