«Άγγελος της Βουδαπέστης»: Ο Ισπανός διπλωμάτης που έσωσε 5.000 Εβραίους – Αναζητούνται οι συγγενείς τους [έγγραφα, video]
File Photo Ο Ισπανός διπλωμάτης Sanz Briz via https://auschwitz.net/
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το όνομά του ήταν Άνχελ Σανθ Μπριθ αλλά έχει μείνει στην ιστορία ως ο «Άγγελος της Βουδαπέστης».
Γεννήθηκε στη Θαραγόθα το 1910 και πέθανε στη Ρώμη το 2010. Εφέτος συμπληρώνονται 111 χρόνια από την γέννησή του και με αυτή την αφορμή το Κέντρο Sefarad-Israel της Ισπανίας , με την υποστήριξη του Γενικού Αρχείου του Κράτους, προχωρά στην δημοσιοποίηση των καταλόγων με τα στοιχεία των Εβραιων που προστάτευσε για να βρουν τους συγγενείς τους και να διαδώσουν τις ιστορίες τους.
Οι λίστες με τα ονόματα των Εβραίων που βοήθησε ο Ισπανός «Σίντλερ» διαδίδονται στα κοινωνικά δίκτυα με το hashtag #LaListaSanzBriz. Τα έγγραφα, που δόθηκαν από το Γενικό Αρχείο του Κράτους, περιλαμβάνουν τα επαγγέλματα των διασωθέντων, μεταξύ των οποίων υπάρχουν πιανίστες, μοδίστρες, εργάτες. Όποιος αναγνωρίζει το όνομά του ή κάποιου συγγενή του μπορεί να γράψει στο email που το Centro Sefarad -Israel της Ισπανίας έχει ενεργοποιήσει ειδικά για αυτήν την πρωτοβουλία: [email protected].
Ο Σανθ Μπριθ το 1944 έσωσε τη ζωή περισσότερων από 5.000 ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Εβραίοι που διώχθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς, μέσω κρυψώνων ή και της έκδοσης ειδικών εγγράφων προστασίας. Αναζητώντας την νομική βάση για να το πραγματοποιήσει, εντόπισε ένα παλιό Βασιλικό Διάταγμα του 1924 της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα, σύμφωνα με το οποίο υπήρχε η δυνατότητα να παραχωρηθεί ισπανικό διαβατήριο σε όσους διεκδικούσαν σεφαραδίτικη καταγωγή.
Δηλαδή, σε όσους Εβραίους υποστήριζαν ότι ήταν Εβραίοι της Ισπανίας (Σεφαραδίτες) οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από τους Καθολικούς Βασιλιάδες Φερδινάνδο και Ισαβέλλα τον 15ο αιώνα. Γι’ αυτές του τις ενέργειες, αναγνωρίστηκε από το Ισραήλ ως «Δίκαιος μεταξύ των Εθνών» το 1989.
Το 1942 ο Σάνθ Μπριθ τοποθετήθηκε στην Πρεσβεία της Ουγγαρίας ως υπεύθυνος Εμπορικών Υποθέσεων. Η Ουγγαρία την περίοδο εκείνη αποτελούσε συμμαχικό κράτος με τον Άξονα, αν και μέχρι τότε δεν είχε εφαρμόσει μέτρα εξόντωσης κατά των Εβραίων, όπως αυτά που λαμβάνονταν σε όλη την κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη.
Όταν όμως τον Μάρτιο του 1944 η Γερμανία εισέβαλε στην Ουγγαρία, έγινε αλλαγή κυβέρνησης στη χώρα και η νέα κυβέρνηση ξεκίνησε το σχέδιο εξόντωσης των Ούγγρων Εβραίων. Την ίδια χρονιά, ο Σάνθ Μπριθ ενημέρωσε το καθεστώς του δικτάτορα Φράνκο, το οποίο λίγα χρόνια πριν είχε κερδίσει τον ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο (1936-1939), για τις αντισημιτικές διατάξεις που θεσπίστηκαν στην Ουγγαρία. Σε διάστημα δύο μόνο μηνών τουλάχιστον 500.000 Εβραίοι εκδιώχθηκαν από τους Ναζί.
Η δράση του Σάνθ Μπριθ ξεκίνησε από τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, από τους οποίους έφευγαν οι διωκόμενοι για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκεί εντόπισε μόνο 70 σεφαραδίτικες οικογένειες. Στην τελική καταμέτρηση, που είχε καταγράψει σχολαστικά, είχε εκδώσει 232 προσωρινά διαβατήρια σε 352 άτομα, 1.898 επιστολές προστασίας και 15 συνηθισμένα διαβατήρια που είχαν εκδοθεί σε 45 Σεφαραδίτες Εβραίους. Συνολικά, προστάτεψε τουλάχιστον 5.000 Εβραίους χρησιμοποιώντας ένα Βασιλικό Διάταγμα που ούτε καν βρισκόταν πλέον σε ισχύ.
«Το έργο του θα μείνει αξέχαστο», λέει ο Μιγκέλ ντε Λούκας, διευθυντής του Centro Sefarad-Israel σε δηλώσεις του στην εφημερίδα El Pais. «Ηταν ένας νεαρός άνδρας σε έναν από τους πρώτους επαγγελματικούς προορισμούς του και για να σώσει όλους αυτούς τους ανθρώπους βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε ένα διάταγμα του Primo de Rivera που έδινε τη δυνατότητα να δοθεί ιθαγένεια στους Σεφαραδίτες και το οποίο δεν ίσχυε πλέον εκείνη τη στιγμή. Γι’ αυτόν η αρχή της ανθρωπιάς υπερίσχυσε της αρχής της νομιμότητας».
Combat AntiSemitism
Η κόρη του διπλωμάτη, Άνχελα Σανθ Μπριθ, πιστεύει ότι ο πατέρας της δεν είχε αργότερα σχέση με τους ανθρώπους που διέσωσε, όμως εκείνη ναι. «Στη Βουδαπέστη, κατά τη διάρκεια πολλών αφιερωμάτων στον πατέρα μου, ήρθαν άνθρωποι να μας δουν για να μας πουν ότι ήταν από τους διασωθέντες. Έχουμε, ακόμη, δει τα έγγραφα που υπέγραφε ο πατέρας μου. Μας εντυπωσίασε τρομερά».
Ο Χεσούς Εσπινόσα, αναπληρωτής διευθυντής του Γενικού Αρχείου του Κράτους, είναι πεπεισμένος ότι το ανθρωπιστικό έργο του Sanz Briz «θα χρησιμεύσει ως εγγύηση για την αναθεώρηση του πρόσφατου παρελθόντος της Ισπανίας και τη συνεργασία της με τη ναζιστική Γερμανία» απαντά στην El Pais.
Το 2012, ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Χοσέ Μανουέλ Γκαρθία – Μαργκάγιο, ανέθεσε στον ερευνητή Χοσέ Αντόνιο Λισμπόνα να μάθει όσο το δυνατόν περισσότερα για τους Ισπανούς διπλωμάτες που διέσωσαν Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, προσφέροντάς τους βίζες ή προστασία.
Οι περισσότεροι φάκελοι που ερεύνησε ο Λισμπόνα ήταν επτασφράγιστο μυστικό. Κατάφερε, όμως, να εντοπίσει συνολικά 18 διπλωμάτες που με την ίδια πρακτική έσωσαν τη ζωή σε περίπου 8.000 Εβραίους. Όπως επισημαίνει ο Λισμπόνα, το καθεστώς του Φράνκο ενδιαφερόταν να «διαδώσει τον μύθο» ότι ο Φράνκο ήταν αυτός που είχε κατευθύνει την επιχείρηση διάσωσης Εβραίων, παρότι συνέβη το αντίθετο.
«Αυτοί οι διπλωμάτες ενήργησαν πέρα από το καθήκον τους, θέτοντας την καριέρα και τη ζωή τους σε κίνδυνο». Και επειδή παραβίασαν την πολιτική του καθεστώτος, πολλοί από αυτούς τους διπλωμάτες έκρυψαν το κατόρθωμά τους ακόμη και από τις οικογένειές τους.
Με πληροφορίες από auschwitz.net, ertnews.gr, Δώρα Μακρή
Μαδρίτη, Ισπανία
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLEΗ Ελληνική Επανάσταση μέσα από τα μάτια των Αμερικανών: Έκθεση στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα