ΓΝΩΜΕΣ
28/09/2025 | 06:00
Επειγόντως να ξυπνήσει συνολικά το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα: Λάθος και ενάντια στο συμφέρον της Αμερικής και της Δύσης η πολιτική Τράμπ προς Ερντογάν
Του ΔΗΜΗΤΡΗ Γ. ΑΠΟΚΗ* – Αθήνα
Η θερμή, αν όχι αποθεωτική, υποδοχή του Ερντογάν από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και οι ενδείξεις παραχωρήσεων σε αμυντικές πωλήσεις (F-35 και άλλα συστήματα) αντιπροσωπεύουν μια ανησυχητική συνέχεια της, επιεικώς, χαλαρής και ανεπίτρεπτης στάσης της κυβέρνησής του απέναντι σε ένα καθεστώς που ενεργά υπονομεύει τα συμφέροντα της Αμερικής και της Δύσης ευρύτερα.
Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν έχει τοποθετηθεί ως υποστηρικτής τρομοκρατικών οργανώσεων, αντίπαλος του στρατηγικού συμμάχου των ΗΠΑ, του Ισραήλ, και de facto διευκολυντής της επιθετικότητας του Πούτιν -ζητήματα που σε μεγάλο βαθμό παραβλέφθηκαν στις συζητήσεις στο Οβάλ Γραφείο.
- Πρωτίστως, η Τουρκία του Ερντογάν έχει παράσχει υλική και ιδεολογική υποστήριξη σε ομάδες που χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
- Η Τουρκία φιλοξενεί ηγέτες της Χαμάς και διατηρεί γραφείο της ομάδας στην Κωνσταντινούπολη, με τον Ερντογάν να αναφέρεται επανειλημμένα στη Χαμάς ως “μαχητές της ελευθερίας” αντί για τρομοκράτες.
Αυτή η υποστήριξη εντάθηκε μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, με την Τουρκία να προσφέρει ασφαλές καταφύγιο και οικονομικούς διαύλους που βοηθούν τις επιχειρήσεις της ομάδας.
Παρομοίως, η Τουρκία έχει δεσμούς με τη Χεζμπολάχ, μια άλλη υποστηριζόμενη από το Ιράν τρομοκρατική οργάνωση, μέσω κοινής αντι-ισραηλινής ρητορικής και έμμεσης υλικοτεχνικής υποστήριξης.
- Ιστορικές κατηγορίες για διευκόλυνση δραστηριοτήτων του ΙSIS από την Τουρκία κατά την κορύφωση της ομάδας στη δεκαετία του 2010 -όπως η άδεια λαθρεμπορίου πετρελαίου στα σύνορα και η αδιαφορία για ξένους μαχητές που διέρχονταν από την Τουρκία- καταδεικνύουν τον βρώμικο ρόλο της Τουρκίας του Ερντογάν ως 5η φάλαγγα στα σπλάχνα της Δύσης.
Αυτές οι ενέργειες όχι μόνο έρχονται σε αντίθεση με τις προσπάθειες των ΗΠΑ κατά της τρομοκρατίας, αλλά και ενθαρρύνουν δράστες υπεύθυνους για επιθέσεις εναντίον αμερικανικών δυνάμεων και συμμάχων.
Οι δηλώσεις της συνάντησης υπογράμμισαν την εμφανή αδιαφορία του Αμερικανού Προέδρου για αυτές τις ανησυχίες. Στη διάρκεια των ερωτήσεων και απαντήσεων στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εστίασε στο να επαινεί το “μεγάλο επίτευγμα” του Ερντογάν στη Συρία, αποδίδοντάς του ρόλο στην ανατροπή του Άσαντ χωρίς να αναφερθεί στον ρόλο της Τουρκίας στη φιλοξενία εξτρεμιστών ή στις εισβολές της που εκτόπισαν υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ κουρδικές δυνάμεις που πολεμούσαν το ΙSIS.
- Δεν έγινε καμία αναφορά στην τρομοκρατία, επιτρέποντας στον Ερντογάν να στρέψει τη συζήτηση σε αβλαβή θέματα όπως η Σχολή της Χάλκης. Αυτή η παράλειψη είναι χαρακτηριστική της πολιτικής του Τραμπ, η οποία δίνει προτεραιότητα στην προσωπική σχέση έναντι της λογοδοσίας.
Ακόμη πρότεινε την άρση των κυρώσεων για τα F-35 “σχεδόν αμέσως” εάν η συνάντηση πήγαινε καλά, αγνοώντας τους κινδύνους του εξοπλισμού μιας χώρας που θα μπορούσε να μοιραστεί προηγμένη τεχνολογία με αντιπάλους.
Η εχθρότητα της Τουρκίας απέναντι στο Ισραήλ, έναν πυλώνα στρατηγικού συμμάχου των ΗΠΑ, αποκαλύπτει περαιτέρω τα ελαττώματα στην προσέγγιση του Τραμπ. Ο Ερντογάν έχει επικρίνει έντονα τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, χαρακτηρίζοντάς τις “γενοκτονία” στην ομιλία του στον ΟΗΕ λίγες ώρες πριν από τη συνάντηση και κατηγορώντας όσους σιωπούν για συνένοχη.
- Η υποστήριξη της Τουρκίας σε αντι-ισραηλινούς εντολοδόχους όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ απειλεί άμεσα την ασφάλεια του Ισραήλ, ωστόσο ο Τραμπ υποβάθμισε αυτές τις διαιρέσεις.
Στο Οβάλ Γραφείο ο Αμερικανός Πρόεδρος, ισχυρίστηκε αισιόδοξα ότι το Ισραήλ και η Χαμάς ήταν “κοντά σε συμφωνία” για τη Γάζα, αναφέροντας συναντήσεις με αραβικά κράτη αλλά αποφεύγοντας τον διχαστικό ρόλο του Ερντογάν.
Αυτή η αφέλεια κινδυνεύει να αποξενώσει το Ισραήλ, ιδιαίτερα καθώς αναλυτές προειδοποιούν ότι η πώληση F-35 στην Τουρκία θα μπορούσε να διαταράξει την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, δυνητικά θέτοντας σε κίνδυνο την αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ.
- Η πολιτική του Τραμπ φαίνεται λοιπόν να θυσιάζει μακροχρόνιες συμμαχίες για φευγαλέες διπλωματικές νίκες. Επιπλέον, η ευθυγράμμιση του Ερντογάν με τον Πούτιν επιτείνει αυτά τα ζητήματα.
Η Τουρκία έχει αρνηθεί να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, συνεχίζοντας να εισάγει το 41% του φυσικού αερίου της από τη Μόσχα και λειτουργώντας ως κόμβος για την αποφυγή ελέγχων εξαγωγών. Η αγορά S-400 όχι μόνο οδήγησε στον αποκλεισμό της Τουρκίας από τα F-35 αλλά και ενσωμάτωσε ρωσική τεχνολογία σε συστήματα του ΝΑΤΟ, θέτοντας κινδύνους διαλειτουργικότητας.
Στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εξέφρασε “απογοήτευση” για τον Πούτιν που παρατείνει τον πόλεμο στην Ουκρανία και παρότρυνε τον Ερντογάν να μεσολαβήσει, σημειώνοντας τον “σεβασμό” του από τις δυο πλευρές.
Ωστόσο, αυτό παραβλέπει την ύπουλη πολιτική της Τουρκίας: παίζοντας τον ουδέτερο στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έχει εμβαθύνει τους δεσμούς με τον Πούτιν, συμπεριλαμβανομένων κοινών ενεργειακών έργων.
- Οι έπαινοι του Προέδρου Τραμπ και οι πιθανές παραχωρήσεις ανταμείβουν αυτή την υποκρισία, αποδυναμώνοντας τη συνοχή του ΝΑΤΟ και ενθαρρύνοντας αυταρχικούς ηγέτες.
Η πολιτική του Αμερικανού Προέδρου αντανακλά έναν συναλλακτισμό που αγνοεί τον αυταρχισμό του Ερντογάν στο εσωτερικό—καταστολές διαφωνούντων, καταπίεση μέσων ενημέρωσης και διάβρωση της δημοκρατίας—ο οποίος υπονομεύει την ηθική εξουσία της Δύσης.
Με την εμπλοκή χωρίς προϋποθέσεις, η κυβέρνηση Τράμπ, στέλνει το μήνυμα ότι η υποστήριξη της τρομοκρατίας και των αυταρχικών είναι ανεκτή εάν γίνονται συμφωνίες, τελικά βλάπτοντας την αξιοπιστία των ΗΠΑ.
Σε μια προσπάθεια πληρότητας της ανάλυσης όσων έλαβαν χωρά στο οβάλ Γραφείο, επιβάλλεται να δει κανείς, χωρίς να την υιοθετεί, προσεκτικά την οπτική του Αμερικανού Προέδρου και της κυβέρνησης του.
- Από μια ρεαλιστική προοπτική, η εμπλοκή του Τραμπ με τον Ερντογάν αναγνωρίζει την απαραίτητη γεωπολιτική και οικονομική αξία της Τουρκίας, βλέποντάς την ως πραγματιστικό εταίρο παρά τα ελαττώματά της.
Ως μέλος του ΝΑΤΟ με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας, η στρατηγική θέση της Τουρκίας που γεφυρώνει την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Ασία την καθιστά κλειδί για τα συμφέροντα των ΗΠΑ—μια πραγματικότητα που ο Τραμπ εκμεταλλεύεται συναλλακτικά.
Η στρατιωτική χρησιμότητα της Τουρκίας είναι πρωταρχική. Ελέγχοντας τα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, ρυθμίζει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, κρίσιμη για τον περιορισμό των ρωσικών ναυτικών φιλοδοξιών. Η Αεροπορική Βάση Ιντσιρλίκ φιλοξενεί αμερικανικά πυρηνικά όπλα και υποστηρίζει επιχειρήσεις στο Ιράκ, τη Συρία και πέρα.
- Στη συνάντηση, ο Τραμπ τόνισε την “ευθύνη” του Ερντογάν για την πτώση του Άσαντ, επαινώντας τον ρόλο της Τουρκίας στη σταθεροποίηση της βόρειας Συρίας μέσω επιχειρήσεων κατά κουρδικών πολιτοφυλακών—συμβαδίζοντας με την αποστροφή του Τραμπ “America First” για ατελείωτους πολέμους.
Η Τουρκία, στα μάτια του Τράμπ, καλύπτει κενά που αφήνουν οι αποσύρσεις των ΗΠΑ, διαχειριζόμενη ροές προσφύγων και αντιμετωπίζοντας την ιρανική επιρροή, μειώνοντας τις άμεσες αμερικανικές δεσμεύσεις.
Στην Ουκρανία, το αίτημα του Τραμπ για μεσολάβηση του Ερντογάν αντανακλά τη μοναδική θέση της Τουρκίας. Ως δύναμη της Μαύρης Θάλασσας, η Τουρκία έχει μεσολαβήσει σε συμφωνίες σιτηρών και διατηρήσει διάλογο τόσο με το Κίεβο όσο και με τη Μόσχα, παρά τους ρωσικούς δεσμούς της.
- Ο Τραμπ σημείωσε τον “σεβασμό” του Ερντογάν από τον Πούτιν και τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι, τοποθετώντας τον ως ουδέτερο μεσολαβητή για γρήγορο τερματισμό της σύγκρουσης -μια κύρια προτεραιότητα του Τραμπ.
Αυτός ο πραγματισμός επεκτείνεται στην ενέργεια: Ο Τραμπ παρότρυνε τον Ερντογάν να μειώσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, στοχεύοντας στην οικονομική αποδυνάμωση του Πούτιν ενώ προσφέρει αμερικανικές εναλλακτικές.
Οι αμυντικοί και οικονομικοί δεσμοί υπογραμμίζουν περαιτέρω τη χρησιμότητα της Τουρκίας. Αποκλεισμένη από το πρόγραμμα F-35 υπό τον Τραμπ 1.0 λόγω S-400, η Τουρκία τώρα ζητά επανένταξη και αναβαθμίσεις F-16 αξίας δισεκατομμυρίων.
- Ο Τραμπ, φορώντας την καρφίτσα F-22, σηματοδότησε θετική διάθεση, δηλώνοντας ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να “ολοκληρωθούν θετικά” και οι κυρώσεις να αρθούν γρήγορα.
Πραγματιστικά, αυτό ενισχύει τις αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες όπως η Lockheed Martin και η Boeing, με εκκρεμείς συμφωνίες για πάνω από 200 εμπορικά αεροσκάφη. Το διμερές εμπόριο, ήδη ισχυρό, προβλήθηκε από τον Τραμπ ως αμοιβαία επωφελές, με την Τουρκία να παράγει ποιοτικά προϊόντα.
Στα μάτια του Τραμπ, η επανένταξη της Τουρκίας ενισχύει το ΝΑΤΟ κατά της Κίνας και της Ρωσίας, αντισταθμίζοντας το λάθος των S-400 με προηγμένη αμερικανική τεχνολογία.
Στη Μέση Ανατολή, η επιρροή της Τουρκίας προσφέρει μόχλευση. Παρά την αντι-ισραηλινή ρητορική, ο Ερντογάν τοποθετεί την Τουρκία ως μεσολαβητή στη Γάζα, συμβαδίζοντας με την ηθική του Τραμπ για συμφωνίες.
- Κατά τη διάρκεια των ερωτήσεων και απαντήσεων στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ ανέφερε πρόοδο για εκεχειρία στη Γάζα, υπονοώντας ότι η μουσουλμανική πλειοψηφία της Τουρκίας θα μπορούσε να βοηθήσει τις διαπραγματεύσεις με τη Χαμάς.
Η πλήρης απουσία αναφοράς στην επιθετική ρητορική και πολιτική του υποστηρικτή της τρομοκρατίας Ερντογάν, έναντι όπως λέγεται ενός στρατηγικού εταίρου όπως η Ελλάδα, αλλά και της κατοχής εδάφους ενός άλλου συμμάχου της Αμερικής, της Κύπρου, αποτελεί επίσης έναν απαράδεκτο στρατηγικά χειρισμό, από τον Αμερικανό Πρόεδρο.
Αλήθεια τη στιγμή που ο ίδιος και η κυβέρνησή του είναι εναντίον και σωστά της αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους, πως προσπερνά τόσο αγόγγυστα την προκλητική πολιτική του Ερντογάν για αναγνώριση δυο κρατών στην Κύπρο.
- Έχει παρέλθει η ώρα που η Ελληνική κυβέρνηση και συνολικά το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξει άρδην πολιτική στην αντιμετώπιση της Τουρκίας. Τα γεγονότα της Πέμπτης στην Ουάσιγκτον και το Οβάλ Γραφείο, αποδεικνύουν ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική έχει αποτύχει και απαιτείται αφύπνιση και δυναμική αντιμετώπιση της Τουρκίας του Ερντογάν.
Δυστυχώς, η Ελλάδα, το λένε τα γεγονότα στο Λευκό Οίκο, την Πέμπτη, είναι ανύπαρκτη στην αμερικανική πρωτεύουσα και στο ραντάρ της κυβέρνησης Τράμπ.
Συμπερασματικά, αυτός ο ρεαλισμός του Αμερικανού Προέδρου, βλέπει την “ουδετερότητα” του Ερντογάν ως πλεονέκτημα για αποκλιμάκωση, δίνοντας προτεραιότητα σε αποτελέσματα κέρδους, έναντι αρχών και ιδεολογίας. Συνολικά, η κυβέρνηση του Τραμπ βλέπει την Τουρκία ως “φίλο-εχθρό”—προβληματική αλλά απαραίτητη για κατανομή βαρών, συμφωνίες και αντιμετώπιση μεγαλύτερων απειλών όπως το Ιράν και η Ρωσία.
- Παρά την “χρησιμότητα” της Τουρκίας—ως προπύργιο του ΝΑΤΟ, πιθανό μεσολαβητή και οικονομικό εταίρο, που βλέπει ο Αμερικανός Πρόεδρος, η πολιτική του για άνευ όρων εμπλοκή και παραχωρήσεις, όπως σηματοδοτείται από την καρφίτσα F-35 και τους ενθουσιώδεις επαίνους στο Οβάλ Γραφείο, είναι λανθασμένη.
Παραβλέπει την υποστήριξη του Ερντογάν στην τρομοκρατία, την εχθρότητα προς το Ισραήλ και τη φιλική στάση προς τον Πούτιν, κινδυνεύοντας να ενδυναμώσει αντι-δυτικές δυνάμεις.
Μακροπρόθεσμα, αυτή η προσέγγιση υπονομεύει τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ και τις δυτικές συμμαχίες, ευνοώντας βραχυπρόθεσμες συμφωνίες έναντι αρχών και ηγετικού ρόλου. Μια πιο ισορροπημένη πολιτική, που αναγνωρίζει τον ύπουλο ρόλο της Τουρκίας και την πιέζει σθεναρά να αλλάξει κατεύθυνση, στηρίζοντας πραγματικά στρατηγικούς συμμάχους, όπως η Ελλάδα, θα εξυπηρετούσε καλύτερα το μέλλον της Αμερικής και της Δύσης ευρύτερα.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
-
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
