Το Ιράν μετά τον θάνατο του «χασάπη» της Τεχεράνης: Η αιμοσταγής ιστορία του Εμπραχίμ Ραΐσι που ξεκίνησε από πολύ χαμηλά και ποιος θα τον διαδεχθεί [photos, video]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πενθήμερο πένθος για τον Νασράλα κήρυξε το Ιράν, καταδικάζει τη δολοφονία του η Συρία

Πύραυλος από την Υεμένη αναχαιτίστηκε στο Βόρειο Ισραήλ: «Η δολοφονία Νασράλα ενισχύει την αποφασιστικότητά μας» διαμηνύουν οι Χούθι

Eπικοινωνιακές «πρωτοτυπίες» μετά τη εξολόθρευση του Νασράλα από το Ισραήλ: Στόχος ο κατευνασμός της διεθνούς κοινότητας; Η νέα προσέγγιση και η ασυνήθιστη έκκληση

O θάνατος του 63χρονου Εμπραχίμ Ραΐσι, προέδρου του Ιράν και κορυφαίου υποψήφιου για τη διαδοχή του ανώτατου ηγέτη της χώρας, μετά από συντριβή του ελικοπτέρου του την Κυριακή, προκαλεί αλυσιδωτές εξελίξεις στη χώρα ενώ έχει ήδη πυροδοτήσει συζητήσεις για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, εν μέσω μιας κρίσιμης γεωπολιτικής συγκυρίας.

Το ελικόπτερο, ένα Bell 212, ήταν ένα από τα τρία που μετέφεραν την προεδρική αντιπροσωπεία, τα δύο από τα οποία προσγειώθηκαν χωρίς πρόβλημα στην Ταμπρίζ, τη μεγάλη πόλη του βορειδυτικού Ιράν, απ’ όπου ο Ραΐσι επρόκειτο να επιστρέψει στην Τεχεράνη.

Συντηρητικός σιίτης μουσουλμάνος κληρικός, ο οποίος έβαλε το χεράκι του σε μερικές από τις πιο βίαιες καταστολές κατά των αντιπάλων της Ισλαμικής Δημοκρατίας, ο Ραΐσι ήταν προστατευόμενος του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, και αφοσιωμένος υποστηρικτής του θρησκευτικού κανόνα στη χώρα.

Ο Ραΐσι είναι, πράγματι, η ιστορία του σύγχρονου Ιράν. Ξεκίνησε το 1981, ως τοπικός εισαγγελέας στις επαρχίες Καράϊ και Χαμαντάν και του χρεώνονται η ευθύνη για τις διώξεις των μειονοτήτων, ιδιαίτερα των Μπαχάι που προκάλεσαν χιλιάδες νεκρούς, βασανισμένους και φυλακισμένους.

• Στη συνέχεια μετακόμισε στην Τεχεράνη ως αναπληρωτής εισαγγελέας και υπηρέτησε ως μέλος των λεγόμενων «Επιτροπών Θανάτου», που δημιουργήθηκαν από τον διαβόητο Αγιατολάχ Σαντέχ Χακχαλί. Το 1988, ο Ραΐσι ενεπλάκη άμεσα στην εκτέλεση περίπου 8.000 πολιτικών κρατουμένων που είχαν ήδη εκτίσει ποινές φυλάκισης.

Ο δικηγόρος διεθνούς δικαίου Τζέφρι Ρόμπερτσον χαρακτήρισε την υπόθεση ως «τη δεύτερη χειρότερη παραβίαση δικαιωμάτων κρατουμένων από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ισότιμη μόνο με τη μαζική δολοφονία στη Σρεμπρένιτσα, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη».

Σε μια συνέντευξη του 2018 ο Ραΐσι υπερασπίστηκε τον ρόλο του στην «καταπολέμηση των εχθρών του (ιρανικού) κράτους», την ίδια στιγμή που δύο κορυφαίες ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ζητούσαν την προσαγωγή του για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, «μαζικές δολοφονίες, εξαφανίσεις και βασανιστήρια» σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

• Η επί δεκαετίες δικαστική καριέρα του Ραΐσι είναι θεαματική: Περιλαμβάνει άπειρες συμμετοχές του σε Ισλαμικά Επαναστατικά Δικαστήρια (IRC) που ιδρύθηκαν από τον Αγιατολάχ Ροχουλάχ Χομεϊνί το 1979 για την καταπολέμηση μιας σειράς αδικημάτων, από διακίνηση ναρκωτικών και βλασφημία έως εγκλήματα κατά της «ασφάλειας του κράτους». Οι στενές σχέσεις του Ραϊσί με τον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και τον γιο του Μουτζτάμπα, ο οποίος διευθύνει ανεπίσημα τον μηχανισμό ασφαλείας του Ιράν, τον έφεραν στη θέση του αναπληρωτή ανώτατου δικαστή της χώρας μεταξύ 2004 και 2014.

Κατά τη διάρκεια της 10ετούς θητείας του, το Ιράν κατακρημνίστηκε στον τομέα δικαιώματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θρησκευτικών ελευθεριών. Ηταν αδίστακτος στην τιμωρία πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος και αντιφρονούντων. Δεχόταν με άνεση τις ομολογίες κατηγορουμένων που ελήφθησαν μετά από βασανιστήρια ως αποδεικτικά στοιχεία στο δικαστήριο, ενώ πήρε μια πολύ ισχυρή θέση κατά των γυναικών που αψηφούσαν τις διατάξεις σεμνότητας.

Κατά τη θητεία του Ραΐσι στο υπουργείο Δικαιοσύνης του Ιράν, 35 Δυτικοί, ανάμεσά τους 17 Αμερικανοί, συνελήφθησαν με πλαστές κατηγορίες όπως κατασκοπεία, εγκλήματα κατά της εθνικής ασφάλειας και υπονομεύουν την Ισλαμική Δημοκρατία, βασανίστηκαν και δικάστηκαν, προκειμένου να ομολογήσουν και να χρησιμοποιηθούν ως «ανταλλάξιμοι» με τους ιρανούς πράκτορες που κρατούνταν στη Δύση. Κάποιοι πράγματι ανταλλάχθηκαν.

Ο Ραΐσι εξαργύρωσε την επιτυχία του αυτή με τον διορισμό του ως γενικός εισαγγελέας (2014 έως 2016) και ανώτατος δικαστής (2019 έως 2021), ενισχύοντας τη σκληρή θέση των Ισλαμικών Επαναστατικών Δικαστηρίων και διαιωνίζοντας τις πρακτικές τους.

Το 2021 ο Ραΐσι έγινε πρόεδρος.

Η προεδρία του κ. Ραΐσι διαμορφώθηκε από δύο σημαντικά γεγονότα: την πανεθνική εξέγερση του 2022, υπό την ηγεσία γυναικών και κοριτσιών, με αίτημα τον τερματισμό της κυριαρχίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας και τη βίαιη συντριβή του κινήματος αυτού από την κυβέρνηση- και τον τρέχοντα πόλεμο στη Μέση Ανατολή με το Ισραήλ, χώρα με την οποία το Ιράν έχει μακρά ιστορία εντάσεων.

Ως πρόεδρος στο πλαίσιο του πολιτικού συστήματος του Ιράν, ο κ. Ραΐσι δεν καθόριζε την πυρηνική ή περιφερειακή πολιτική της χώρας. Αλλά κληρονόμησε μια κυβέρνηση που επέκτεινε σταθερά την περιφερειακή επιρροή της μέσω ενός δικτύου ομάδων παραστρατιωτικών αντιπροσώπων και ενός πυρηνικού προγράμματος που προχωρούσε ταχύτατα σε επίπεδα εμπλουτισμού ουρανίου οπλικού τύπου μετά την έξοδο των Ηνωμένων Πολιτειών από μια πυρηνική συμφωνία.

Ο κ. Ραΐσι ενέκρινε και υποστήριξε και τις δύο αυτές πολιτικές και τις θεωρούσε απαραίτητες για το Ιράν προκειμένου να διατηρήσει την επιρροή του στην περιοχή και να ασκήσει επιρροή στη Δύση.

Ο Ραΐσι, ο οποίος είχε τον τίτλο του αγιατολάχ, ήταν πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας εδώ και σχεδόν τρία χρόνια.

Θεωρούνταν υπερσυντηρητικός και είχε εκλεγεί στις 18 Ιουνίου 2021 από το πρώτο γύρο μιας ψηφοφορίας η οποία είχε χαρακτηρισθεί από αποχή ρεκόρ για προεδρικές εκλογές και την απουσία σημαντικών αντιπάλων.

• Φορώντας πάντα το μαύρο τουρμπάνι του και το μακρύ πανωφόρι του ιερωμένου, είχε διαδεχθεί το μετριοπαθή Χασάν Ροχανί, ο οποίος τον είχε κερδίσει στις προεδρικές εκλογές του 2017.

Ο θάνατός του ήρθε καθώς ένας πολυετής σκιώδης πόλεμος μετατράπηκε σε άμεση αντιπαράθεση μετά τη στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα σε αντίποινα για τις επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου.

Διαβεβαιώσεις

Η κυβέρνηση του Ιράν διαβεβαίωσε σήμερα σε ανακοίνωσή της ότι ο θάνατος του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι σε δυστύχημα με ελικόπτερο δεν θα προκαλέσει “την παραμικρή διατάραξη της διακυβέρνησης” της χώρας.

“Ο πρόεδρος του ιρανικού λαού, εργατικός και ακούραστος (…) θυσίασε τη ζωή του για το έθνος”, αντέδρασε η κυβέρνηση στον θάνατό του. “Διαβεβαιώνουμε το πιστό έθνος ότι με τη βοήθεια του Θεού και την υποστήριξη του λαού δεν θα υπάρξει η παραμικρή διατάραξη της διακυβέρνησης της χώρας”, πρόσθεσε.

Η κυβέρνηση θα έχει σήμερα “έκτακτη συνεδρίαση”, μετέδωσε παράλληλα το επίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Irna, χωρίς να διευκρινίσει περαιτέρω σχετικά με την ώρα κατά την οποία θα διεξαχθεί και τα θέματα που θα συζητηθούν.

• Το Χρηματιστήριο της Τεχεράνης έκλεισε σήμερα μετά την αναγγελία του θανάτου του προέδρου Ραϊσί, ενημέρωσε μέλος του διοικητικού του συμβουλίου, ο Ρεζά Εϊβαζλού, το οποίο επικαλέστηκε το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Mehr.

Ο διάδοχος και οι εκλογές

Τη θέση του θα αναλάβει ο πρώτος αντιπρόεδρος Μοχαμάντ Μοχμπέρ, ενώ προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν σε διάστημα 50 ημερών.

Το άρθρο 131 του Συντάγματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας προβλέπει ότι «σε περίπτωση θανάτου, αποπομπής, παραίτησης, απουσίας ή ασθένειας του προέδρου, που διαρκεί περισσότερους από δύο μήνες», «ο πρώτος αντιπρόεδρος αναλαμβάνει τα καθήκοντά του».

Τη διαδικασία πρέπει «να εγκρίνει ο ανώτατος ηγέτης» του Ιράν, ο οποίος τώρα είναι ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, διευκρινίζει το άρθρο.

Ο νέος υπηρεσιακός πρόεδρος του Ιράν, ο 68χρονος Μοχαμάντ Μοχμπέρ, διορίστηκε πρώτος αντιπρόεδρος της χώρας τον Αύγουστο του 2021 από τον Ραΐσι. Γεννήθηκε στην Ντεζφούλ, στην επαρχία Χουζεστάν, και έχει αναλάβει πολλές υψηλόβαθμες θέσεις. Έχει διατελέσει επίσης επικεφαλής εταιρειών και από το 2007 προεδρεύει του Ιδρύματος της Τάξης του Ιμάμη (Setad).

Το ίδρυμα αυτό δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και διαχειρίζεται τις περιουσίες που κατασχέθηκαν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.

Διεθνής ανησυχία και συλλυπητήρια

Η διεθνής κοινότητα παρακολούθησε με προσοχή την πρόοδο των ερευνών, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία, την Κίνα και τις γειτονικές χώρες.

«Παρακολουθούμε από κοντά τις πληροφορίες», ανέφερε χθες, Κυριακή, εκπρόσωπος της διπλωματίας στην Ουάσινγκτον, ενώ το Πεκίνο δήλωσε πως «ανησυχεί πολύ» μετά την εξαφάνιση του ελικοπτέρου.

Φορώντας πάντα το μαύρο τουρμπάνι του και το μακρύ πανωφόρι του ιερωμένου, είχε διαδεχθεί το μετριοπαθή Χασάν Ροχανί, ο οποίος τον είχε κερδίσει στις προεδρικές εκλογές του 2017.

Έπειτα από αίτημα της Τεχεράνης, η Μόσχα ανακοίνωσε πως στέλνει στο Ιράν πενήντα ειδικούς σε επιχειρήσεις διάσωσης, οχήματα παντός εδάφους, καθώς και ένα ελικόπτερο. Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε συνομιλία με τον πρεσβευτή του Ιράν στη Ρωσία, σύμφωνα με το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων TASS.

Χώρες του Κόλπου (η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ) εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς την Τεχεράνη και προσφέρθηκαν να βοηθήσουν στις έρευνες, όπως και η Συρία και το Ιράκ.

Η Τουρκία ανέπτυξε 32 διασώστες και ένα μη επανδρωμένο εναέριο όχημα με συστήματα νυχτερινής όρασης, το οποίο επιχείρησε στη διάρκεια της νύχτας, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε πως δραστηριοποίησε, έπειτα από αίτημα του Ιράν, «τη χαρτογραφική υπηρεσία ταχείας απόκρισης CopernicusEMS» για να συνδράμει την Τεχεράνη στις έρευνες.

Μετά την ανακοίνωση του θανάτου, συλλυπητήρια μηνύμα άρχισαν να έρχονται από πολλές χώρες και θεσμούς:

• «Η ΕΕ εκφράζει τα ειλικρινή της συλλυπητήρια για τον θάνατο του (Ιρανού) προέδρου Ραΐσι και του υπουργού Εξωτερικών Αμιραμπντολαχιάν, καθώς και άλλων μελών της αντιπροσωπείας και του πληρώματος σε δυστύχημα με ελικόπτερο. Η σκέψη μας είναι στις οικογένειες» αναφέρει με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
• Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ εξέφρασε επίσης τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι, χαιρετίζοντας έναν πραγματικό πατριώτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας και έναν αξιόπιστο φίλο της Μόσχας.”Στη Ρωσία ο πρόεδρος του Ιράν Ε. Ραΐσι και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χ. Αμιραμπντολαχιάν ήταν γνωστοί, αξιόπιστοι φίλοι της χώρας μας”, δήλωσε ο Λαβρόφ. “Ο ρόλος τους στην ενίσχυση της αμοιβαία επωφελούς ρωσοϊρανικής συνεργασίας και πιστής σχέσης είναι ανεκτίμητος”, πρόσθεσε. “Απευθύνουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στις οικογένειες και τους φίλους των θυμάτων, καθώς και σε όλον τον φίλο λαό του Ιράν. Οι σκέψεις και η καρδιά μας είναι μαζί σας αυτή τη θλιβερή στιγμή”, κατέληξε ο Λαβρόφ.

  Στο μεταξύ και η πρεσβεία της Ρωσίας στην Τεχεράνη εξέφρασε σήμερα τα συλλυπητήριά της για τον θάνατο του Ιρανού προέδρου.

Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι δήλωσε σήμερα «βαθιά θλιμμένος και σοκαρισμένος από τον τραγικό χαμό» του προέδρου του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι κατά τη συντριβή του ελικοπτέρου στο οποίο επέβαινε.

• «Εκφράζω τα ειλικρινά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του και τον ιρανικό λαό», έγραψε ο Μόντι στο Χ, ενώ πρόσθεσε ότι η Ινδία βρίσκεται «στο πλευρό του Ιράν αυτή την περίοδο θλίψης».

Από την πλευρά του, το παλαιστινιακό κίνημα Χαμάς εξέφρασε «τα βαθύτερα συλλυπητήριά του και την αλληλεγγύη του» προς τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν Αλί Χαμενεΐ, την ιρανική κυβέρνηση και τον ιρανικό λαό για «αυτή την τεράστια απώλεια».

Η Χαμάς εξήρε την υποστήριξη που προσέφερε ο εκλιπών Ιρανός πρόεδρος στην παλαιστινιακή υπόθεση και την αντίσταση εναντίον του Ισραήλ, ενώ εξέφρασε την πεποίθηση ότι «οι ιρανικοί θεσμοί με τα βαθιά τους θεμέλια» θα καταφέρουν να ξεπεράσουν «τις επιπτώσεις αυτής της απώλειας».

Εξάλλου και ο Μοχάμεντ Άλι αλ Χούθι, επικεφαλής της ανώτατης επαναστατική επιτροπής του κινήματος των Χούθι στην Υεμένη, εξέφρασε «τα βαθύτερα συλλυπητήριά του στον ιρανικό λαό, την ιρανική ηγεσία και τις οικογένειες του προέδρου Ραΐσι και της αντιπροσωπείας που τον συνόδευε».

«Ζητάμε από τον Θεό να προσφέρει στις οικογένειές τους υπομονή και παρηγοριά (…) Θεού θέλοντος, ο ιρανικός λαός θα παραμείνει προσηλωμένος στους πιστούς ηγέτες του λαού».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, New York Times, CNN, ΒΒC

Νεκροί ο πρόεδρος του Ιράν και ο ΥΠΕΞ της χώρας: Βρέθηκαν τα συντρίμμια του ελικοπτέρου που τους μετέφερε [videos]