ΓΝΩΜΕΣ
23/10/2025 | 22:25
Το Κύκνειο Άσμα της ΑΟΖ; Θα ξυπνήσει ποτέ η Αθήνα; Το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου είναι αυτό που μας δείχνει ξεκάθαρα ότι η ΑΟΖ της Ελλάδας ακουμπάει την ΑΟΖ της Κύπρου…
Του καθηγητή ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ
Ουάσιγκτον, Ηνωμένες Πολιτείες
Η ιστορία της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Ελλάδας ξεκίνησε την άνοιξη του 1982 στην έδρα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη. Ήταν το απόγευμα της Παρασκευής της 31ης Απριλίου όταν διεξήχθη, η ψηφοφορία για την νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Ήταν μια ημέρα πολύ σημαντική για της πατρίδα μου και πολύ δύσκολα θα την ξεχάσω διότι ήμουν παρών σε αυτή την ψηφοφορία. (Ήμουν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας-United Nations Conference on the Law of the Sea).
- Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν: 130 υπέρ, 4 κατά και 18 αποχές. Η Τουρκία ήταν ένα από τα κράτη που ψήφισαν κατά του UNCLOS κυρίως λόγω της ύπαρξης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)! Για αυτό η Τουρκία, από τότε μέχρι σήμερα, αγνοεί επιδεικτικά αυτές τις τρεις λέξεις.
Ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα του UNCLOS ήταν και η δημιουργία και κωδικοποίηση του θεσμού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Είναι, πλέον, ένα ζήτημα που απασχολεί, έντονα, τον Ελληνισμό τις τελευταίες δεκαετίες και δεν είναι ένα θέμα που γίνεται εύκολα αντιληπτό στην πλειοψηφία του λαούς μας.
Μια ιστορική αναδρομή
Ας μου επιτραπεί να επιχειρήσω μια ιστορική αναδρομή των δικών μου αγώνων μιας τεσσαρακονταετίας, για την ανάδειξη της σημασίας της ΑΟΖ για τα ελληνικά συμφέροντα.
Ακόμα θυμάμαι την συνάντηση που είχα με τον φίλο μου Μιχάλη Ιγνατίου σε ένα ελληνικό εστιατόριο της Ουάσιγκτον. Αλλά ας αφήσω τον ίδιον να την διηγηθεί, όπως την περιέγραψε στην εισαγωγή του βιβλίου μου «Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» το 2013:
«Τελικά η επιμονή και η υπομονή επιβραβεύονται. Και το καλύτερο παράδειγμα είναι ο καθηγητής Θεόδωρος Καρυώτης και ο αγώνας του για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Τον γνωρίζω εδώ και τριάντα πέντε χρόνια και μας συνδέει ιδιαίτερη φιλία, η οποία-επειδή υποστηρίζουμε και οι δυο με πάθος τις απόψεις μας-πέρασε από χίλια κύματα, δοκιμάστηκε και άντεξε.
Ζει στην Ουάσιγκτον από το 1972, όπου έφτασε μετά τις σπουδές του στον Καναδά. Υπήρξε πάντα υποστηρικτής των εθνικών μας θεμάτων από τα χρόνια της ξενοκίνητης χούντας, την οποία πολέμησε όσο λίγοι, από το μετερίζι της αμερικανικής πρωτεύουσας.….
Από την πτώση της δικτατορίας πέρασαν τέσσερις δεκαετίες και στην αγάπη του για την πατρίδα και τον Ανδρέα Παπανδρέου προστέθηκε σιγά σιγά και το πάθος του για την ΑΟΖ. Για πολλά χρόνια τον αγνοούσαν οι πάντες-ομολογώ ότι ούτε εγώ έδινα σημασία. Ευτυχώς δεν το έβαλε ποτέ κάτω και συνέχισε τον μοναχικό του αγώνα. Όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω, πολλές φορές σκέφτηκε να σταματήσει, μια και κανείς στην Αθήνα, ούτε οι ίδιοι οι σύντροφοί του στο ΠΑΣΟΚ, δεν τον έπαιρναν στα σοβαρά. Ευτυχώς συνέχισε να δίνει την μοναχική του μάχη, καθώς ο καθηγητής Καρυώτης είναι από την πάστα των ανθρώπων που δεν το βάζουν κάτω και δεν δειλιάζουν…….
Όσο περνούσαν τα χρόνια, συνέχιζε να γράφει βιβλία και άρθρα για το Δίκαιο της Θάλασσας και την ΑΟΖ, αλλά νομίζω ότι δεν τον διάβαζε κανείς. Πριν από μερικά χρόνια κουράστηκα να τον ακούω να αναφέρεται επίμονα και επίπονα στην ΑΟΖ και του είπα, θυμωμένος θα έλεγα: «Καρυώτη, απόψε θέλω να πάμε να φάμε στο «Μουράγιο» (ένα ελληνικό εστιατόριο στην Ουάσιγκτον), για να μου εξηγήσεις τι στο καλό είναι η ΑΟΖ. Όπως λένε οι Αμερικανοί «the rest is history».
Επειδή έχω επανειλημμένα αναφερθεί στο γεγονός ότι οι προσπάθειές μου για την ΑΟΖ έπεσαν όλα αυτά τα χρόνια σε ώτα μη ακουόντων, χρειάζεται να κάνω μια διευκρίνηση. Απευθύνθηκα, για πρώτη φορά για το θέμα της ΑΟΖ το 1984 στο Ανδρέα Παπανδρέου και ο ευφυής πολιτικός μου ζήτησε να ενημερώσω στο ΥΠΕΞ τον Κάρολο και τον Γιάννη , δηλαδή τον Κάρολο Παπούλια και τον Γιάννη Καψή, αλλά αυτή η επαφή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, πάντως όχι με δική μου ευθύνη.
Η Τραγωδία της Κυπριακής ΑΟΖ
Ενώ η Αθήνα αγνοούσε τις αναλύσεις μου για την ΑΟΖ, η Λευκωσία διάβαζε με προσοχή τις τοποθετήσεις μου και ήμουν πάντα ευπρόσδεκτος στο μαρτυρικό νησί. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την συνάντησή μου, στην Ουάσιγκτον, με τον πρώην ΥΠΕΞ της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργο Λιλλήκα.
Ζήτησε από τον Μιχάλη Ιγνατίου να με συναντήσει και μου εξήγησε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος με διάβαζε προσεκτικά και αποφάσισε να ανακηρύξει την Κυπριακή ΑΟΖ. Αυτή η επισήμανση ανέβασε το ηθικό μου και με έκανε να συνεχίσω τον αγώνα μου για την ΑΟΖ.
- Πέρασαν 40 χρόνια από τότε που ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος ανακήρυξε την κυπριακή ΑΟΖ και οι ελληνικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν να οριοθετήσουν την ΑΟΖ της Ελλάδας με αυτή της Κύπρου. Κάτι πάει πολύ στραβά.
Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει σε έξι οριοθετήσεις ΑΟΖ με τα έξι παράκτια κράτη με τα οποία έχει θαλάσσια σύνορα. Έχει κάνει μιάμιση οριοθέτηση με την Ιταλία και την Αίγυπτο και σκέπτεται να προχωρήσει και με τις υπόλοιπες εκτός Κύπρου!
Η Οριοθέτηση της ΑΟΖ της Ελλάδας με την Κύπρο
Πηγή: Θεόδωρος Καρυώτης, Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2014
Το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου είναι αυτό που μας δείχνει ξεκάθαρα ότι η ΑΟΖ της Ελλάδας ακουμπάει την ΑΟΖ της Κύπρου
Υπάρχουν τέσσερεις βασικές θέσεις που δεν αμφισβητεί κανείς σε σχέση με την ΑΟΖ:
1. Η ΑΟΖ αποτελεί πλέον, χωρίς καμία αμφιβολία, μέρος του εθιμικού διεθνούς δικαίου, μια και η UNCLOS έχει ήδη τεθεί σε ισχύ. Η σύμβαση άνοιξε προς υπογραφή στις 10 Δεκεμβρίου 1982 και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994 με την κατάθεση του 60ου εγγράφου επικύρωσης. Η σύμβαση επικυρώθηκε από 167 κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
2. Η ΑΟΖ, αντίθετα από την υφαλοκρηπίδα, δεν ανήκει στο παράκτιο κράτος ipso jure, αλλά πρέπει σαφώς να ανακηρυχθεί από αυτό. Εάν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, η ΑΟΖ απλώς δεν υφίσταται. Η θαλάσσια περιοχή (η επιφάνεια και τα υπερκείμενα ύδατα) που δεν θα ανακηρυχθεί ως ΑΟΖ, παραμένει νομικώς ως μέρος της ανοικτής θάλασσας.
3. Το νομικό περιεχόμενο αυτού του νέου θεσμού του διεθνούς δικαίου, διέπεται από το 5ο Μέρος της UNCLOS, όπου ορίζεται ότι τα παράκτια κράτη δεν μπορούν να υπερβαίνουν τους περιορισμούς που τους έχουν επιβληθεί σχετικά με τα δικαιώματά, τις δικαιοδοσίες και τις υποχρεώσεις τους. Tο παράκτιο κράτος δεν μπορεί να δημιουργήσει μια ΑΟΖ που υπερβαίνει τα 200 ν.μ.
4. Κανένα κράτος ή ομάδα κρατών δεν έχει το δικαίωμα να ισχυρισθεί ότι κάποιο παράκτιο κράτος δεν μπορεί να ανακηρύξει την δική του ΑΟΖ. Αν και πότε ένα παράκτιο κράτος ανακηρύξει την ΑΟΖ του επαφίεται εντελώς στη δική του δικαιοδοσία.
Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί τη μεγαλύτερη ΑΟΖ στην υφήλιο. Έτσι η ΑΟΖ αποκτά ταυτόχρονα και μια σημαντική γεωπολιτική σημασία, που είχε υποβαθμισθεί, για μεγάλο χρονικό διάστημα, από τις Βρυξέλλες.
- Ένα έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «The EU and Ιnternational Οcean Governance» σημειώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει την μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο, που εκτείνεται σε 20 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή οι θάλασσές της είναι 380% μεγαλύτερες από το έδαφος της.
Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο αυτού του εγγράφου είναι ο επόμενος χάρτης (πολύ πριν τον Χάρτη της Σεβίλλης) που δείχνει τις ΑΟΖ όλων των κρατών της ΕΕ και όπου, ξεκάθαρα, καθορίζεται όχι μόνο η ΑΟΖ της Ελλάδας, αλλά επιβεβαιώνεται ότι η χώρα μας έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο.
Επίσημος Χάρτης των ΑΟΖ της Ευρώπης
Ακολουθούν δύο χάρτες που οι Έλληνες πρέπει να μοιράσουν στην παγκόσμια κοινότητα.
Στον πρώτο χάρτη, η οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου δείχνει ξεκάθαρα ότι η Αίγυπτος δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία.
ΧΑΡΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΑΟΖ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ
Ο δεύτερος δείχνει επακριβώς τα όρια της τουρκικής ΑΟΖ και βρίσκεται στο Γραφείο του Γεωγράφου (Office of Geographer) στο State Department. Είναι αυτός που είχα και εγώ δημοσιεύσει στο τέλος της δεκαετίας του 1980 με βάση τη μέση γραμμή.
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΗΝ ΑΟΖ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Οι Αμερικανοί από την δεκαετία του 1960, επί πρωθυπουργίας του γέρου της δημοκρατίας Γεώργιου Παπανδρέου γνώριζαν ότι η θάλασσα της Τουρκίας δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες.
Το 1984 σε μια απόρρητη έκθεση της CIA που κάλυπτε όλα τα θέματα της ελληνοτουρκικής διαφοράς υπάρχει και μια αναφορά που έχει σχέση με το θέμα των υδρογονανθράκων στο Αιγαίο ME μια πολύ σημαντική και κρίσιμη διαπίστωση «δεν υπάρχουν σημαντικές ποσότητες υδρογονανθράκων στο Αιγαίο Πέλαγος».
ΧΑΡΤΗΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Από αυτό τον χάρτη βλέπουμε ότι το Αιγαίο Αρχιπέλαγος δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες και αυτός είναι ο λόγος που η Τουρκία έχει στρέψει την προσοχή της στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Έτσι από καιρό τώρα, οι Αμερικανοί επιθυμούν να βοηθήσουν την Τουρκία να πάρει ένα μέρος των δικών μας υδρογονανθράκων από την δική μας ΑΟΖ!
Να υπενθυμίσουμε στον Ντόναλντ Τραμπ ότι η Αμερική, που απέχει μόλις 90 μίλια από τη Κούβα, δεν τόλμησε να ισχυρισθεί ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν έχει πλήρη δικαιώματα σε ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής”, δηλαδή τη μέθοδο που τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι.
Οι Οριοθετήσεις της Ελληνικής ΑΟΖ
Η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με έξι κράτη: την Τουρκία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Ιταλία και την Αλβανία και έτσι χρειάζεται να κάνει οριοθέτηση της ΑΟΖ της και με τα έξι αυτά κράτη. Η Ελλάδα, δυστυχώς, έχει κάνει μόνο δυο οριοθετήσεις. Μια με την Ιταλία και μία τμηματική με την Αίγυπτο. Η UNCLOS δεν προβλέπει τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ
Όλα τα κράτη του κόσμου μετά την μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ προσπαθούν να την οριοθετήσουν με τα γειτονικά τους κράτη. Η οριοθέτηση ΑΟΖ δεν είναι μονομερής αλλά διμερής πράξη. Εάν τα παράκτια γειτονικά κράτη δεν τα βρουν μεταξύ τους, τότε απευθύνονται στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή το Διεθνές Δικαστήριο του Δίκαιου της Θάλασσας που εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας.
Η παράγραφος (1) του άρθρου 74 της UNCLOS αναφέρει συγκεκριμένα ότι:
«Η οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ χωρών με αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές θα γίνεται με συμφωνία βάσει του Διεθνούς Δικαίου, όπως αναφέρεται στο άρθρο 38 του Κανονισμού του Διεθνούς Δικαστηρίου, ώστε να επιτευχθεί μια δίκαιη λύση.»
Βέβαια εδώ έχουμε και πάλι τη σύγκρουση μεταξύ δύο σχολών σκέψης, αυτής που υποστηρίζει τη μέθοδο της “μέσης γραμμής” και αυτής που προωθεί την οριοθέτηση με βάση τις “αρχές δικαιοσύνης”.
- Πάνω απ’ όλα δεν πρέπει να μας φοβίζουν οι λέξεις “αρχές δικαιοσύνης” και “ευθυδικία” (equity), διότι θα μπορούσαμε και εμείς να τις επικαλεστούμε λόγω της ιδιομορφίας των γεωγραφικών συνθηκών στο Αιγαίο.
Επιπλέον, η μέση γραμμή δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά μια από τις λύσεις που μπορεί να επικαλεστεί κανείς και που σίγουρα αποτελεί μια μορφή δικαιοσύνης.
Από την ύπαρξη της UNCLOS το 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου μέχρι σήμερα, λαμβάνουν υπ’ όψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών πού πάντα συμπίπτουν.
Έχουμε ή δεν έχουμε ΑΟΖ;
Μια ερώτηση που ταλαιπωρεί αρκετούς αναλυτές και δημοσιογράφους. Εκείνο που εντελώς μας έχει διαφύγει είναι ότι η Ελλάδα έχει, επίσης, θεσπίσει ΑΟΖ, χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει ή επισημοποιήσει!
Ελάχιστοι (βλέπε Άγγελος Συρίγος) αντιλαμβάνονται ότι η Ελλάδα έχει ήδη ανακηρύξει ΑΟΖ. Όταν το Ισραήλ, χωρίς να ανακηρύξει ΑΟΖ, οριοθέτησε ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Κύπρο, αυτομάτως δημιούργησε ΑΟΖ.
- Έτσι όλοι σήμερα αναγνωρίζουν την ΑΟΖ του Ισραήλ. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η UNCLOS επισημαίνει ότι ένα παράκτιο κράτος πρέπει πρώτα να ανακηρύξει και μετά να οριοθετήσει την ΑΟΖ της. Αλλά αυτή η θέση δεν ισχύει πλέον, διότι υπάρχει το προηγούμενο (precedent) του Ισραήλ και της Βενεζουέλας.
Είναι λοιπόν χρήσιμο η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να κατανοήσει ότι από την στιγμή που οριοθέτησε ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, η χώρα διαθέτει πλέον ΑΟΖ.
Είναι χρήσιμο εδώ, για να καταλάβουμε τι θα συμβεί να δούμε τον χάρτη της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο.
ΧΑΡΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΑΟΖ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Πηγή: Τοπογράφος-Μηχανικός Λεόντιος Πορτοκαλάκης
Αυτή η οριοθέτηση έγινε μεταξύ 26ου και 28ου Μεσημβρινού, ενώ η σωστή πλήρης οριοθέτηση έπρεπε να γίνει μεταξύ 25ου και 30ου Μεσημβρινού.
Ήταν λάθος η τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο, διότι προσπαθώντας να τεμαχίσουμε την παράνομη τουρκολιβυκή συμφωνία, υποκύψαμε στην απαίτηση του Καΐρου να σταματήσουμε στο 28ο Μεσημβρινό, γιατί οι Αιγύπτιοι ήθελαν να δείξουν στους Τούρκους ότι δεν αποκλείουν την προοπτική να έχουν θαλάσσια σύνορα μαζί τους στην Μεσόγειο.
- Έτσι εμφανίζεται η Κρήτη με μειωμένη επήρεια και η Ρόδος χωρίς καμία επήρεια! Η άρνηση της Αιγύπτου να οριοθετήσουμε μεταξύ του 28ου και 30ου Μεσημβρινού θα δώσει την ευκαιρία στην Τουρκία να απαιτήσει ότι αυτή η περιοχή ανήκει στην δική της ΑΟΖ!
Σε περίπτωση που οι Αμερικανοί πετύχουν να αρχίσουν συζητήσεις με Αθήνα και Άγκυρα, θα βασιστούν στον παραπάνω χάρτη, όπου η Αθήνα θα ισχυρίζεται ότι η ΑΟΖ της βρίσκεται από τον 25ο Μεσημβρινό μέχρι τον 30ο Μεσημβρινό, ενώ η Τουρκία θα ισχυριστεί ότι η ΑΟΖ της βρίσκεται από τον 25ο Μεσημβρινό μέχρι τον 34ο Μεσημβρινό (παραβιάζοντας την ΑΟΖ της Κύπρου) και ότι έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Οι ΗΠΑ πάλι στο προσκήνιο
Οι Αμερικανοί ασχολούνται με την ελληνοτουρκική διαφορά από το 1973, όταν οι ηλίθιοι συνταγματάρχες που κυβερνούσαν την πατρίδα μας ανακοίνωσαν, με στόμφο, ότι θα γίνουμε μια νέα Σαουδική Αραβία λόγω του κοιτάσματος πετρελαίου που βρέθηκε στη Θάσο. Μέχρι εκείνη την χρονιά δεν είχε παρατηρηθεί καμία παραβίαση του εναερίου και θαλάσσιου χώρου της Ελλάδας!
- Έχω επανειλημμένα γράψει ότι οι Αμερικανοί επιθυμούν το μοίρασμα των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, διότι δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία και να την ρίξουν στην αγκαλιά της Ρωσίας.
Πιστεύουν ότι η συνεκμετάλλευση ή καλύτερα η συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων της Ελλάδας, και της Τουρκίας πρέπει να επιτευχθεί, πάση θυσία. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες, αλλά θέλουν να μοιραστεί τους ανύπαρκτους υδρογονάνθρακές της με την Ελλάδα και την Κύπρο!
Η Αξία της Αιγιαλίτιδας Ζώνης
Η Ελλάδα είναι το δεύτερο παράκτιο κράτος στον κόσμο που έχει δυο διαφορετικές αιγιαλίτιδες ζώνες, το άλλο είναι η Τουρκία, κάτι που δεν προβλέπεται από το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η επέκταση είναι μια μονομερής πράξη που δεν μπορεί να διαπραγματευτεί το παράκτιο κράτος με άλλο παράκτιο κράτος. Η Ελλάδα, με την απειλή του casus belli, συνεχίζοντας το φοβικό σύνδρομο, δεν τολμά να οριοθετήσει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ.
Είναι γνωστή η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών που επιθυμούν η Ελλάδα να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 10 ν.μ. για να συμπίπτει με τον εναέριο χώρο της των 10 ν.μ. Αυτή υπήρξε και η θέση της Σοβιετικής Ένωσης την οποία συνεχίζει σήμερα η Ρωσία. Η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι ένα θέμα που δεν θα δεχτεί η Ελλάδα να διαπραγματευτεί στη Χάγη.
ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΧΑΓΗΣ
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, σε ένα πολύ σημαντικό άρθρο του, στην εφημερίδα Καθημερνή της Κυριακής 8 Δεκεμβρίου 2019, εξηγεί με αριστουργηματικό τρόπο το επόμενο βήμα, που πρέπει να λάβει η ελληνική κυβέρνηση αναφέροντας:
«Η κοινή εθνική θέση της μεταπολιτευτικής περιόδου ήταν, κατά τη διατύπωση και του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου, ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει την ύπαρξη μίας διαφοράς με την Τουρκία, την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο μέσω προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Με τα σημερινά δεδομένα και ακριβέστερα θα λέγαμε ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει την ύπαρξη μίας διαφοράς με την Τουρκία, την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατ. Μεσόγειο μέσω προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η προσφυγή στη Διεθνή Δικαιοσύνη έχει βεβαίως νόημα μόνο όταν το κράτος που την επιδιώκει είναι έτοιμο να αποδεχθεί την απόφαση και να αξιώσει τον σεβασμό της.»
- Είναι δύσκολο και ίσως παράτολμο να επιχειρήσει κάποιος να προβλέψει τι είδους απόφαση θα λάβει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, σε περίπτωση που τελικά παραπεμφθεί σ’ αυτό η ελληνοτουρκική διαφορά για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ του Αιγαίου Αρχιπελάγους και της Ανατολικής Μεσογείου.
Μελετώντας όμως τις προηγούμενες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου σε παρεμφερείς διαφορές, μπορούμε να εικάσουμε ότι το Δικαστήριο θα χρησιμοποιήσει σ’ αυτή την περίπτωση την αρχή της “ίσης απόστασης-ειδικών περιστάσεων” αντί μόνο της αρχής της ίσης απόστασης (μέσης γραμμής).
Το κύριο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι αυτό του Καστελλόριζου και της Στρογγύλης, διότι το Δικαστήριο, σε περιπτώσεις που ένα νησάκι βρίσκεται μπροστά σ’ ένα τεράστιο ηπειρωτικό όγκο ενός άλλου κράτους, ποτέ δεν δίνει «πλήρη επήρεια» σε αυτό το νησάκι.
- Εάν συμβεί κάτι τέτοιο τότε η Ελλάδα δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Γι’ αυτό το λόγο η απραξία των κυβερνήσεων της Ελλάδας τα τελευταία 30 χρόνια να μην ανακηρύξουν ΑΟΖ και να προχωρήσουν σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Κύπρο αποτελεί ένα τεράστιο σφάλμα.
Παρά το γεγονός ότι το θέμα της Χάγης έχει διαιρέσει τους Έλληνες ειδικούς σε νικητές και ηττημένους, προσωπικά δεν πιστεύω ότι αυτό είναι η ουσία του θέματος. Το Δικαστήριο εκδίδει «αποφάσεις» που όλα τα κράτη οφείλουν να αποδέχονται, ανεξάρτητα, εάν έχασαν ή κέρδισαν.
Στη τελευταία του απόφαση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ρουμανία και στην Ουκρανία, έχασε η Ουκρανία πού είχε παρόμοιες με τις ελληνικές θέσεις και κέρδισε η Ρουμανία που είχε «τουρκικές θέσεις».
Σημασία έχει ότι μια απόφαση της Χάγης θα θέσει τέρμα στην ελληνοτουρκική διένεξη, η Ελλάδα δεν θα κινδυνεύει από τον τουρκικό επεκτατισμό, θα είναι ελεύθερη να κάνει γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, θα μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρον την αλιευτική της δυνατότητα και να χρησιμοποιήσει τον εναέριο χώρο της ΑΟΖ για αιολική ενέργεια.
O οικονομολόγος Θεόδωρος Καρυώτης στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας στη Νέα Υόρκη το 1982.
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι όσοι προτείνουν προσφυγή στη Χάγη είναι σχεδόν «προδότες». Αλλά με αυτό το σκεπτικό προδότες θα χαρακτηρίζονταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου, που επέμεναν ότι η διένεξή μας με την Τουρκία έπρεπε να παραπεμφθεί στη Χάγη.
Παραπομπή βέβαια στην Χάγη δεν επιθυμεί η Τουρκία, όχι μόνο επειδή προβλέπεται να χάσει, αλλά επειδή δεν επιδιώκει λύση στην ελληνοτουρκική διένεξη με βάση το διεθνές δίκαιο πιστεύοντας έκδηλα ότι αυτή η διένεξη είναι χρήσιμη και συμφέρουσα για τα δικά της σχέδια στην περιοχή, τα οποία επιδιώκει να «λύσει» όχι με βάση τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου αλλά με προσφυγή σε πολιτικά και στρατιωτικά μέσα πίεσης, όπως ακριβώς πράττει και η Κίνα.
- Τέλος, μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι αν η ελληνοτουρκική διαφορά οδηγηθεί τελικά στο Διεθνές Δικαστήριο, η απόφαση θα είναι μάλλον άδικη για την Ελλάδα.
Φαίνεται ότι ένα κράτος χρειάζεται μόνο να καταθέσει ότι τα νησιά δεν δικαιούνται οποιασδήποτε ζώνης και το άλλο κράτος ότι τα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα, για να τους δοθούν τα μισά δικαιώματα από το Δικαστήριο.
Αυτό αποτελεί την εφαρμογή της μεθόδου του Σολομώντος, ώστε εάν ένα κράτος δημιουργήσει ένα θέμα, τότε θα πετύχει την μείωση της περιοχής της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, που δικαιούται το παράκτιο κράτος. Έτσι γίνεται σαφές τι ακριβώς μπορεί να συμβεί, εάν η ελληνοτουρκική διαφορά καταλήξει στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης της Χάγης.
- Βέβαια, αυτό που δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή μας είναι το γεγονός ότι η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί την απόφαση της Χάγης, ανεξάρτητα πόσο ενδεχομένως θετική θα είναι για τα συμφέροντά της, διότι την συμφέρει να διαιωνίζεται η ελληνοτουρκική διένεξη.
Ολόκληρη η φιλοσοφία του νεοθωμανικού κράτους βασίζεται στην ύπαρξη ενός μόνιμου εχθρού στα δυτικά του και έτσι θα ακολουθήσει την γραμμή που ακολουθεί και η Κίνα μη συμμορφούμενη με την απόφαση της Χάγης. Αυτό, αναμφίβολα θα είναι μια εξωφρενική ενέργεια, διότι η Κίνα αγνοεί την απόφαση της Χάγης, επειδή υπέστη μια βαριά ήττα, ενώ η Τουρκία δεν θα εφαρμόσει μία απόφαση που, πιθανώς, θα είναι ευνοϊκή γι’ αυτήν.
-
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
