Λίγοι Ιρανοί θα τον θρηνήσουν…. Η επόμενη μέρα για το Ιράν και τη Μέση Ανατολή μετά τον θάνατο του Προέδρου του Ιράν: Μία σημαντική ανάλυση του περιοδικού Economist

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Νεκρή η τουρίστρια που χτυπήθηκε από άγαλμα ενώ περπατούσε στη Νάπολη: Το πέταξαν από μπαλκόνι – Να αφαιρεθεί από το διαδίκτυο το βίντεο ζητά η οικογένεια της [video]

Νέοι λεονταρισμοί από το Ιράν την ώρα που το Ισραήλ ισοπεδώνει το Νότιο Λίβανο: Για συντριπτική απάντηση μιλά Ιρανός στρατηγός σε μήνυμά του προς την Χεζμπολάχ

Η Τεχεράνη στηρίζει τον Χασάν Νασράλα και απειλεί το Τελ Αβίβ: Η απάντηση στο Ισραήλ θα είναι συντριπτική, δηλώνει ο διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης

Από πολλές απόψεις, ο πρόεδρος του Ιράν Raisi υπήρξε ένα διακοσμητικό πρόσωπο: ο πρόεδρος είναι υποδεέστερος του ανώτατου ηγέτη. Ωστόσο, ο θάνατός του θα κλονίσει την πολιτική του Ιράν, γράφει το περιοδικό Economist.

Θα αναγκάσει το καθεστώς να βρει έναν νέο πρόεδρο σε σύντομο χρονικό διάστημα σε μία δύσκολη στιγμή: εμπλέκεται σε έναν περιφερειακό πόλεμο που περιλαμβάνει άμεση στρατιωτική δράση από το Ιράν και από το δίκτυο περιφερειακών πληρεξουσίων του.

Οι αντίπαλοι του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, εξετάζουν το ενδεχόμενο να εμβαθύνουν τους δεσμούς ασφαλείας τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν το Ιράν.

Η οικονομία βυθίζεται και θα μπορούσε να πληγεί περαιτέρω από την αυστηροποίηση των αμερικανικών κυρώσεων. Και ο θάνατος του κ. Raisi θα μπορούσε επίσης να βουλιάξει στο χάος την επαπειλούμενη διαπάλη εξουσίας  αφαιρώντας έναν από τους δύο κορυφαίους υποψηφίους για τη θέση του κ. Khamenei, με την απομάκρυνση από το παιχνίδι ενός εκ των δύο κορυφαίων υποψηφίων για τη διαδοχή του ανώτατου ηγέτη, αγιατολάχ Ali Khamenei.

• Πολλά είναι ακόμη ασαφή, ξεκινώντας από το γιατί συνετρίβη το ελικόπτερο του κ. Raisi. Η επίσημη εξήγηση μέχρι στιγμής είναι η κακοκαιρία. Οι συνθήκες ήταν αρκετά κακές, ώστε τα σωστικά συνεργεία να μην μπορούν να πετάξουν για να αναζητήσουν τον πρόεδρο, ενώ ακόμη και τα drones δεν μπορούσαν να βρουν το σημείο της συντριβής.

Τίποτα δεν είναι ποτέ όπως φαίνεται στην ιρανική πολιτική σκηνή, ωστόσο, και πολλοί Ιρανοί έχουν αρχίσει να διατυπώνουν εικασίες για πιο σκοτεινές εξηγήσεις.

Ο κ. Raisi έχει έναν μακρύ κατάλογο εσωτερικών εχθρών, από τους σχετικά μετριοπαθείς που έχει περιθωριοποιήσει μέχρι τους συντηρητικούς συναδέλφους που πιστεύουν ότι υπήρξε ένας ανίκανος πρόεδρος. Δεν είναι παράλογο να αναρωτιόμαστε εάν οι εγχώριοι εχθροί συνωμότησαν για να τον σκοτώσουν.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένοι Ιρανοί έχουν επίσης αναρωτηθεί εάν το Ισραήλ είχε κάποιο ρόλο στη συντριβή. Οι δύο μακροχρόνιοι εχθροί ήρθαν σε σύγκρουση τον περασμένο μήνα, αφού το Ισραήλ δολοφόνησε έναν Ιρανό στρατηγό στη Δαμασκό και το Ιράν ανταπέδωσε με επίθεση με περισσότερους από 300 πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που στόχευαν στο Ισραήλ.

Η Μοσάντ, η υπηρεσία κατασκοπείας του Ισραήλ, έχει μακρά ιστορία δολοφονίας των εχθρών της, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, όπου έχει σκοτώσει εξέχοντες πυρηνικούς επιστήμονες.

Ωστόσο, υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να αμφιβάλλουμε για τη συμμετοχή του Ισραήλ. Ποτέ δεν έφτασε στο σημείο να δολοφονήσει έναν αρχηγό κράτους, μία αδιαμφισβήτητη πράξη πολέμου που θα προκαλούσε μια σφοδρή ιρανική απάντηση.

Θα ήταν ανόητο να διακινδυνεύσουν τέτοιες συνέπειες για να σκοτώσουν τον κ. Raisi, έναν βαθιά αντιδημοφιλή πολιτικό που στην πραγματικότητα δεν έχει τον τελευταίο λόγο σε πολλές από τις πιο σημαντικές πολιτικές αποφάσεις του Ιράν.

• Λίγοι Ιρανοί θα τον θρηνήσουν. Θα τον θυμούνται ως τον “άτεγκτο δικαστή”, έναν εισαγγελέα στην Τεχεράνη που βοήθησε να σταλούν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι στην αγχόνη το 1988.

Και θα θυμούνται τον ανίδεο χειρισμό του στην οικονομία— ως τον πρόεδρο εκείνον που γέμισε το υπουργικό συμβούλιο με στρατιωτικούς και κληρικούς οι οποίοι απλώς παρακολουθούσαν, καθώς το ριάλ να χάνει το 55% της αξίας του σε λιγότερο από τρία χρόνια.

Το σύνταγμα ορίζει μία σαφή διαδικασία διαδοχής. Πρέπει να διεξαχθούν νέες εκλογές εντός 50 ημερών, με τον αντιπρόεδρο, Muhammad Mokhber, να αναλαμβάνει την προεδρία μέχρι τότε. Είναι γνωστός ως αχυράνθρωπος του καθεστώτος και των μηχανισμών του, παρά ως παίκτης ισχύος.

Το Συμβούλιο των Φρουρών, μία ομάδα κληρικών και δικηγόρων, αποφασίζει ποιος επιτρέπεται να συμμετέχει στο ψηφοδέλτιο. Πριν από τις τελευταίες προεδρικές εκλογές, το 2021, απέκλεισαν εκατοντάδες επίδοξους υποψηφίους.

Από τους επτά που επιτρεπόταν να εκτεθούν ως υποψήφιοι, μόνον ο κ. Raisi είχε μία εύλογη ευκαιρία να κερδίσει. Ενώ το καθεστώς δεν είναι δημοφιλές σε πολλούς Ιρανούς, είναι πιθανό ότι μπορεί να καταστείλει τις δημόσιες διαμαρτυρίες που ξεσπούν τις περιόδους γύρω από εκλογές, όπως είχε κάνει στο παρελθόν.

Ο κ. Raisi ήταν ένας ιδανικός συναινετικός υποψήφιος για ένα φατριαστικό καθεστώς. Κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τα σκληροπυρηνικά του διαπιστευτήρια, αλλά του έλειπε μία δική του βάση εξουσίας.

• Οι θρησκευτικοί συντηρητικοί ήλπιζαν να τον χρησιμοποιήσουν για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Το ίδιο έκαναν και οι στρατιωτικοί του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (irgc). Δεν είναι σαφές ποιος άλλος θα μπορούσε να αναλάβει αυτόν τον ρόλο.

Το Irgc φαίνεται να βρίσκεται στην πολιτική άνοδο: η πολεμική επιρροή του εξηγεί την πρόσφατη και άνευ προηγουμένου επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα θέλει να φαίνεται ότι διορίζει τον πρόεδρο, εν μέρει επειδή ο κάτοχος αυτής της θέσης κατηγορείται από το κοινό για την άθλια οικονομική θέση του Ιράν.

Η  πιο σημαντική διαδοχή, ωστόσο, βρίσκεται λίγο πιο μακριά στο μέλλον. Ο Khamenei έκλεισε τα 85 τον περασμένο μήνα. Τα τελευταία χρόνια οι Ιρανοί πίστευαν ότι υπήρχαν μόνον  δύο κορυφαίοι υποψήφιοι για να αναλάβουν τη θέση του μετά τον θάνατό του.

Ο ένας ήταν ο δεύτερος γιος του κ. Khamenei, ο Mojtaba, ο οποίος έχει τα θρησκευτικά του διαπιστευτήρια τα τελευταία χρόνια και είναι αφοσιωμένος στη μακροζωία του καθεστώτος. Ο άλλος ήταν ο κ. Raisi. Μολονότι και άλλοι κληρικοί αναφέρονται ως υποψήφιοι-“κρυφά ταλέντα”, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα κερδίσουν αρκετή υποστήριξη.

Ωστόσο, κανένας από τους πρωτοπόρους δεν είχε ένα προφανές προβάδισμα: ο κ. Raisi δεν ήταν δημοφιλής και ο Mojtaba θα αντιπροσώπευε μία κληρονομική μεταβίβαση εξουσίας σε ένα καθεστώς που ήρθε στην εξουσία ανατρέποντας μία κληρονομική μοναρχία.

• Με τον θάνατο του κ. Raisi, ο Mojtaba φαίνεται να έχει έναν ξεκάθαρο δρόμο για την κορυφαία θέση. Θα στηριζόταν στο irgc για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε αντίδραση – και αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να ενισχύσει τον ρόλο του irgc εντός του καθεστώτος.

Το Ιράν μπορεί να εξελιχθεί από ένα υβριδικό στρατιωτικό και κληρικό καθεστώς σε περισσότερο στρατιωτικό. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερο θρησκευτικό συντηρητισμό στο εσωτερικό αλλά ακόμη περισσότερο ανταγωνισμό στο εξωτερικό.

Για χρόνια, οι σκληροπυρηνικοί προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν μία ομαλή διαδοχή: εγκατέστησαν τον κ. Raisi ως πρόεδρο και ένα πλήθος συντηρητικών στο κοινοβούλιο.

Τώρα θα πρέπει να βρουν έναν νέο πρόεδρο σε σύντομο χρονικό διάστημα και ορισμένοι πολιτικοί θα αναρωτηθούν εάν άλλοι πολιτικοί ενορχήστρωσαν τη συντριβή του ελικοπτέρου για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Προβλέπονται νευρικές ημέρες για το καθεστώς. 

ΠΗΓΗ: Economist – The death of Iran’s president will spark a high-stakes power struggles 

Η Αμάλ Κλούνεϊ συμμετείχε σε επιτροπή νομικών που εισηγήθηκε την παραπομπή του Νετανιάχου και των ηγετών της Χαμάς: Η πρόταση κόλαφος και οι ζωές των παιδιών…