Η αμερικανική γραφειοκρατία και οι εκλογές θα μπορούσαν να φέρουν την Τουρκία σε δεινή θέση

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τελική λύση για την ελεύθερη έκφραση στην Τουρκία σχεδιάζει ο Ενρτογάν: Ψηφίζει ως νόμο ένα νέο ιδεολόγημα για δήθεν «ξένη επιρροή ενάντια στα εθνικά συμφέροντα»

Έντονες οι ανησυχίες για απάντηση του Ιράν στην επίθεση του Ισραήλ: Συνεχίζονται οι επιθέσεις στο Λίβανο από τις IDF και Ισραηλινών πόλεων από την Χεζμπολάχ [βίντεο]

«Πολύ σύντομα θα υπάρξουν εξελίξεις στις σχέσεις με τις ΗΠΑ» προαναγγέλει ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης: Στο επίκεντρο τα θέματα της άμυνας, της ασφάλειας και της καταπολέμησης της διαφθοράς

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΡΙΒΑ (*)

Πέραν από τις ανάρμοστες σχέσεις (όπως αυτές καταδεικνύονται στο βιβλίο του Μπόλτον) τις οποίες οι Δημοκρατικοί θεωρούν δεδομένες ανάμεσα σε Τραμπ και Ερντογάν.

Τα τελευταία δύο χρόνια οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις έχουν προοδεύσει πάρα πολύ. Τελευταίες μέρες, οι δηλώσεις του State Department δείχνουν πως όσο και να παρέχει ο Αμερικανός πρόεδρος φύλλα συκής στον Ερντογάν, το αμερικανικό πολιτικό σύστημα δείχνει πως η εξωτερική πολιτική της υπερδύναμης, δεν είναι ”ενός ανδρός αρχή”.

Γιατί η Τουρκία θα πιεστεί και άλλο; Ποιοί παράγοντες κάνουν ακόμη και τον Λευκό Οίκο να μην μπορεί να σταματήσει την κατρακύλα της Τουρκίας;

Η πρόοδος στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις οφείλεται σε έξι συγκεκριμένους λόγους:

• Πρώτον, στην απομάκρυνση της Τουρκίας από το πάλαι ποτέ στρατηγικό τρίγωνο της περιοχής (ΗΠΑ-Τουρκία-Ισραήλ).
• Δεύτερον, οι πολύ καλές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ, είχαν εξαιρετικό αντίκτυπο και στην Ουάσινγκτον καθώς το αμερικανο-ισραηλινό lobby άνοιξε σημαντικές πόρτες στην Ελλάδα, σε γραφεία που επηρεάζουν σημαντικές αποφάσεις.
• Τρίτον, οι πολύ καλές πρωτοβουλίες που ανέλαβαν τόσο ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Geoffrey Pyatt και ο Έλληνας ομόλογός του στις ΗΠΑ, Κύριος Λαλάκος.

Επί πέντε χρόνια, οι πρεσβείες έφεραν κοντά τόσο το ελληνικό Υπουργείο Άμυνας με το Αμερικανικό Πεντάγωνο, όσο και το State Department με το ελληνικό ΥΠΕΞ.

Τέταρτον, οι ΗΠΑ επιθυμούν μετά την ενεργειακή τους απεξάρτηση από τη Μέση Ανατολή, να μειώσουν την εξάρτηση των συμμάχων τους στην Ε.Ε από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες επιθυμούσαν να έχουν λόγο στην παραγωγή υδρογονανθράκων στη Μέση Ανατολή, τώρα τους ενδιαφέρουν τα δίκτυα διανομής και βέβαια, το να μην συμμαχήσει ο αραβικός κόσμος με δυνάμεις αναθεωρητικές (Κίνα, Ρωσία). Πέμπτον, οι ΗΠΑ επιχειρούν να έχουν όλο και περισσότερο διμερείς σχέσεις με κράτη-μέλη της Ε.Ε αποφεύγοντας τις Βρυξέλλες, με τις οποίες την τελευταία δεκαετία έχουν μεγάλες διαφορές.

Τέλος, η επάνοδος της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια καθιστά τις ΗΠΑ υποχρεωμένες να έχουν στενές σχέσεις με την Ελλάδα, την οποία τη θεωρούν χώρα που μπορεί να ηγηθεί ξανά των προσπαθειών εξομάλυνσης της Χερσονήσου του Αίμου. Όλα αυτά σημαίνουν πως οι ΗΠΑ έχουν την Ελλάδα ως χώρα ”κλειδί” για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή, μια φράση που χρησιμοποιήθηκε στο κείμενο του East Med for Security and Energy Partnership Act.

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία είναι μια πολύ σημαντική χώρα για τα αμερικανικά συμφέροντα.

• Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Τουρκία μπορεί να προασπίζει τα αμερικανικά συμφέροντα σε Καύκασο, Κεντρική Ασία και Μέση Ανατολή. Παρόλα αυτά και κατά παράδοξο τρόπο, το αμερικανικό ενδιαφέρον για την Τουρκία ήταν αυτό που η Άγκυρα εκμεταλλεύτηκε και εδώ και 17 χρόνια σταδιακά, προσπαθεί να επανακαθορίσει τις σχέσεις της με τη Δύση (συνολικά) προς όφελός της, παρουσιάζοντας ένα αφήγημα οτι η Τουρκία δε χρειάζεται τις ΗΠΑ όσο οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία.

Για πάρα πολλά χρόνια, οι ΗΠΑ θεωρούσαν taboo το να επανακαθορίσουν τη σχέση τους με την Τουρκία και να βρουν μείγματα πολιτικής που ναι μεν θα κρατούσαν την Τουρκία στη Δύση αλλά με τους όρους της Δύσης και όχι με τους όρους της Τουρκίας.

Η Άγκυρα από την άλλη, εκμεταλλεύτηκε τρείς παράγοντες:

Πρώτον, η μονοπολική στιγμή των ΗΠΑ μετά το χτύπημα της 9/11 άρχισε να φθίνει. Οι περιπέτειες σε Αφγανιστάν και Ιράκ κατέδειξαν τα όρια της αποτελεσματικότητας της αμερικανικής παρεμβατικότητας που εφάρμοσε με πολύ ”άτσαλο” τρόπο ο Μπους ο νεότερος. Η κόπωση της αμερικανικής κοινωνίας σε αυτό που λέγεται ”Adventurism” στις διεθνείς υποθέσεις των ΗΠΑ, ήταν το πρώτο χαρτί στο οποίο οι Τούρκοι επένδυσαν, πιστεύοντας οτι οι ΗΠΑ δε θα ξανασχοληθούν παρεμβατικά με τη Μέση Ανατολή.

Δεύτερον, η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε τον πολυδιάστατο τρόπο που λειτουργεί η αμερικανική εξωτερική πολιτική. Κογκρέσο, Λευκός Οίκος, State Department, μυστικές υπηρεσίες, think tanks, lobbies, εταιρείες που έχουν budget υπερδιπλάσια των ΑΕΠ ορισμένων χωρών, συνδημιουργούν την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Το γραφειοκρατικό μοντέλο των ΗΠΑ έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.

Τρίτον, η Τουρκία ενίσχυσε με lobbying τις φιλοτουρκικές φωνές. Η Τουρκία παρουσίαζε το αφήγημα που αρκετοί ακόμη και σήμερα στην Ουάσινγκτον υποστηρίζουν, οτι η Τουρκία αξίζει κάθε θυσία. Ακόμη και όταν η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Ωστόσο, αυτές οι φωνές μειώνονται και σπανίζουν όλο και περισσότερο καθώς το αμερικανικό κατεστημένο έχει αντιληφθεί οτι η Τουρκία πρώτα θα τους εκβιάσει και θα τους εκμεταλλευτεί και μετά θα γίνει σύμμαχος ασιατικών δυνάμεων, ειδικά τώρα που λόγω και της πανδημίας, ο δυτικός κόσμος θα έχει πολύ λιγότερα χρήματα να δαπανήσει.

Οι εκλογές των ΗΠΑ και το γραφειοκρατικό μοντέλο γίνονται εμπόδια που μοιάζουν ανυπέρβλητα για την Τουρκία.

Ο βομβαρδισμός της βάσης Αλ Ουατίγια στη Λιβύη ίσως σημαίνει οτι οι Τούρκοι δεν έχουν καν την πολυτέλεια των τεσσάρων μηνών μέχρι τις αμερικανικές εκλογές, έτσι ώστε να αξιοποιήσουν τις ειδικές σχέσεις Τραμπ-Ερντογάν. Το Κογκρέσο έχει μυρίσει ”αίμα” μετά από τις αποκαλύψεις του Τζων Μπόλτον και δεν αφήνει στην κυριολεξία να πέσει τίποτε κάτω. Ο Γερουσιαστής Μενέντεζ έστειλε τις προηγούμενες εβδομάδες επιστολή στον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών Πομπέο, θυμίζοντάς του τι κάνει η Τουρκία.

Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι (οι τελευταίοι, ειδικά η συντηρητική τους πτέρυγα νιώθουν προδομένοι από τις πολιτικές που έναντι της Τουρκίας που δείχνουν τις ΗΠΑ σαν να μην έχουν τρόπο επιβολής) απέστειλαν ακόμη μια επιστολή στο Πεντάγωνο στο οποίο αναρωτιούνται γιατί δεν έχουν πάψει να είναι οι Τούρκοι εντός της συμπαραγωγής των F-35 καθώς ακριβώς ένα χρόνο πριν, η Τουρκία αποβλήθηκε από τη συμπαραγωγή.

Ακόμη και ο Πάλμερ, Υφυπουργός Ευρασιατικών Υποθέσεων στο State Department, έκανε μια δήλωση στην οποία ούτε καταδίκασε τους βομβαρδισμούς που κατέστρεψαν την βάση Αλ Ουατίγια στη Λιβύη, ούτε στήριξε την Τουρκία. Αντιθέτως, υποστήριξε την Κύπρο και έκανε μνεία και στην Κρήτη.

Οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να θεωρούν πως τα νησιά έχουν θαλάσσιες ζώνες όπως ο ηπειρωτικός κορμός, αλλιώς δικαιώνουν την Κίνα στους ισχυρισμούς της στη Νότια Σινική Θάλασσα και στον περίφημο Χάρτη των Εννέα Γραμμών.

• Πιο πριν ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ είχε εκφράσει τη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για την Αγία Σοφία που η Τουρκία επιθυμεί να γίνει τέμενος και η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Κύπρο ανακοίνωσε την συμπερίληψη της Κύπρου στο πρόγραμμα στρατιωτικής εκπαίδευσης ΙΜΕΤ το οποίο είναι κομμάτι της πολιτικής FMA (Foreign Military Aid) των ΗΠΑ και λαμβάνει χώρα σε συμμάχους με μεγάλη σημασία για τα αμερικανικά συμφέροντα.
• Μάλιστα, πριν από κάποιους μήνες, το κορυφαίο think tank JINSA που υποστηρίζει αμερικανο-ισραηλινά συμφέροντα, είχε κάνει πρόταση στις ΗΠΑ μέσα από μια πολύ σημαντική ανάλυση, να συμπεριληφθεί η Κύπρος στο ΙΜΕΤ και η Ελλάδα να ενισχυθεί από το FMA. Γιατί όμως όλη αυτή η πολυπραγμοσύνη από την αμερικανική διπλωματία;

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στις ΗΠΑ το γραφειοκρατικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό στη λήψη αποφάσεων. Πρόσφατα, η Τουρκία φυλάκισε τον μεταφραστή του αμερικανικού προξενείου Τοπούζ. Από τον Απρίλιο του 2019, η Τουρκία συνέλαβε τους Τζαντούρκ, Τοπούζ και Ουλουτζάϊ (όλοι Τούρκοι υπήκοοι και εργαζόμενοι στο αμερικανικό προξενείο) με την κατηγορία οτι συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016. Η φυλάκιση του μεταφραστή Τοπούζ, έχει εξοργίσει το State Department το οποίο δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση να δείξει οτι είναι αδύναμο στο να προστατεύσει τους εργαζόμενούς του, που προωθούν τα αμερικανικά συμφέροντα ανά τον κόσμο. Ο Τοπούζ εργαζόταν για την DEA, επομένως η φυλάκισή του με την κατηγορία ότι συνεργαζόταν με τον Γκιουλέν, αποτελεί μεγάλο βαρίδι για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.

Οι εκλογές πλησιάζουν στις ΗΠΑ και η αίσθηση στους θεσμούς του αμερικανικού κράτους είναι οτι ο Αμερικανός πρόεδρος θα τους πάρει στο λαιμό του καθώς κάθε μέρα κατρακυλά η δημοτικότητά του εν μέσω πανδημίας.

• Οι αποκαλύψεις του Τζων Μπόλτον αποτελούν επίσης έναν σημαντικό λόγο για τον οποίον το State Department θέλει να απομονώσει τον πρόεδρο Τραμπ και να δείξει οτι δεν ασπάζεται τις ειδικές σχέσεις που διατηρεί ο Αμερικανός πρόεδρος με τον Τούρκο ομόλογό του. Το θέμα της Τουρκίας θα είναι κομμάτι της προεκλογικής περιόδου όπου αναμένεται μια πόλωση άνευ προηγουμένου.

Ο Τραμπ θα προσπαθήσει άραγε να ”διαψεύσει” τις κατηγορίες εναντίον του για ανάρμοστες σχέσεις με τον Ερντογάν; Εξαρτάται.

Αν δει οτι είναι κοντά στις δημοσκοπήσεις, τότε ίσως τολμήσει να τιμωρήσει την Τουρκία για να διαψεύσει τους Δημοκρατικούς. Αν όμως η διαφορά είναι μεγάλη, ο Τραμπ δεν είναι πιθανό να διαταράξει τις ειδικές σχέσεις με τον Ερντογάν, ειδικά αν όπως λέγεται, έχουν επαγγελματική υφή. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, η Τουρκία θα γίνει viral στο εσωτερικό των ΗΠΑ και όχι για καλούς λόγους.

(*) Αλέξανδρος Δρίβας:
Research Fellow – HALC, Ph.D. Cand. (Hellenic-American Relations after the Cold War Era).

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

Ακολουθήστε το Hellas Journal στο NEWS GOOGLE

Μα τι είναι αυτά που λέτε κ. Φρίντμαν για την Τουρκία; Τα επιχειρήματα που τον αντικρούουν…