Ποιος θα κόψει πρώτος το τεντωμένο σχοινί; Και ποιος θα τραβήξει πρώτος τη σκανδάλη; Διευρύνεται το ρήγμα στις σχέσεις της Τουρκίας και του Ισραήλ, απρόβλεπτες οι εξελίξεις

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

To βρετανικό ΥΠΕΞ κάλεσε τους Βρετανούς πολίτες στον Λίβανο να εγκαταλείψουν άμεσα τη χώρα: «Θα πρέπει να πάρετε την επόμενη διαθέσιμη πτήση»

Η μεγάλη φυγή των νέων προσφύγων από τον Λίβανο: Εκατοντάδες οικογένειες εγκαταλείπουν τα νότια προάστια της Βηρυτού, τα οποία σφυροκοπούνται από το Ισραήλ

Ο Τούρκος πρόεδρος έδειξε ποιος είναι ο τελικός στόχος του: Τι περιμέναμε (και δεν είδαμε) από τον “καλό ποιμένα” Ερντογάν; Θέλει ολόκληρη την Κύπρο ο νεοσουλτάνος…

Ως τελευταίες ενδείξεις για το γεγονός ότι η Τουρκία απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από το Ισραήλ, παρουσιάζει ανάλυση του Al Jazeera το αίτημα για συμμετοχή στην αγωγή ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και την απαγόρευση του Instagram, αναφέρει ανάλυση του καταριανού τηλεοπτικού δικτύου, Al Jazeera.

Αν και η τουρκική κυβέρνηση έχει επικριθεί από ορισμένους ότι δεν έκανε αρκετά για τη Γάζα, δεν δίστασε να προχωρήσει σε πολλές ρήξεις σε ό,τι αφορά τις διμερείς σχέσεις, παρατηρεί το τηλεοπτικό δίκτυο.

Σημειώνεται ειδικότερα ότι ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan υπήρξε εδώ και πολύ καιρό ένθερμος υπερασπιστής της παλαιστινιακής υπόθεσης, καταδικάζοντας το Ισραήλ για τις ενέργειές του έναντι των Παλαιστινίων.

Η φωνή του για την Παλαιστίνη αντικατοπτρίζει πόσο σημαντική είναι η παλαιστινιακή υπόθεση για πολλούς Τούρκους πολίτες. Το 2010, για παράδειγμα, το σκάφος Mavi Marmara – μέρος ενός στολίσκου που επιχείρησε να παραδώσει βοήθεια στην πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας – δέχθηκε επίθεση από ισραηλινές δυνάμεις. Εννέα επιβαίνοντες σκοτώθηκαν, ενώ δεκάδες τραυματίστηκαν.

Το περιστατικό έβαλε στη ναφθαλίνη τις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ για χρόνια μέχρι το 2016, όταν οι χώρες συμφώνησαν σε μια πορεία εξομάλυνσης. Αλλά οι δεσμοί επιδεινώνονται ξανά λόγω του καταστροφικού πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα.

Ενώ ο Erdogan έχει καταδικάσει σκληρά τον πόλεμο του Ισραήλ, αυτός, μαζί με την κυβέρνησή του, έχουν επικριθεί τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό γι’ αυτό που θεωρείται ως έλλειψη άμεσης δράσης για την υποστήριξη της Γάζας από την αρχή του πολέμου του Ισραήλ στον εν λόγω θύλακα τον Οκτώβριο.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ωστόσο, η Τουρκία γίνεται όλο και πιο ανένδοτη στη στάση της. Την Τετάρτη, υπέβαλε επίσημα το αίτημά της να συμμετάσχει στην υπόθεση γενοκτονίας της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ).

Ο Sinem Adar, ειδικός για την Τουρκία και επιστημονικός συνεργάτης του Ιδρύματος Επιστήμης και Πολιτικής στο Βερολίνο (SWP), είπε ότι η Τουρκία έκανε αυτό το βήμα, σε μεγάλο βαθμό επειδή ο Erdogan και η βάση του, που τείνουν να είναι θρησκευόμενοι μουσουλμάνοι, είναι παθιασμένοι με την υποστήριξη των Παλαιστινίων.

Ωστόσο, πρόσθεσε ότι αυτό το βήμα αντανακλά εν μέρει την περιορισμένη δυνατότητα της τουρκικής κυβέρνησης να διαμορφώσει την κατάσταση στο πεδίο.

Ο Adar σημείωσε ότι για χρόνια η Τουρκία προσπαθεί να αυτοχαρακτηριστεί ως περιφερειακή δύναμη, αλλά ο Erdogan δεν εμπλέκεται στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός, έχει μικρή απήχηση στο Ισραήλ και «δεν θεωρείται αξιόπιστος εταίρος» από τις δυτικές χώρες που υποστηρίζουν το Ισραήλ στρατιωτικά και διπλωματικά.

«Νομίζω ότι [η περιφερειακή κρίση από τις 7 Οκτωβρίου] αποκάλυψε στην κυβέρνηση τα όρια της δικής της δύναμης [να διαμορφώσει την κατάσταση επί του πεδίου]», είπε ο Adar στο Al Jazeera.

Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η κίνηση για υποβολή αιτήματος στο ICJ είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολική και στοχεύει περισσότερο στον κατευνασμό των εγχώριων ψηφοφόρων και των επικριτών, που καλούν την κυβέρνησή τους να δείξει αλληλεγγύη με τους Παλαιστίνιους.

«Αυτή η κίνηση συνάδει με τη σκληρή και επικριτική ρητορική που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση κατά του Ισραήλ, καθώς η τελευταία θα είχε επικριθεί στο εσωτερικό εάν δεν έκανε αυτό το βήμα», δήλωσε ο Sinan Ulgen, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και διευθυντής τουρκικής έδρας στη δεξαμενή σκέψης Edam.

Ο Erdogan, από το συντηρητικό κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΚ), καταδίκασε τον θάνατο Ισραηλινών αμάχων από τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές ομάδες. Αλλά είπε επίσης ότι η Χαμάς είναι μια απελευθερωτική δύναμη και «όχι τρομοκρατική οργάνωση» όπως έχει χαρακτηριστεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και το Ισραήλ.

Στη συνέχεια ακύρωσε ένα ταξίδι στο Ισραήλ, ενώ περιέγραψε τον πόλεμο στη Γάζα ως «απάνθρωπο». Από τότε, οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ έχουν επιδεινωθεί, είπαν αναλυτές στο Al Jazeera. Η Τουρκία απάντησε οργανώνοντας πορείες υπέρ των Παλαιστινίων και μειώνοντας το εμπόριο με το Ισραήλ αξίας 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει επίσης μπλοκάρει τη συνεργασία μεταξύ της Συμμαχίας και του Ισραήλ. Τώρα, η Τουρκία εντάσσεται επίσης στην υπόθεση γενοκτονίας της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ στο ICJ.

«Νομίζω ότι ο Erdogan και ο λαός του έχουν συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να κάνουν κάτι και δεν μπορούν να αρκεστούν στα λόγια . Πρέπει να δραστηριοποιηθούν σε διάφορα μέτωπα, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό ή χρήσιμο για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά τους», δήλωσε ο Selim Koru, ειδικός για την Τουρκία και συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής (FPRI).

Τον Μάρτιο, το AKΡ έχασε από την αντιπολίτευση σε πολλές μεγάλες πόλεις κατά τη διάρκεια των τοπικών εκλογών, εν μέρει λόγω της αδυναμίας του να τοποθετηθεί εναντίον του Ισραήλ, σύμφωνα με τον Adar. Είπε ότι ανάμεσα στα παραδοσιακά προπύργια του AKP, ένα αντίπαλο, με ισλαμικό προσανατολισμό κόμμα, που ονομάζεται Νέο Κόμμα Πρόνοιας (YRP), έχει αρχίσει να αμφισβητεί το Κόμμα AK από τα δεξιά.

Το YRP ασκεί έντονη κριτική στο Ισραήλ από τις 7 Οκτωβρίου. Έχει απειλήσει ακόμη και να θέσει δικό του υποψήφιο αντί να στηρίξει τον Erdogan στις επόμενες προεδρικές εκλογές, εάν αυτός δεν λάβει ορισμένα μέτρα για να στηρίξει την Παλαιστίνη, θέτοντας έτσι εν αμφιβόλω τις πιθανότητές του για επανεκλογή, είπε ο Adar. «Η διακοπή του εμπορίου ήταν μια κίνηση που προέκυψε λόγω της εσωτερικής πίεσης», είπε ο Adar στο Al Jazeera.

Από την πλευρά του το τουρκικό Υπουργείο Εμπορίου είπε ότι η κίνηση έγινε για να πιέσει το Ισραήλ να αφήσει ζωτικής σημασίας ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα.

«Η Τουρκία θα εφαρμόσει αυστηρά και αποφασιστικά τα νέα μέτρα έως ότου η ισραηλινή κυβέρνηση επιτρέψει μια αδιάκοπη και επαρκή ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα», ανέφερε σε ανακοίνωσή της.

Ο Adar πρόσθεσε ότι το YRP ήθελε επίσης η κυβέρνηση να στείλει στρατεύματα στη Γάζα και να κλείσει μια βάση με ραντάρ του ΝΑΤΟ στο Kurecik, μια πόλη στη νοτιοανατολική Τουρκία. Το YRP πιστεύει ότι ο σταθμός «δημιουργήθηκε για να προστατεύσει» το Ισραήλ, μια κατηγορία που η κυβέρνηση αρνείται.

Ο Erdogan δεν έχει κάνει αυτά τα βήματα. Όμως, στα τέλη Ιουλίου, είπε ότι «δεν υπάρχει κανένας λόγος» για τον οποίο η Τουρκία δεν μπορούσε να δράσει στη Γάζα, αναφέροντας άλλες τουρκικές στρατιωτικές επεμβάσεις στην περιοχή.

Όπως σημειώνεται εξάλλου, ενώ το πολιτικό τοπίο της Τουρκίας είναι αρκετά πολωμένο τα τελευταία χρόνια, ένα πρόσφατο περιστατικό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειξε μια σπάνια στιγμή πολιτικής ενότητας.

Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Israel Katz επέκρινε πρόσφατα τον Erdogan σε μια ανάρτησή του στο X, λέγοντας ότι ο πρόεδρος μετέτρεπε τη χώρα σε «δικτατορία» εμποδίζοντας την πρόσβαση στο Instagram φαινομενικά επειδή η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης διέγραφε δημοσιεύσεις που εξέφραζαν τη θλίψη για τον πολιτικό ηγέτη της Χαμάς Ismail Haniyeh, ο οποίος δολοφονήθηκε στην πρωτεύουσα του Ιράν, την Τεχεράνη, την περασμένη εβδομάδα – μια δολοφονία που ευρέως πιστεύεται ότι διαπράχθηκε από το Ισραήλ.

Επικαλέστηκε μάλιστα τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, Ekrem Imamoglu σε μια προσπάθεια να εκμεταλλευτεί τις πολιτικές διαφορές στο εσωτερικό της Τουρκίας προς όφελος του Ισραήλ.

Ο Imamoglu όμως, ο οποίος ανήκει στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP), απάντησε στον Katz λέγοντας: «Δεν χρειάζεται να λάβουμε μαθήματα δημοκρατίας και νόμου από εκείνους που ευθύνονται για τα βάσανα και τους θανάτους αμέτρητων αθώων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών».

«Αυτή ήταν μια μάλλον αδέξια προσπάθεια [του Katz] να αξιοποιήσει τις εσωτερικές πολιτικές διασπάσεις της Τουρκίας, αλλά δεν ήταν περίεργο ότι απέτυχε», είπε ο Ulgen. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Koru, από το FPRI, εξήγησε κι αυτός ότι η παλαιστινιακή υπόθεση είναι γενικά ένα διακομματικό ζήτημα στην Τουρκία, παρά το συχνά πολωμένο πολιτικό τοπίο.

Είπε στο Al Jazeera ότι τα κοσμικά-εθνικιστικά κόμματα μπορεί να δουν τη σύγκρουση μέσα από την προοπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ οι υποστηρικτές του Κόμματος AK τη βλέπουν ως ένα «πολιτιστικό» ζήτημα όπως σε έναν πόλεμο κατά των ομόθρησκων μουσουλμάνων, την πίστη στην οποία πιστεύουν οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Koru θεωρεί αδιανόητο οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα να προσπαθήσει να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ λόγω της ακραίας βίας που έχει προκαλέσει στη Γάζα. «Σχεδόν όλοι στην Τουρκία συμφωνούν ότι οι Παλαιστίνιοι υφίστανται φρικτά εγκλήματα από τους Ισραηλινούς και ότι κάθε κράτος πρέπει να κάνει κάτι γι’ αυτό», εξήγησε.

ΠΗΓΗ: Al Jazeera – ICJ bid, Instagram ban latest signs Turkey is moving away from Israel – The Turkish government has been criticised by some for not doing enough for Gaza, but it has moved to cut many ties

Μιλούν για ειρήνη αλλά ετοιμάζονται για πόλεμο: Κατάπαυση του πυρός ζητούν ΗΠΑ, Αίγυπτος και Κατάρ από Ισραήλ – Χαμάς, ενώ τα αμερικανικά F-22 Raptor έφτασαν στη Μέση Ανατολή