Στο φίλο μου τον Σάββα: Καλό ταξίδι στους ανοικτούς ορίζοντες που πάντα αγνάντευες
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Χρήστου Ιακώβου
Το πρωί της 5ης Απριλίου ήταν πολύ διαφορετικό από τα άλλα. Το πρωινό που με αναστάτωσε η δυσάρεστη είδηση για το θάνατο του φίλου Σάββα Παύλου. Αιφνιδιασμός, απορίες, εφιαλτικές σκέψεις, λύπη…και τέλος σιωπή. Μια σιωπή διάχυτη και επιβλητική που με την διαπεραστική ευφράδεια της σκόρπισε μελαγχολία στο ήπιο ανοιξιάτικο πρωινό.
Τίποτα πλέον δεν είναι όπως πριν γιατί ο θάνατος κάθε πραγματικού φίλου λιγοστεύει τον ίδιο τον εαυτό μας. Όταν η φιλία βιώνεται ως ανιδιοτελής και θυσιαστική αυταπάρνηση, με ειλικρίνεια και συνεπή εντιμότητα, μακριά από αριβισμούς, τυποποιήσεις και λειτουργικές σχέσεις τότε είναι αξία…από αυτές που κάνουν τη ζωή μας μεγάλη…από αυτές που όταν τις σπείρεις θερίζεις τη μοίρα. Φιλία, μία λέξη τόσο απλή που δίνει αξία στη ζωή όση μπορεί να δώσει και στο θάνατο. Γιατί όταν υπάρχει αυτή υπάρχουμε κι’ εμείς και ο θάνατος είναι ανύπαρκτος. Και όταν έρχεται ο θάνατος είμαστε ανύπαρκτοι εμείς. Ίσως, γι’ αυτό η ζωή μας να είναι μία πορεία αναβολών του τέλους…και οι αξίες να κάνουν τη μια αναβολή καλύτερη από την άλλη. Μόνο που η τελευταία έρχεται χωρίς προσποιήσεις για να μας ταξιδέψει στην αιωνιότητα.
Θα θυμούμαι τις ατελείωτες ώρες συζητήσεων μας, που ξεκινούσαν από την πολιτική και την ιστορία και κατέληγαν στα όνειρα και τις αδυναμίες μας. Θα σε θυμάμαι με το βλέμμα σου στραμμένο στα εσωτερικά τοπία…και όταν ήλθε η ώρα, έφυγες αφηρημένος ενάντια την καλοκαιρία της ψυχής σου. Θέλω καιρό ακόμη, αγαπητέ μου φίλε, να μαζέψω στη ψυχή μου τα στάχυα της ειλικρινούς μας φιλίας….γι’ αυτό δεν μας τέλειωσε ακόμη η φιλία…
Θα θυμούμαι τις ατελείωτες συζητήσεις περί της εθνικής μας συνείδησης. Ακόμη στ’ αυτιά μου ηχούν τα λόγια σου: «μετά την εμπειρία του 1974, κάποιοι ‘προοδευτικοί’ και σήμερα, πολλοί εξ αυτών, συμπυκνωμένοι στο αχαρτογράφητο πολιτικώς σχήμα του λεγομένου ‘εκσυγχρονισμού’, οι οποίοι φαντάζονται ότι είναι πιο ρεαλιστές από τους ούτως ή άλλως λοιδορούμενους ‘εθνικιστές’, αφού πίστευσαν ότι ξεπέρασαν τους ‘εθνικιστικούς αταβισμούς’ και υιοθετώντας ιδεολογικά αναμασήματα ενός ξενόφερτου ειρηνισμού και οικουμενισμού, θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να οικοδομήσουν ένα νέο πολιτικό πολιτισμό στην Κύπρο, στηριζόμενοι στην ιδεολογία του κυπριωτισμού, ο οποίος σταδιακά θα κυριαρχούσε σε βάρος της επικρατούσας ελληνικής εθνικής συνείδησης. Νομίζουν ότι λύνουν προβλήματα μόνο και μόνο επειδή εκστρατεύουν εναντίον του ‘εθνικιστικού φανατισμού’. Η συχνότατα, όμως, μισαλλόδοξη συμπεριφορά τους αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι ο φανατισμός εναντίον του φανατισμού μπορεί να είναι πιο μονολιθικός και επιθετικός από τον απλό φανατισμό.»
Θα θυμούμαι αυτό που συχνά με πίκρα επαναλάμβανες: «Όταν λες στους Εγγλέζους ή στους Τούρκους ότι φταίμε κι εμείς τότε δικαίως απολαμβάνεις της περιφρόνησής τους. Όταν κερδίσεις την περιφρόνηση τελεολογικά θα χάσεις το σεβασμό.»
Θα θυμάμαι ακόμη τα λόγια του Φώτη Κόντογλου, τα οποία συχνά μου έλεγες σε στιγμές εθνικής ανησυχίας: «Όσοι απομείναμε πιστοί στην παράδοση, όσοι δεν αρνηθήκαμε το γάλα που βυζάξαμε, αγωνιζόμαστε, άλλος εδώ, άλλος εκεί, καταπάνω στην ψευτιά. Καταπάνω σ’ αυτούς που θέλουνε την Ελλάδα ένα κουφάρι χωρίς ψυχή, ένα λουλούδι χωρίς μυρουδία.»
Θα σε θυμάμαι φίλε γιατί απέρριπτες τη διεκπεραιωτική ζωή. Ήξερες να ξεπερνάς τα όρια σου. Αυτά που ήταν για πολλούς προϋποθέσεις ενός lifestyle επαγγελματικής επιτυχίας, ήταν για σένα γελοιότητες. Αρνήθηκες να μπεις σ’ ένα κόσμο που δεν σε νοιάζει αν αγαπάς ή αν σ’ αγαπούν αλλά σε νοιάζει μονάχα αν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τους άλλους για να προωθήσεις τις φιλοδοξίες και τις επαγγελματικές σου επιδιώξεις.
Για τον πόνο που δημιουργεί η απώλεια ενός ξεχωριστού φίλου δεν υπάρχουν λόγια παρηγοριάς. Ίσως να μην υπάρχει τίποτα παρά μονάχα η λύπη, για εκείνον που έφυγε. Καλό σου ταξίδι καλέ μου φίλε στους ανοικτούς ορίζοντες που πάντα αγνάντευες. Το ξέρω ότι δεν θα σε παρηγορήσω γιατί δεν μπορεί να το κάνει κανείς αυτό. Το μόνο που εύχομαι να είναι οι άνθρωποι που σε αγάπησαν γεροί για να σε θυμούνται πάντα.