ΓΝΩΜΕΣ
20/10/2025 | 06:20
Η ευρωπαϊκή υποκρισία και η Νέα Μέση Ανατολή: Ποια Ευρώπη; Οι Βρυξέλλες πιέζουν την Ελλάδα και την Κύπρο να δεχθούν την Τουρκία, τη σύμμαχο της Χαμάς, στο SAFE…
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Θ. ΔΡΙΒΑ* – Αθήνα
Η επιτυχία του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στη Γάζα και στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή, ανέδειξε -μεταξύ άλλων- και πολλές παθογένειες που ταλαιπώρησαν αυτήν την κρίσιμης σημασίας περιοχή του πλανήτη.
Μια από αυτές τις παθογένειες, είναι και ο ρόλος της Ευρώπης. Πολλά σχόλια θα μπορούσαν να γίνουν για τον ευρωπαϊκό ρόλο, εφόσον αυτός υπήρχε. Παγιδευμένοι για πολλές δεκαετίες σε μια δαιδαλώδη γραφειοκρατική Βαβέλ, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) δημιούργησε -πάντα γραφειοκρατικά- αρκετές πρωτοβουλίες και πυλώνες.
- Ανάμεσα σε πολλούς οργανισμούς που ιδρύονται εντός της για να απορροφούν το πολυπληθές γραφειοκρατικό προσωπικό της, ήταν και η περίφημη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτνίασης. Κάτι μεταξύ περιφερειακής πολιτικής και Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας.
Το 1995, η περίφημη Διαδικασία της Βαρκελώνης, φιλοδοξούσε να καταστήσει την Ε.Ε. ως ηγέτιδα δύναμη στη Βόρεια Αφρική. Προφανώς, τίποτε από όλα αυτά δεν έγινε και έτσι η «γειτονιά» της Ε.Ε. που είναι η Ευρύτερη Μέση Ανατολή, καλούνταν να γεμίσει τα τεράστια κενά της από την Τουρκία.
Τις τελευταίες μέρες βλέπουμε την Ε.Ε. να είναι παρούσα σε όσα ιστορικά γεγονότα λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή με κακοφωνία, κακό σχεδιασμό και βέβαια με υποκρισία.
Απλώς να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά ο Τραμπ και Νετανιάχου.
Η διπλωματική παρουσία της Ε.Ε. ήταν εκκωφαντικά απούσα. Η ίδια βέβαια, είχε μεριμνήσει προ πολλού από το να απουσιάζει. Εδώ βρίσκεται και η υποκρισία της. Πώς να ασχοληθούν με τη Μέση Ανατολή οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες όταν για να μην ανέβουν στην εξουσία ακραία κινήματα και κόμματα, χρειάζονται ψήφους των μεταναστών μουσουλμάνων;
- Η ευρωπαϊκή παρουσία στη Μέση Ανατολή, και η περίφημη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτνίασης, θα είχαν κάποιο νόημα αν υπήρχε μια σαφής και στρατηγικά βιώσιμη μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη. Επειδή ακριβώς δεν υπήρχε πρόληψη στην αντιμετώπιση προσφυγικής και μεταναστευτικής πολιτικής, πολλά ευρωπαϊκά κράτη έχουν συντηρητικοποιηθεί.
Αντί η Ε.Ε. να αλλάξει, συνεχίζει να είναι όμηρος των πολιτικών της Άνγκελα Μέρκελ, η οποία έδωσε τα κλειδιά του προσφυγο-μεταναστευτικού ζητήματος, στην Τουρκία. Λάθος γυναίκα αποκάλεσε ο Πρόεδρος Ομπάμα ως «ηγέτιδα της Δύσης» μετά το τέλος της δεύτερης θητείας του.
Η Ε.Ε. επομένως, στέκεται επικριτικά απέναντι από το Ισραήλ, τουλάχιστον δημοσίως. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, από το βήμα του ΟΗΕ είπε πως πολλοί ηγέτες τον συγχαίρουν σε ιδιωτικές συζητήσεις.
- Ο ρόλος δηλαδή της Ε.Ε. με όσα συμβαίνουν στην ταλαίπωρη Μέση Ανατολή από την Αραβική Άνοιξη και μετά (κοντεύουν 20 χρόνια) είναι ο ίδιος με αυτόν που έχει μια ΜΚΟ που έχει ως σκοπό τη γενικόλογη προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Προφανώς, δεν είναι αυτό ούτε κοινή εξωτερική πολιτική αλλά ούτε καν εξωτερική πολιτική. Σχετικά με τη μέση ευρωπαϊκή πεποίθηση για τον 45ο και 47ο Πρόεδρο των ΗΠΑ, δε χρειάζεται να γίνει καν λόγος. Η Ε.Ε. όλη έτρεμε στο ενδεχόμενο να εκλεγεί στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ.
Σκοπός για την Ε.Ε. που φιλοδοξεί να αποκτήσει και στρατηγική αυτονομία, είναι να διευθετούν οι Αμερικανοί τα προβλήματα και όταν αυτά έχουν ατέλειες, σαν ΜΜΕ, η Ε.Ε. να κάνει κριτική σε κάτι που δεν συμμετέχει και δεν αποφασίζει.
Ποιό είναι το σχέδιο της Ε.Ε. για τη Νέα Μέση Ανατολή;
Ο μηδενισμός πολιτικών πρωτοβουλιών της Ε.Ε., είναι καταδικαστέος. Οι προσπάθειες της Ε.Ε. για την υιοθέτηση μιας ενιαίας φωνής στα εξωτερικά θέματα, είναι άοκνη. Μάλιστα, αυτή η προσπάθεια γίνεται από το 1957. Στις ιστορικές μέρες που ζούμε, η Ε.Ε. έχει και εκείνη την δική της πρόταση για τη Μέση Ανατολή, η οποία εκφράζεται από το Βερολίνο.
- Ποιά είναι αυτή; Να πιέσει την Ελλάδα και την Κύπρο να δεχθούν την Τουρκία στο SAFE. Η Τουρκία είναι σύμμαχος της Χαμάς. Η Άγκυρα είναι τόσο στενός σύμμαχος της Χαμάς, που στις διαπραγματεύσεις που συνεχίζουν να διεξάγονται για να υλοποιηθούν τα 20 σημεία του Αμερικανού Προέδρου, είναι εκπρόσωπός της.
Ό,τι δηλαδή κατάλαβε η γραφειοκρατία των Βρυξελλών από τον πόλεμο που γονάτισε Ισραήλ και Παλαιστινίους, είναι οτι πρέπει να υποστηρίξει την Τουρκία που στηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις που γεννούν πολέμους.
Είναι και αυτή μια άποψη. Όπως άποψη, -ίσως λίγο περισσότερο ορθολογική- θα ήταν να προτείνουν στο Ισραήλ να γίνει κομμάτι του SAFE. Τα θαυμάσια μυαλά των Βρυξελλών, γεμάτα στρατηγική σοφία, δεν είδαν τι έγινε κατά την πενταετία 2015-2020 όπου η Τουρκία έκανε τον «φύλακα» της Ε.Ε. στο προσφυγο-μεταναστευτικό.
- Αυτή η στρατηγική σοφία, στηρίζεται στο εξής φαιδρό επιχείρημα: Οτι η Τουρκία θα προφυλάξει την Ε.Ε. σε περίπτωση που η Ρωσία επιτεθεί στην Ευρώπη. Η Τουρκία είναι στο ΝΑΤΟ και εκβίαζε δύο κράτη-μέλη της Ε.Ε. για να κερδίσει χρόνο η Μόσχα.
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022, η Άγκυρα εξευτέλισε τη Σουηδία και τη Φινλανδία, ζητώντας τους συνταγματικές αλλαγές, (ώστε να εναρμονίζονται με το ποιούς θεωρούν οι Τούρκοι τρομοκράτες) έκδοση Κούρδων στην Τουρκία, άρση κυρώσεων, κ.α. Η Τουρκία είναι επίσης ρωσικός στρατηγικός όμηρος από τότε που η Ρωσία κατέβηκε στη Συρία.
Η Ρωσία έχει δώσει S-400 στην Τουρκία και υποτίθεται οτι το SAFE δεν μπορεί να σχετίζεται με ρωσικό αμυντικό εξοπλισμό. Και όμως, όλα τα παραπάνω αποτελούν τεκμήρια και όχι κάποιο δήθεν παράλληλο σύμπαν. Αν δεν συνιστούσαν ευρωπαϊκή πολιτική, θα προκαλούσαν σίγουρα πηγαίο γέλιο.
Από τέτοια πολιτική, καλύτερα η αδράνεια.
Πολλοί αξιωματούχοι και αναλυτές, εύστοχα κατακρίνουν την ευρωπαϊκή αδράνεια στην εξωτερική πολιτική. Κάποιες φορές ωστόσο, η δράση της Ε.Ε. είναι πολύ πιο επικίνδυνη από την αδράνεια.
Την ώρα που ο πρόεδρος Μακρόν βρίσκεται σε έναν πολιτικό κατήφορο, την ώρα που ο νέος Γερμανός πολιτικός προϊστάμενος προσπαθεί να μαζέψει ό,τι μαζεύεται από την λαίλαπα Μέρκελ και να βελτιώσει την παρακαταθήκη του Σολτς, την ώρα που η Ισπανία αρνείται να εναρμονιστεί με τις νατοϊκές τις υποχρεώσεις, η ευρωπαϊκή αδράνεια εξηγείται και δικαιολογείται. Όπως λέει ο θυμόσοφος λαός, αυτή η στάνη αυτό το γάλα βγάζει.
- Το πρόβλημα εδώ δεν είναι μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος οι οποίες και αν δεν έχουν χορτάσει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη ως κράτη-μέλη από την περίοδο των προγραμμάτων δημοσιονομικής σταθερότητας.
- Το πρόβλημα είναι οτι η πώληση όπλων στην Τουρκία από πλευράς της Ευρώπης στην Τουρκία, καθιστά σχεδόν αδύνατη την ειρήνη που θέλει να επιβάλει ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.
Οι λόγοι είναι απλοί: Η Τουρκία θέλει να χρησιμοποιήσει τα όπλα αυτά εναντίον των Κούρδων. Η Τουρκία ενισχύει τη διπλωματική προσπάθεια μιας τρομοκρατικής οργάνωσης η οποία απειλεί την ύπαρξη του Ισραήλ και η Χαμάς, είναι γνωστό πως δεν είναι η μόνη τρομοκρατική οργάνωση με την οποία η Τουρκία.[1]
Την ώρα που η διαπραγμάτευση για την σωτηρία της Μέσης Ανατολής λαμβάνει χώρα, η Ε.Ε. στέλνει ένα σήμα περικύκλωσης στο Ισραήλ, έχοντας εικόνα για το τι γίνεται στη Συρία. Εκεί, η ευρωπαϊκή πολιτική γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι τόσο ενεργή, καθώς στα μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη δεν ψηφίζουν αρκετοί Δρούζοι, ούτε Χριστιανοί Ορθόδοξοι.
- Την ίδια στιγμή, δίνει μια στρατηγική διέξοδο στην Τουρκία για να έχει να υποστηρίζει ο Ερντογάν οτι η Τουρκία συνομιλεί με τη Δύση, την ώρα μαζί με το Κατάρ, κωλυσιεργούν για το θέμα αφοπλισμού μιας τρομοκρατικής οργάνωσης.
Η Ε.Ε., έχοντας κράτη στους κόλπους της που προώθησαν την αποικιοκρατία στην περιοχή και κυβέρνησαν με το σύστημα των εντολών όπως είναι η Γαλλία, θα έπρεπε να έχουν λιγότερη υποκρισία σε μεσανατολικά θέματα.
Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία που πριν προκαλέσει τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, είχε εξοπλίσει και οργανώσει την κεμαλική Τουρκία για να προβεί σε γενοκτονίες Ελλήνων και Αρμενίων. Οι -εν πολλοίς- θύτες μιας Μέσης Ανατολής που κατέληξε εδώ, όφειλαν και οφείλουν να έχουν μια πιο εύστοχη στρατηγική για αυτήν την πολύ σημαντική περιοχή.
[1] Sinan Ciddi, Turkey’s Quiet Relationship with ISIS, Foundation For Defense of Democracies, posted on 3/9/2025.
* Δρ. Αλέξανδρος Θ. Δρίβας
Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων Παντείου Πανεπιστημίου
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
