ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Δρα Παναγιώτη Κ. Αυξεντίου
Κράτος σημαίνει δύναμη και στην πολιτική θεωρία συνάδει με την έννοια της μονοπωλιακής επιβολής της έννομης τάξης σε καθορισμένη γεωγραφική έκταση. Έννομη τάξη ιστορικά επεβλήθη σε απολυταρχικά πολιτεύματα στα οποία όμως οι νόμοι συντάσσονταν προς όφελος των δικτατόρων και της φατρίας τους σε βάρος των υπόλοιπων πολιτών.
Η εξέλιξη σε κράτος δικαίου με καθολική εφαρμογή των νόμων ανεξαρτήτως πολιτικού αξιώματος αποτελεί χαρακτηριστικό των σύγχρονων δημοκρατικών πολιτευμάτων, τα οποία στην συνεχή πάλη παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας επί παγκόσμιας βάσης πρέπει να επιλέγουν τους αξιωματούχους τους αξιοκρατικά με κριτήρια την εκπαίδευση, την τεχνογνωσία μέσα από σύγχρονη επιστημονική κατάρτιση, και το ήθος.
Ένα κράτος με εσωτερική ασφάλεια, σύγχρονη τεχνοκρατική συγκρότηση, άμεμπτα αμερόληπτη εφαρμογή των νόμων αποτελεί προϋπόθεση επιτυχίας στην προσπάθεια καλλιέργειας εθνικής συνείδησης ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μη ομοιογενούς πληθυσμού. Η κρατική συνεισφορά στην εκβιομηχανοποίηση που αποτελεί το βάθρο οικονομικής ανάπτυξης επιβεβαιώνεται από την ιστορία όλων των σημερινών ανεπτυγμένων χωρών οι οποίες ακολουθώντας ορθές οικονομικές αρχές μπορούν να αντέξουν και να ξεπεράσουν οικονομικούς κλυδωνισμούς. Αν στην Ελλάδα και στην Κύπρο η οικονομική κρίση αντιμετωπίζει δυσκολόβατα εμπόδια, τούτο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο πολιτειακό τους σύστημα που εκκόλαψε τις πελατειακές σχέσεις και διαφέντεψε τη διαφθορά.
Τόσον η Ελλάδα όσον και η Κύπρος δημιουργήθηκαν σαν πολιτειακές οντότητες από ξένες δυνάμεις, η μεν Ελλάδα από κοινού από τις τρεις δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, η δε Κύπρος από την Αγγλία. Στην Ελλάδα, μετά την αποτυχία των Βαυαρών να επιβάλουν τάξη και στελεχώσουν την δημόσια υπηρεσία, με την κήρυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος το 1864, οι «αρματολοί και κλέφτες» αλλά πρωτίστως οι κοτζαμπάσηδες εξέλαβαν το κράτος σαν μέσο προσωπικού πλουτισμού και προώθησης των πελατειακών τους συμφερόντων. Τα μέτρα Τρικούπη και Βενιζέλου όσον ευεργετικά και αν ήταν δεν κατάφεραν να εξαφανίσουν τις συναλλαγές ψήφων με κύριο αντάλλαγμα θέση στην δημόσια υπηρεσία. Με λαβυρινθικές μεθοδεύσεις το βόλεμα των ημετέρων κρινόταν από κάθε κυβέρνηση απαραίτητο για τη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας με αποτέλεσμα ο πλεονασμός δημοσίων υπαλλήλων να καθίσταται αδιανόητος. Ο πλουτισμός και δανεισμός εφόσον δεν συμπορεύτηκε με την απαραίτητη εκβιομηχανοποίηση της χώρας κατέληξε μακροχρόνια μη βιώσιμος χαρακτηριζόμενος σαν «εκσυγχρονισμός χωρίς οικονομική ανάπτυξη».
Σε αντίθεση με την αντιπαραγωγική σύνθεση της δημόσιας υπηρεσίας που υπήρξε προϊόν των Ελληνικών κυβερνήσεων, στην Κύπρο η αξιοκρατική δημόσια υπηρεσία που δημιούργησαν οι Άγγλοι διαβρώθηκε σταδιακά κατά δύναμη από τις πελατειακές σχέσεις κάθε κυβέρνησης, κακής αρχής γενομένης με την προεδρία Κυπριανού. Αν η Κύπρος υστέρησε της Ελλάδας σε ποσοστό εργατικού δυναμικού στον ευρύ δημόσιο τομέα, εκάλυψε αρκετά τη διαφορά με μεγάλες κατά κεφαλή αυξήσεις της μισθοδοσίας. Ο πιο άτυχος πρόεδρος που δεν μπόρεσε λόγω περιοριστικών διατάξεων της Τρόικας να συνεχίσει τον πελατειακό ρυθμό είναι ο Αναστασιάδης. Το απαραβίαστο των εντολών της Τρόικας τον υποχρέωσε να αθετήσει την πληθώρα των «δεσμεύσεων» του, η τήρηση των οποίων υπό κανονικές οικονομικές συνθήκες θα οδηγούσε σε πτώχευση του δημόσιου τομέα. Βέβαια για να μην κατηγορηθεί ότι παραβιάζει τις πελατειακές συνήθειες τοποθέτησε κάπου τους προεκλογικά πρωτοστατούντες Δηκοϊκούς υποστηρικτές του, και παραγνωρίζοντας τη συμβουλή της Εισαγγελίας βόλεψε αντισυνταγματικά μερικούς ημέτερους σε υπουργεία.
Σε «αρματολούς και κλέφτες» η Κύπρος δεν υστερούσε. Όσον εγκληματικός και πολιτικά ανόητος αποδείχθηκε ο αγώνας της ΕΟΚΑ, κάθε έπαινος και στήριξη άξιζε στους γνήσιους Κύπριους «αρματολούς». Η απορρόφηση τους στη δημόσια υπηρεσία αν ήταν ανάλογη με τα προσόντα τους δεν θα ήταν προβληματική λόγω του μικρού αριθμού τους. Όταν όμως ο ορισμός του «αγωνιστή» χαλαρώθηκε και οι χωρίς όρια πολιτικές τους φιλοδοξίες βγήκαν στην επιφάνεια ήταν επόμενο ότι στο συνολικό κλίμα πελατειακών σχέσεων θα είχαν και το δικό τους μερίδιο. Tο καταφύγιο τους σε κόμματα και κατά προτίμηση στον ΔΗΣΥ, ιδιαίτερα των επαίσχυντων Εοκαβητατζήδων, τους έδωσε το μέσο έκφρασης των φιλοδοξιών τους, αρκετές των οποίων ήσαν ακραίες. Από τη φύση τους οι ακραίες πολιτικές θέσεις είναι επικίνδυνες και υποσκάπτουν την αναγκαιότητα δημιουργίας εθνικής συνείδησης που είναι απαραίτητες για την ενότητα της κυπριακής κοινωνίας. Από την αρχή της ΕΟΚΑ η Τουρκία βοηθούμενη από την Αγγλία καλλιεργούσε τη διάσπαση της κυπριακής κοινωνίας και τον διαμελισμό της νήσου. Η διέγερση του 1963 κορυφώθηκε με την εισβολή του 1974 και με κυπριακά σφάλματα και ελλαδικά εγκλήματα έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να διακηρύττει ότι η έλλειψη ενιαίας κυπριακής κοινωνικής ταυτότητας επιβάλλει την λύση δυο κρατών.
Όσο για τους «κλέφτες» αν περιορίζονταν στους κλεφτοκοτάδες της παλιάς εποχής η ζημιά τους θα ήταν περιορισμένη. αλλά με την γενική ανάπτυξη το μέγεθος της κλεψιάς μεγάλωσε με το δικό της ρυθμό και τη δική της λογική. Παραδειγματικά αναφέρεται ο πρώην Διοικητής Χριστοδούλου που επικαλέστηκε τη συμμετοχή του στην ΕΟΚΑ σαν τεκμήριο αθώωσης του από φοροδιαφυγή. Στην εξάπλωση της διαφθοράς έχουν εμπλακεί και οι τράπεζες οι οποίες ζαλισμένες από το μέγεθος των καταθέσεων τους επιδόθηκαν σε μεθύσι διασπάθισης τους χωρίς να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα είσπραξης των δανείων τους και κάλυψης του φουσκωμένου μισθολογίου τους.
Όλοι οι επιτήδειοι πήγαιναν στις μεγάλες τράπεζες για να βολευτούν. Στο αλληλοβόλεμα κατατάσσεται και η επί Διοίκησης Χριστοδούλου ίδρυση οικογενειακής σχολής της οποίας το πιστοποιητικό με προκλητική αυθαιρεσία και καταπάτηση κάθε εκπαιδευτικής γνωσιολογίας το τραπεζικό σύστημα καθιέρωσε σαν ισότιμο του B.Sc. (honours) in management. Σημειωτέον ότι στην Αμερική από την οποία εκπορεύεται, το πιστοποιητικό αναγνωρίζεται από μερικά αγνώστου ποιότητας πανεπιστήμια σαν ισότιμο ενός και μόνο μαθήματος. Με μια μονοκονδυλιά οι αντιπρόσωποι των κυπριακών τραπεζών άφρονα δημιούργησαν ουσιαστικά (de facto) το πανεπιστήμιο Χριστοδούλου βέβαιοι ότι μια επιπλέον περίπτωση απερίσκεπτης συμπεριφοράς δεν θα άλλαζε ποσώς την εικόνα της διαφθοράς που ήδη εξέπεμπαν στην κοινωνία. Όταν οι τράπεζες με κλειστά μάτια ενέκριναν τόσα και τόσα κονδύλια δεν θα ήταν εκπληκτικό αν ανεγνώριζαν το πιστοποιητικό σαν ισότιμο του Ph.D. για να δικαιολογήσουν καλύτερα τα εκατομμύρια που πλήρωναν στην οικογένεια Χριστοδούλου, και να σφραγίσουν μια αγαστή συνεργασία με τον Διοικητή πατέρα.
Συνοπτικά, η Κυπριακή ανεξαρτησία υπήρξε η αφετηρία πελατειακών σχέσεων που υπέσκαψαν την αξιοκρατία και αποδοτικότητα της δημοσίας υπηρεσίας η οποία είναι ο στυλοβάτης ενός σύγχρονου λειτουργικού κράτους. Το ποιόν του κράτους προσδιορίζεται από την αξιοκρατία της πολιτικά ανεξάρτητης δημοσίας υπηρεσίας της οποίας πρωταρχικό έργο είναι η καθολικά αμερόληπτη εφαρμογή των νόμων. Η εθνική συνείδηση σαν συνδετική συνισταμένη όλων των πολιτών ανεξαρτήτως θρησκείας ή καταγωγής παραμερίστηκε στον ερασιτεχνικά προγραμματισμένο ενωτικό αγώνα και καταστροφικά αγνοήθηκε μετά την ανεξαρτησία. Την αδυναμία διαχειρισμού της ανεξαρτησίας και τον αλλοπρόσαλλο πατριωτισμό της δεξιάς εκμεταλλεύτηκε άμεσα η Τουρκία με ελάχιστο στόχο τον διαμελισμό. Η σήψη στον δημόσιο τομέα με την πάροδο του χρόνου εμβολίασε με διαφθορά τους κύριους φορείς της οικονομίας με επακόλουθο την εξαθλίωση των τραπεζών, την κλεψιά των καταθέσεων και τη δημιουργία εμποδίων και ανασταλτικού κλίματος επιστροφής στην οικονομική ανάκαμψη.
Ο Δρα Παναγιώτη Κ. Αυξεντίου, ομότιμου καθηγητή των Οικονομικών του Πανεπιστημίου Calgary – Canada