ΓΝΩΜΕΣ
16/07/2025 | 06:00
Τι σημαίνει για την Ευρώπη η απόφαση του Ντόναλντ Τράμπ να ενισχύσει στρατιωτικά την Ουκρανία; Οι ανακοινώσεις του Αμερικανού Προέδρου θα μαυρίσουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες
Του ΔΗΜΗΤΡΗ Γ. ΑΠΟΚΗ* – Αθήνα
Οι προχθεσινές ανακοινώσεις του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για την πώληση προηγμένων αμερικανικών όπλων, όπως πυραύλους Patriot, σε συμμάχους του ΝΑΤΟ και αποστολή στην Ουκρανία, εξασφαλίζουν ότι δεν υπάρχει βάρος για τους Αμερικανούς φορολογούμενους αλλά φορτώνουν το κόστος στην Ευρώπη.
Ταυτόχρονα, έθεσε προθεσμία 50 ημερών στη Ρωσία, απειλώντας με δασμούς 100% σε όλες τις εξαγωγές εάν δεν υλοποιηθεί ειρηνευτική συμφωνία, κλιμακώνοντας τις υπάρχουσες κυρώσεις. Πρόσφατα, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Πρόεδρος Τραμπ, επέβαλε δέσμευση στα μέλη του ΝΑΤΟ να ανεβάσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, διπλασιάζοντας τον τρέχοντα στόχο του 2%.
- Αυτά τα μέτρα είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν καταστροφικά πλήγματα στις ήδη πιεσμένες ευρωπαϊκές οικονομίες, από την ανάκαμψη μετά την πανδημία, τις ενεργειακές κρίσεις και πληθωρισμό.
Οι συνέπειες θα επιδεινώσουν τα βάρη χρέους, θα πνίξουν την ανάπτυξη και θα ανεβάσουν απότομα το καθημερινό κόστος ζωής για τους πολίτες, ενδεχομένως πυροδοτώντας εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές και εμβαθύνοντας τις ανισότητες.
Οι χθεσινές ανακοινώσεις του Αμερικανού Προέδρου και η δέσμευση, για αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ είναι ένας δημοσιονομικός σεισμός για την Ευρώπη.
Το 2024, οι ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δαπανούσαν κατά μέσο όρο 2,1% του ΑΕΠ για την άμυνα, που ισοδυναμεί με περίπου 380 δισεκατομμύρια ευρώ σε όλο το μπλοκ. Με το ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) στα 18,2 τρισεκατομμύρια ευρώ στις αρχές του 2025, η επίτευξη του 5% απαιτεί επιπλέον 530 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως—μια εκπληκτική αύξηση 140%.
- Χώρες όπως η Γερμανία (1,8%) και η Ιταλία (1,4%) αντιμετωπίζουν αυξήσεις 3-3,5% του ΑΕΠ, ενώ ακόμα και χώρες με υψηλές δαπάνες, όπως η Πολωνία (4,2%) θα πιεστούν περαιτέρω.
Η ελληνική οικονομία θα αντιμετωπίσει σημαντική πίεση, επιδεινώνοντας το ήδη υψηλό χρέος έναντι του ΑΕΠ. Η σταδιακή αύξηση των αμυντικών δαπανών μπορεί να απαιτήσει επιπλέον 0,481 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως κατά τη φάση της ανόδου, ενδεχομένως καθιστώντας αναγκαίους υψηλότερους φόρους, αύξηση δανεισμού ή περικοπές σε βασικούς τομείς όπως η κοινωνική πρόνοια, η εκπαίδευση και οι υποδομές, κάτι που μπορεί να επιβραδύνει την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,2–0,5% εάν δεν μετριαστεί από βοήθεια της ΕΕ.
Επιπλέον, το εκτιμώμενο μερίδιο της Ελλάδας ύψους 155 εκατομμυρίων δολαρίων στη συμφωνία όπλων 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων εξαντλεί τα συναλλαγματικά αποθέματα και κινδυνεύει να αποδυναμώσει προσωρινά την εθνική άμυνα, συμβάλλοντας στη συνολική δημοσιονομική πίεση, στις πληθωριστικές πιέσεις στα αμυντικά κόστη και στα κόστη ευκαιρίας που εκτρέπουν πόρους από την οικονομική ανάκαμψη και την ανάπτυξη που βασίζεται στον τουρισμό.
- Επίσης, αυτή η αύξηση συγκρούεται με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ που περιορίζουν τα ελλείμματα στο 3% του ΑΕΠ, αναγκάζοντας βίαιες ανταλλαγές εν μέσω αργής ανάπτυξης που προβλέπεται στο 1,2% για το 2025.
- Οικονομικά, η πίεση είναι πολυδιάστατη. Οι κυβερνήσεις πρέπει να περικόψουν κοινωνικά προγράμματα και υποδομές, για να χρηματοδοτήσουν τη στρατιωτικοποίηση, υπονομεύοντας τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα.
Η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την άνοιξη του 2025 προειδοποιεί ότι μια αύξηση 1,5% του ΑΕΠ για την άμυνα, μπορεί να μειώσει τη συνολική ανάπτυξη κατά 0,8% ετησίως μέχρι το 2028, καθώς ο δανεισμός ανεβάζει τα επιτόκια και εκτοπίζει ιδιωτικές επενδύσεις. Τα επίπεδα χρέους, ήδη στο 85% του ΑΕΠ σε όλη την ευρωζώνη, μπορεί να φουσκώσουν στο 95%, κινδυνεύοντας υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας και υψηλότερα κόστη δανεισμού—αντηχώντας την κρίση της Ελλάδας στη δεκαετία του 2010 αλλά σε ηπειρωτική κλίμακα.
Οι ισχυρισμοί για ερέθισμα από την κατασκευή όπλων είναι ψευδαισθήσεις. Ενώ οι μετοχές σε εταιρείες όπως η Rheinmetall εκτοξεύτηκαν 200% από το 2022, τα οφέλη συσσωρεύονται σε ελίτ, όχι στην πραγματική οικονομία. Η ανάλυση του SIPRI υπογραμμίζει ότι τέτοιες δαπάνες εκτρέπουν από την καινοτομία, με στόχους 5% ενδεχομένως να περικόψουν την έρευνα και την ανάπτυξη, σε μη στρατιωτικούς τομείς κατά 15-20%.
- Για τους πολίτες, η κρίση κόστους ζωής θα επιδεινωθεί δραματικά. Οι φορολογικές αυξήσεις – ΦΠΑ πάνω 2-3% σε χώρες όπως η Γαλλία – μπορεί να προσθέσουν 400-600 ευρώ ετησίως στους λογαριασμούς νοικοκυριών για βασικά αγαθά όπως τρόφιμα και καύσιμα.
- Οι περικοπές στην πρόνοια απειλούν επιδοτήσεις για στέγαση, φροντίδα παιδιών και συντάξεις, πλήττοντας τις ευάλωτες ομάδες σκληρότερα.
Ο πληθωρισμός, που παραμένει στο 2,5%, μπορεί να εκτοξευτεί στο 4-5% από δαπάνες χρηματοδοτούμενες από χρέος, διαβρώνοντας μισθούς εν μέσω στασιμότητας πραγματικού εισοδήματος. Νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος σε πόλεις όπως το Βερολίνο ή η Μαδρίτη, όπου τα ενοίκια καταναλώνουν το 40% των κερδών, αντιμετωπίζουν κινδύνους έξωσης καθώς οι ενεργειακές επιδοτήσεις μειώνονται.
Οι κοινωνικές συνέπειες θα είναι έντονες, όπως προμηνύουν οι πρόσφατες εξεγέρσεις κατά της λιτότητας στη Γαλλία, και ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσουν κυβερνήσεις.
Η χθεσινή ανακοίνωση του Αμερικανού Προέδρου, για πώληση των όπλων για την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, χρεώνουν την Ευρώπη με δισεκατομμύρια και αναγκάζουν τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ να πληρώσουν το μάρμαρο για την υποστήριξη στην Ουκρανία.
- Εκτιμήσεις καθορίζουν αρχικά κόστη στα 70-120 δισεκατομμύρια ευρώ το 2025, διευρύνοντας το εμπορικό έλλειμμα της Ευρώπης με τις ΗΠΑ κατά 15-20%. Αυτή η εκροή αποστραγγίζει κεφάλαιο από εσωτερικές ανάγκες, αποδυναμώνοντας το ευρώ (κάτω 5% από την ανακοίνωση) και φουσκώνοντας κόστη εισαγωγών.
- Το οικονομικό τίμημα είναι βαρύ. Η εξάρτηση από Αμερικανούς προμηθευτές εκθέτει την Ευρώπη σε σοκ προμήθειας.
Το Bruegel σημειώνει κενά στην ευρωπαϊκή παραγωγή που σημαίνουν βραχυπρόθεσμη εξάρτηση, καθυστερώντας την αυτονομία και κοστίζοντας θέσεις εργασίας σε τοπικές βιομηχανίες. Η ανάπτυξη υποφέρει καθώς τα κεφάλαια παρακάμπτουν ευρωπαϊκές εταιρείες, ενδεχομένως συρρικνώνοντας την παραγωγή κατασκευών κατά 0,5%.
Η καθημερινή ζωή θα χειροτερέψει, καθώς τα ευκαιριακά κόστη θα αυξηθούν. Οι εκτρεπόμενοι προϋπολογισμοί σημαίνουν λιγότερα κονδύλια για δημόσιες μεταφορές ή εκπαίδευση, αυξάνοντας το κόστος μετακινήσεων (50-100 ευρώ/μήνα περισσότερα σε φόρους καυσίμων) και δίδακτρα. Οι μικρές επιχειρήσεις, πιεζόμενες από στενότητα πίστωσης, θα ανεβάσουν τιμές, προσθέτοντας 5-8% σε τρόφιμα. Θα προκληθεί επιδείνωση της φτώχειας.
- Η απειλή Τραμπ για επιβολή δασμών στη Ρωσία, εάν δεν επέλθει συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία μετά από 50 ημέρες, ενισχύει την αβεβαιότητα.
- Τα μέτρα μετά το 2022 ήδη μείωσαν τα ρωσικά έσοδα κατά 30%, αλλά ανέβασαν τις ευρωπαϊκές τιμές ενέργειας 250%, τροφοδοτώντας σημαντική άνοδο του πληθωρισμού. Νέοι δασμοί μπορεί να προσθέσουν 1-2% στον πληθωρισμό, σύμφωνα με μοντέλα του Bloomberg, καθώς θα δημιουργηθούν ρωγμές στις αλυσίδες προμήθειας.
Θα υπάρξει αναταραχή στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Για παράδειγμα, ο χημικός τομέας της Γερμανίας, εξαρτημένος από λιπάσματα, αντιμετωπίζει αυξήσεις κόστους 10-15%, απειλώντας 100.000 θέσεις εργασίας. Συνολικά, το ΑΕΠ μπορεί να συρρικνωθεί 0,7-1,2%, με υφέσεις σε εκτεθειμένες χώρες.
Οι πολίτες θα υποστούν το βάρος. Οι τιμές τροφίμων ανεβαίνουν 8-12% από ελλείψεις λιπασμάτων, προσθέτοντας 300 ευρώ/ετησίως σε λογαριασμούς. Η ενεργειακή αστάθεια μπορεί να διπλασιάσει κόστη θέρμανσης το χειμώνα, σπρώχνοντας εκατομμύρια σε ενεργειακή φτώχεια.
Συνοψίζοντας, οι χθεσινές ανακοινώσεις του Αμερικανού Προέδρου, κινδυνεύουν να βυθίσουν την Ευρώπη σε παρατεταμένη ύφεση, με αρνητικές επιπτώσεις σε ανάπτυξη, χρέος και πρόνοια.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
no related-1709659-
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
