Δημοσιεύουμε ένα μικρό κεφάλαιο από το βιβλίο του Αθανάσιου Έλλις και του Μιχάλη Ιγνατίου με τίτλο “Ίμια, τα απόρρητα τηλεγραφήματα των Αμερικανών”. Αφορά τη θέση της Ιταλίας για τα Ίμια, η οποία επιβεβαιώνει ότι οι βραχονησίδες ανήκουν στην Ελλάδα. Αποδεικνύεται ότι οι Αμερικανοί γνώριζαν την αλήθεια από την πρώτη στιγμή.
Σημειώνουμε ότι το βιβλίο στηρίχθηκε σε απόρρητα αμερικανικά έγγραφα, τα οποία κέρδισαν οι συγγραφείς χρησιμοποιώντας το νόμο Freedom of Information Act (FOIA), που δίνει το δικαίωμα στους ερευνητές να ανζητούν και να κερδίζουν τηλεγραφήματα που στέλνουν στο Λευκό Οίκο και στα αμερικανικά υπουργεία οι κατά τόπους αμερικανικές πρεσβείες:.
Το σχετικό κεφάλαιο ακολουθεί:
Από το ξημέρωμα της Δευτέρας 29 Ιανουαρίου το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το Πεντάγωνο και η CIA, όπως και άλλες υπηρεσίες, βρίσκονται σε συναγερμό. Εχοντας πλήρη εικόνα της κατάστασης από τους δορυφόρους διαπιστώνουν ότι οι στόλοι της Ελλάδας και της Τουρκίας έχουν τεθεί σε θέση μάχης. «Οι δορυφόροι βλέπουν όλο και περισσότερα καράβια να κινούνται προς τα Ιμια», τονίζει Αμερικανός διπλωμάτης σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρέσβη Λουκά Τσίλα.
Μετά το τέλος των συσκέψεων και την ενημέρωση που γίνεται στον πρόεδρο Κλίντον και στους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας, Κρίστοφερ και Πέρι, ο αναπληρωτής βοηθός υπουργός Μάρσαλ Αντέρ συντάσσει τηλεγράφημα με αυστηρές οδηγίες για τον τρόπο συμπεριφοράς έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας. Το απόρρητο σημείωμα του Γουόρεν Κρίστοφερ αποστέλλεται τα ξημερώματα στους πρέσβεις στη Ρώμη, στην Αθήνα, και την Αγκυρα.
Ημερομηνία: 30 Ιανουαρίου 1996, Ωρα 01.06
Από: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον
Προς: Πρεσβεία ΗΠΑ, Άγκυρα, Πρεσβεία ΗΠΑ, Αθήνα, Πρεσβεία ΗΠΑ, Ρώμη
Θέμα: Διαφορά Ίμια / Καρντάκ: Αίτημα διαβημάτων
– Τόσο η κυβέρνησή σας όσο και η κυβέρνηση (του γείτονά σας) μας προσέγγισαν σχετικά με τη διαφορά που αφορά την ιδιοκτησία της νησίδας των Ιμίων / Καρντάκ στο ανατολικό Αιγαίο. Μας προβληματίζουν επίσης αναφορές σύμφωνα με τις οποίες έχετε μεταφέρει και οι δύο στρατιωτικές δυνάμεις κοντά στην εν λόγω νησίδα τις τελευταίες ημέρες.
– Σας καλούμε να ενεργήσετε με σύνεση και αυτοσυγκράτηση, λαμβάνοντας κάθε αναγκαίο μέτρο για την αποφυγή στρατιωτικής αντιπαράθεσης.
– Η διαφορά σχετικά με το καθεστώς της μικρής αυτής νησίδας πρέπει να επιλυθεί μέσω εμπιστευτικών διπλωματικών ανταλλαγών ανάμεσα σε σας και (τον γείτονά σας). Σας καλούμε να συνεχίσετε τις απευθείας συνομιλίες με (τον γείτονά σας) στο ζήτημα αυτό.
– Επισημαίνουμε τα ίδια σημεία (στον γείτονά σας).
– Μας προβληματίζουν οι πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ελληνικό στρατιωτικό προσωπικό έχει αποβιβασθεί στη μικρή νησίδα Ιμια.
– Εάν οι πληροφορίες αυτές αληθεύουν, σας προτρέπουμε να αποσύρετε άμεσα το λόγω προσωπικό, εάν δεν το έχετε ήδη πράξει.
– Πιστεύουμε ότι αυτή η αυξημένη στρατιωτική εμπλοκή στη νησίδα δυσχεραίνει κατά πολύ την επίτευξη διπλωματικής λύσης και αυξάνει, χωρίς λόγο, τη στρατιωτική πτυχή της διαφοράς.
ΥΠΟΓΡΑΦΗ: Κρίστοφερ
Ο Αμερικανός πρέσβης στην Ιταλία αρχίζει αμέσως τις ενέργειες καθώς αντιλαμβάνεται και από τις τηλεφωνικές επικοινωνίες που είχε με τους συναδέλφους του στο Στέϊτ Ντιπάρτμεντ ότι η επιβεβαίωση ή η διάψευση της θέσης της Ελλάδας σχετικά με τη συμφωνία για τα Δωδεκάνησα, θα παίξει σημαντικότατο ρόλο και θα αποτελέσει ισχυρό χαρτί για τον όποιο μεσολαβητή.
Ολες οι ενέργειες του Μπαρτόλομιου και των συνεργατών του, περιγράφονται σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα που εστάλη στον Γουόρεν Κρίστοφερ:
Ημερομηνία: 31 Ιανουαρίου 1996, Ωρα 15.14
Από: Πρεσβεία ΗΠΑ, Ρώμη
Προς: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον, Άμεση παράδοση
Ενημέρωση: European Political Collective
Θέμα: Απάντηση στο διάβημα στη διαφορά Ιμίων / Καρντάκ
ΥΠΟΓΡΑΦΗ: Μπαρθόλομιου
Το τηλεγράφημα του Αμερικανού πρέσβη τα έλεγε όλα. Η ιταλο-ελληνική συμφωνία δικαίωνε την Αθήνα και θα έπρεπε να είναι οδηγός για τους Αμερικανούς διαπραγματευτές, αλλά και για τη μετέπειτα στάση των ΗΠΑ. Ομως, ο Χόλμπρουκ δεν ενημερώθηκε έγκαιρα, ενώ ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νίκολας Μπέρνς, προτίμησε να κινηθεί στη γραμμή των «γκρίζων ζωνών».
Την Τετάρτη 31 Ιανουαρίου και αφού ο πόλεμος είχε αποφευχθεί, ο Τόμας Μίλερ επικοινώνησε με συνάδελφό του διπλωμάτη στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, με τον οποίο συζήτησαν τις συμφωνίες της Ιταλίας με την Τουρκία και την Ελλάδα για τα Δωδεκάνησα και τις γύρω βραχονησίδες Στη συνέχεια ενημερώθηκε ο Γουόρεν Κρίστοφερ με εμπιστευτικό τηλεγράφημα που συνέταξε ο Μίλερ και υπέγραψε ο πρέσβης Νάϊλς:
Ημερομηνία: 1 Φεβρουαρίου 1996, Ωρα: 16.47
Από: Πρεσβεία ΗΠΑ, Αθήνα
Προς: Υπουργό Εξωτερικών, Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον
Ενημέρωση: Πρεσβεία ΗΠΑ, Άγκυρα
Ίσως θα θέλατε να γνωστοποιήσετε τις πληροφορίες αυτές στη Νομική Διεύθυνση.
Α). Εάν η Συνθήκη του Ιανουαρίου του 1932 μεταξύ Τουρκίας και Ιταλίας σχετικά με τα Δωδεκάνησα είχε κατατεθεί στην Κοινωνία των Εθνών, υπογεγραμμένο αντίγραφό της πρέπει να βρίσκεται σήμερα στα αρχεία του Γραφείου Συνθηκών του ΟΗΕ στη Γενεύη.
Β). Εάν το Πρωτόκολλο του Δεκεμβρίου του 1932 που αναφέρει τους βράχους του Καρντάκ ως ιταλική ιδιοκτησία υπογράφηκε από την Ιταλία και την Τουρκία, (τότε) είναι δεσμευτικό για την Ελλάδα και την Τουρκία σήμερα, επειδή η Ιταλία μεταβίβασε τις κυριαρχικές αξιώσεις της στα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα το 1947.
Γ). Εάν το Πρωτόκολλο δεν κατατέθηκε στην Κοινωνία των Εθνών, αυτό δεν μειώνει την ισχύ της διμερούς εφαρμογής του, αλλά ίσως είναι δύσκολο για την Ελλάδα να προβάλει αξιώσεις βάσει του Πρωτοκόλλου ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, του Συμβουλίου Ασφαλείας ή οποιουδήποτε άλλου οργάνου του ΟΗΕ. Βάσει του Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, τα δικαστήρια του ΟΗΕ δεν δύνανται να θεμελιώσουν αποφάσεις σε συνθήκες και πρωτόκολλα που δεν κατατέθηκαν ποτέ στον ΟΗΕ. (Ο (ακολουθεί λογοκριμένο όνομα) λέει ότι αυτό αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της «γουιλσονικής διαφάνειας» στις διεθνείς συνθήκες, αποθαρρύνοντας τις χώρες από τη σύναψη μυστικών συνθηκών – ή μυστικών πρωτοκόλλων και παραρτημάτων σε συνθήκες που έχουν κατατεθεί φανερά).
Δ). Ο (ακολουθεί λογοκριμένο όνομα) δεν γνωρίζει το άρθρο 18 του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών. Εάν ορίζει πράγματι, όπως ισχυρίζεται η Ελλάδα, ότι τα μη κατατεθειμένα πρωτόκολλα συνθηκών, οι οποίες έχουν κατατεθεί είναι δεσμευτικά και εκτελεστά στα φόρα της Κοινωνίας των Εθνών, αυτό μπορεί να ισχύει σήμερα για το Διεθνές Δικαστήριο, αλλά μπορεί και να μην ισχύει. Εισηγήθηκε περαιτέρω ότι, προτού διατυπώσει κάποιος νομική γνωμοδότηση με βεβαιότητα σε μια τέτοια ερώτηση, θα έπρεπε κατά πάσα πιθανότητα να διεξαγάγει διεξοδική έρευνα των πιθανών προηγουμένων.
Υπογραφή: Νάιλς
Παρότι ο πρέσβης στη Ρώμη, Μπαρτόλομιου, είχε καταστήσει σαφές από την 31η Ιανουαρίου ότι «η θέση της Ιταλίας ήταν ότι τα Ιμια είχαν εκχωρηθεί από τη Ρώμη στην Αθήνα», και ο ίδιος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η Ελλάδα έχει δίκιο», το τηλεγράφημα που στέλνει την επομένη (1η Φεβρουαρίου) ο πρέσβης στην Αθήνα Νάιλς, «υπαναχωρεί» και τηρεί ίσες αποστάσεις ανάμεσα στις θέσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας. Τέσσερις μέρες μετά, ο Μπαρτόλομιου επανέρχεται επισημαίνοντας και πάλι ότι οι Ιταλοί ιθύνοντες θεωρούν πως «τα Ιμια μεταβιβάστηκαν στους Ελληνες το 1932», αν και διαμηνύουν ότι θα αποφύγουν προς το παρόν να πάρουν επίσημα θέση επί του θέματος. Στο εμπιστευτικό τηλεγράφημα που στέλνει προς τον Κρίστοφερ, αναφέρει:
Ημερομηνία: 5 Φεβρουαρίου 1996. Ωρα: 13:29
Από: Πρεσβεία ΗΠΑ, Ρώμη
Προς: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον
Ενημέρωση: European Political Collective, Γενικό Επιτελείο Στρατού, Ουάσιγκτον
Θέμα: Περισσότερες πληροφορίες για τα Ίμια/Καρντάκ
3.Ο πολιτικός ακόλουθος έθεσε και πάλι το θέμα των χαρτών, σημειώνοντας ότι θα ήταν ασυνήθιστο τα συμβαλλόμενα μέρη μιας συνθήκης να μην έχουν στην κατοχή τους τα σχετικά έγγραφα. Ο (ακολουθεί λογοκριμένο όνομα) παραδέχθηκε ότι υπήρχαν συνημμένοι χάρτες και ότι το ιταλικό Υπουργείο Εξωτερικών δεν μπορεί να τους εντοπίσει. Είπε ότι κατά την αναζήτησή τους την προηγούμενη ημέρα διατυπώθηκε το ενδεχόμενο να έχουν μεταφερθεί στα αρχεία στη Φλωρεντία. Ο (ακολουθεί λογοκριμένο όνομα) είπε ότι η αναζήτηση συνεχίζεται.
Υπογραφή: Μπαρθόλομιου
Τέσσερις ώρες αργότερα, φτάνει απάντηση από τον Νάϊλς, ο οποίος σημειώνει ότι από την δική του πληροφόρηση, προκύπτει πως η Ρώμη δεν παίρνει θέση:
Ημερομηνία: 5 Φεβρουαρίου 1996, Ωρα: 17:41
Από: Πρεσβεία ΗΠΑ, Αθήνα
Προς: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον, Άμεση παράδοση
Ενημέρωση: Γενικό Επιτελείο Στρατού, Ουάσιγκτον, Προτεραιότητα, European Political Collective, Προτεραιότητα, Υπουργείο Άμυνας, Ουάσιγκτον, Προτεραιότητα
Θέμα: Ανυπαρξία επίσημης ιταλικής θέσης στο θέμα των Ιμίων/Καρντάκ ακόμη;
Υπογραφή: Νάιλς
Τελικά, η αμερικανική κυβέρνηση πείθεται για την ελληνική κυριαρχία στα Ιμια, στις 7 Φεβρουαρίου, όταν ο Πάγκαλος σε συνάντηση που έχει με τον πρέσβη Νάιλς και τον επιτετραμένο Μίλερ στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, αποδεικνύει ξανά με έγγραφα και χάρτες ότι η βραχονησίδα ανήκει στην Ελλάδα.
Σε τηλεγράφημα που συνέταξε ο Μίλερ και υπέγραψε ο Νάϊλς, αμέσως μετά την συνάντηση με τον Ελληνα υπουργό, τονίζεται πως «η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον να διαθέτει ισχυρά επιχειρήματα όσον αφορά την κυριαρχία της στα Ίμια». Παράλληλα, ομολογούν ότι είδαν χάρτη με τα μάτια τους, στον οποίο «τα Καρντάκ (Ίμια) βρίσκονται στην ελληνική πλευρά της διαχωριστικής γραμμής των συνόρων στο Αιγαίο»: (*Στο συγκεκριμένο τηλεγράφημα λογοκρίνεται το όνομα του Ελληνα αξιωματούχου, που έκανε την ενημέρωση στους Τομ Νάϊλς και Τόμας Μίλλερ. Ομως, προκύπτει σαφώς από τον τίτλο του τηλεγραφήματος ότι πρόκειται για τον υπουργό Εξωτερικών, Θεόδωρο Πάγκαλο)
Ημερομηνία: 7 Φεβρουαρίου 1996, Ωρα: 17:22
Από: Πρεσβεία ΗΠΑ, Αθήνα
Προς: Υπουργό Εξωτερικών Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ουάσιγκτον, Άμεση παράδοση
Θέμα: Ίμια/Καρντάκ: Ο Υπουργός Εξωτερικών εκτιμά τις δηλώσεις υποστήριξης, πιστεύει στη νομική θέση
Σύνοψη: 2. Επισημαίνοντας την πρόσφατη οδηγία Τύπου του Λευκού Οίκου, η οποία εκτιμήθηκε ιδιαίτερα, και τις δηλώσεις υποστήριξης όσον αφορά την κυριαρχία της Ελλάδας στα Ίμια/Καρντάκ (στο εξής, θα αναφέρονται ως Ίμια, για λόγους απλούστευσης) από τις χώρες μέλη της ΕΕ Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία, ο (ακολουθεί λογοκριμένο κείμενο) παρέσχε σε αξιωματούχους της πρεσβείας σύνοψη της νομικής θέσης της Ελλάδας σχετικά με τα Ίμια και άλλα νησιά / νησίδες του Αιγαίου στις 7 Φεβρουαρίου. (Ακολουθεί λογοκριμένο κείμενο)
Σχόλιο: 9. Όπως παρουσιάσθηκαν τα πράγματα από τον (ακολουθεί λογοκριμένο όνομα) και βάσει αποδεκτών εδώ και καιρό διεθνών συνθηκών οι οποίες δεν έχουν αμφισβητηθεί μέχρι τώρα, η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον να διαθέτει ισχυρά επιχειρήματα όσον αφορά την κυριαρχία της στα Ίμια (Καρντάκ). Η πρεσβεία θα εκτιμούσε μια ενημέρωση σχετικά με τις απόψεις του Υπουργείου Εξωτερικών όσον αφορά το ζήτημα αυτό και τυχόν περαιτέρω επιχειρήματα, τα οποία έλαβε η πρεσβεία στην Άγκυρα από την τουρκική κυβέρνηση. Από την πλευρά μας, θα συνεχίσουμε να ενισχύουμε την πρόσφατη οδηγία του Λευκού Οίκου, σύμφωνα με την οποία το θέμα αυτό πρέπει να επιλυθεί από διεθνή όργανα, όπως το Διεθνές Δικαστήριο, και όχι από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπογραφή: Νάιλς
Ιδού η πραγματική συμφωνία για τα Ίμια: Δεν μπορεί να επιστρέψει κανείς και τίποτα στο νησί