Για πολλά χρόνια απαγόρευα στον εαυτό μου να διαβάζει μη λογοτεχνικά βιβλία στις διακοπές μου στη Μεσόγειο. Βυθιζόμουν πάντα σε μυθιστορήματα που συσσωρεύονταν δίπλα στο κρεβάτι μου όλο τον χρόνο περιμένοντας να διαβαστούν.
Αλλά αυτό το καλοκαίρι ήταν διαφορετικό: πήρα μαζί μου το βιβλίο «The Lies That Bind», ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για την ταυτότητα. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες με μαγνήτισε. Το βιβλίο του Κουάμε Αντονι Απια μου υπενθύμισε ότι όταν μιλάμε για ταυτότητα, περιοριζόμαστε συχνά τόσο από μύθους όσο και από πολιτισμικές πραγματικότητες.
Αμφισβητώντας τις κυρίαρχες έννοιες της εθνότητας, του δόγματος και της τάξης, ο συγγραφέας, που είναι καθηγητής Φιλοσοφίας και Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, υποστηρίζει ότι πολλά από όσα πιστεύουμε για την ταυτότητα είναι λάθος.
Μέχρι πρόσφατα, δεν είχα κανένα θέμα με την ταυτότητα. Είμαι ένα μίγμα πολιτισμικής κληρονομιάς και επαγγελματικών εμπειριών που με κάνει πολίτη του κόσμου. Οσο προχωρούσε η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική πρόοδος αναμίγνυε εμπειρίες και κουλτούρες, δεν με ένοιαζε το πού ανήκα ή ακόμη και αν έπρεπε να ανήκω κάπου.
Όπως πολλοί άλλοι μετανάστες στην Ευρώπη, έφτασα στο Ηνωμένο Βασίλειο ως νεαρή ενήλικας, με αρκετή αυτοπεποίθηση και ένα αίσθημα ασφάλειας που μου επέτρεψαν να χτίσω την ταυτότητά μου. Δεν είναι το ίδιο για τα παιδιά μου. Όταν δεν είναι πλήρως ενσωματωμένα στην κουλτούρα που τα υποδέχεται, τα παιδιά των μεταναστών έχουν μια πιο σύνθετη σχέση με την ταυτότητα. Τα διάφορα στοιχεία ταυτότητας που κληρονομούν και αναπτύσσουν μερικές φορές συνυπάρχουν, αλλά συχνά μπορεί να συγκρουστούν.
Πολλές από τις πεποιθήσεις μας, σημειώνει ο συγγραφέας, δεν βασίζονται στην αλήθεια, αλλά σε ιστορικές παρεξηγήσεις. Η ενασχόληση με την ταυτότητα δεν είναι μόνο μια ατομική μάχη. Ταυτότητα δεν είναι μόνο πώς βλέπεις τον εαυτό σου, αλλά και πώς σε βλέπουν οι άλλοι. «Ακόμη κι αν δεν σε ενδιαφέρουν τα σχήματα που έχουν πάρει οι ταυτότητές σου, δεν μπορείς απλώς να τα αγνοείς», γράφει ο Κουάμε Αντονι Απια. «Δεν είναι μόνο δικά σου. Πρέπει να συνεργαστείς με ανθρώπους μέσα κι έξω από την ομάδα στην οποία σε έχουν τοποθετήσει προκειμένου να αναδιαμορφώσεις αυτά τα σχήματα και να σου ταιριάζουν καλύτερα».
Δεν αρκεί πλέον να καταγγέλλουμε την πολιτική που έχει στο κέντρο της την ταυτότητα. Η συζήτηση για το νόημα της ταυτότητας και την ανάγκη να υπερβούμε την υπερπολιτικοποίησή της είναι πιο αναγκαία από ποτέ.
(*) Η Ρούλα Καλάφ είναι αρθρογράφος των Financial Times (Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Financial Times)
Κάτι δεν πάει ξαφνικά καλά με τη “φιλία” του Πούτιν και του Ερντογάν: Πως επηρεάζεται η Ελλάδα