ΣΧΟΛΙΑ-ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ
23/09/2025 | 16:02
Πως βάζεις μια διεφθαρμένη ψηφιακή υπουργό στη φυλακή… Ο Έντι Ράμα με τη Diella άνοιξε νέους δρόμους προς όλες τις… αλβανικές κατευθύνσεις [videos]
Την περασμένη εβδομάδα, η Αλβανία παρουσίασε την πρώτη υπουργό που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη, η οποία θα αναλάβει ένα νέο χαρτοφυλάκιο δημόσιων διαγωνισμών.
Η “Diella” διαφημίζεται ως ο πρώτος εικονικός υπουργός στον κόσμο και ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα υποσχέθηκε ότι ο διορισμός της θα βάλει τέλος στην ανεξέλεγκτη διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις – ένα σημαντικό εμπόδιο για την ένταξη της βαλκανικής χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ωστόσο, έχουν εγερθεί σοβαρά τεχνικά, πολιτικά και ηθικά ερωτήματα σχετικά με την ψηφιακή υπουργό.
- Θα είναι πραγματικά άφθαρτη;
Ανακοινώνοντας τον διορισμό της Diella, ο Ράμα ισχυρίστηκε ότι οι δημόσιοι διαγωνισμοί θα είναι πλέον «100% απαλλαγμένοι από τη διαφθορά».
«Η Diella δεν κοιμάται ποτέ, δεν λαμβάνει μισθό, δεν έχει προσωπικά συμφέροντα και δεν έχει ξαδέρφια, γιατί τα ξαδέρφια είναι μεγάλο θέμα στην Αλβανία», σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η χώρα του οποίου κατατάσσεται στην 80η θέση από τις 180 στον δείκτη διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας. Αλβανοί πολιτικοί εμπλέκονται συχνά σε σκάνδαλα διαφθοράς που συνδέονται με δημόσια κονδύλια.
Ο πρώην δήμαρχος της πρωτεύουσας Τίρανα συνελήφθη κατά τη διάρκεια της θητείας του και παραμένει προφυλακισμένος, ύποπτος για διαφθορά σε σχέση με την ανάθεση κρατικών συμβάσεων.
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης και πρώην πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα είναι επίσης ύποπτος για την ανάθεση δημόσιων συμβάσεων σε συνεργάτες του.
- Αποτελεί λύση η Diella;
Όχι ακριβώς, σύμφωνα με τους ειδικούς. «Όπως κάθε σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, η απόδοσή της εξαρτάται πλήρως από την ποιότητα και συνέπεια των δεδομένων, καθώς και από την αξιοπιστία των υποκείμενων μοντέλων», δήλωσε ο Έρτζον Κουράι, ειδικός στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την κυβερνοασφάλεια.
Η ακριβής λειτουργία της Diella παραμένει άγνωστη, αλλά πιθανότατα βασίζεται σε Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (LLM) για να απαντήσει σε ερωτήματα, όπως το ChatGPT ή το Gemini.
Ωστόσο, αν τα δεδομένα εισόδου είναι ελλιπή, μεροληπτικά ή ξεπερασμένα, οι αποφάσεις της ψηφιακής υπουργού θα αντανακλούν αυτές τις ατέλειες και «μπορεί να παρερμηνεύσει έγγραφα, να επισημάνει λανθασμένα έναν προμηθευτή ή να χάσει ενδείξεις συμπαιγνίας», εξήγησε Κουράι.
«Τα LLM αντανακλούν την κοινωνία, έχουν προκαταλήψεις. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι αυτό θα λύσει το πρόβλημα της διαφθοράς», δήλωσε ο επιστήμονας πληροφορικής και ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη Ζαν-Γκαμπριέλ Γκανάσκια.
«Το να υποθέσουμε ότι μια μηχανή δεν έχει προκαταλήψεις συνεπάγεται ότι πρέπει να υποταχθούμε στη μηχανή», πρόσθεσε.
- Ποιος έχει τον έλεγχο;
Η αντιπολίτευση έχει προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο λόγω ανησυχιών σχετικά με το ποιος θα είναι υπόλογος για τις αποφάσεις της ψηφιακής υπουργού. “Ποιος θα ελέγχει την Diella;” ρώτησε το κοινοβούλιο ο Μπερίσα.
Η Γκανάσκια συμφωνεί ότι το ζήτημα της λογοδοσίας και του ελέγχου αποτελούν κλειδί όταν πρόκειται για την τεχνητή νοημοσύνη. “Εάν η λήψη δημόσιων αποφάσεων ανατεθεί σε μια μηχανή, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλέον λογοδοσία- οδηγούμαστε στην κατάσταση των σκλάβων” επισήμανε.
“Αυτό που με ανησυχεί είναι η ιδέα μιας μηχανής που κυβερνά, προσφέρει τη “σωστή” απάντηση και αποτρέπει κάθε σκέψη”, δήλωσε ο ερευνητής, ο οποίος είναι επίσης φιλόσοφος. “Ένας πολιτικός αναλαμβάνει την ευθύνη, αλλά εδώ, η ιδέα είναι ότι η μηχανή είναι τέλεια και δεν μπορούμε να εναντιωθούμε στις αποφάσεις της ούτως ή άλλως”. Για να αντιμετωπίσει αυτές τις ανησυχίες, ένα διάταγμα που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη αναφέρει ότι ο Ράμα “φέρει επίσης την ευθύνη για τη δημιουργία και τη λειτουργία του εικονικού Υπουργείου Τεχνητής Νοημοσύνης Diella”.
Παλιά διαφθορά, νέο λογισμικό
Ο διορισμός της ψηφιακής υπουργού απασχόλησε τα πρωτοσέλιδα σε όλο τον κόσμο, κάτι στο οποίο ο πρωθυπουργός διαπρέπει, είτε συμμετέχοντας σε διεθνείς συναντήσεις φορώντας αθλητικά παπούτσια, είτε ανακοινώνοντας την απαγόρευση του TikTok, είτε δημιουργώντας ένα κράτος Μπεκτάσι κατά το πρότυπο του Βατικανού, είτε ανοίγοντας καταυλισμούς μεταναστών για να φιλοξενήσει ανθρώπους που αναχαιτίζονται στη θάλασσα από την ιταλική κυβέρνηση.
Αλλά η επίτευξη των στόχων του είναι ένα διαφορετικό ζήτημα. Το TikTok παραμένει εύκολα προσβάσιμο στην Αλβανία, μόνο μερικές δεκάδες άνδρες έχουν μεταφερθεί στους καταυλισμούς μεταναστών και η νομιμότητα της πρωτοβουλίας εξακολουθεί να αμφισβητείται από τα ιταλικά δικαστήρια. Επίσης, δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος όσον αφορά το κράτος Μπεκτάσι από την ανακοίνωσή του πριν από ένα χρόνο.
Όσον αφορά την Diella, το πρόσωπο της οποίας είναι αυτό της γνωστής Αλβανίδας ηθοποιού Anila Bisha, η οποία υπέγραψε σύμβαση που λήγει τον Δεκέμβριο για τη χρήση της εικόνας της, δεν είναι σαφές αν ο διορισμός της θα επιβιώσει από τον έλεγχο του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Είναι επίσης αβέβαιο αν θα είναι σύμφωνη με τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία η Αλβανία ελπίζει να ενταχθεί εντός της επόμενης πενταετίας.
“Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν πληροφορίες για το πώς λειτουργεί στην πραγματικότητα η Diella”, δήλωσε ο Αλβανός πολιτικός επιστήμονας Λούτφι Ντερβίσι. “Αν ένα διεφθαρμένο σύστημα παρέχει παραποιημένα δεδομένα ή αν έχουν δημιουργηθεί φίλτρα σε αυτά που δεν πρέπει να βλέπει, η Diella απλώς θα νομιμοποιήσει την παλιά διαφθορά με νέο λογισμικό” κατέληξε.
