ΠΟΛΙΤΙΚΗ
02/07/2025 | 20:16
Όταν έκλαψε η Μέρκελ: «Δίνει» Σόιμπλε, Τρισέ και Σαρκοζί – Τι είπε για Grexit, Τσίπρα και Παπανδρέου στη συζήτηση με τον Αλέξη Παπαχελά – «Ο Πούτιν μου είπε ψέματα»
Η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ επέστρεψε στην Αθήνα για μια δημόσια συζήτηση με τον διευθυντή της «Καθημερινής», Αλέξη Παπαχελά, στο Κέντρο Πολιτισμού – Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο εκδήλωσης, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της στα ελληνικά με τίτλο «Ελευθερία».
Η κ. Μέρκελ μίλησε για την κρίση του 2015, τη θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, την προσωπική της πορεία και τις σημερινές προκλήσεις για την Ευρώπη.
Η άφιξη της Ανγκελα Μέρκελ στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος για τη συζήτηση με τον διευθυντή της «Καθημερινής», Αλέξη Παπαχελά pic.twitter.com/JENLimULER
— Kathimerini_Web (@KathimeriniWeb) July 2, 2025
Το «μεγάλο» πρόβλημα διάσωσης της Ελλάδας
«Η Ελλάδα ήταν και είναι μέλος της Ε.Ε. και ως καγκελάριος και παλαιότερα συνεργαζόμουν με τους Έλληνες, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα ζούσαμε τέτοια κρίση. Προερχόμενη από την Ανατολική Γερμανία, πίστευα στην κοινωνική οικονομία, στο γερμανικό θαύμα», τόνισε η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας.
Και συνέχισε: «Στην οικονομική κρίση της Ελλάδας, δεν περίμενα ότι οι Έλληνες εταίροι μου είχαν να αντιμετωπίσουν τέτοιο πρόβλημα. Και για το προσφυγικό μπορώ να πω ότι δεν περίμενα ότι θα ήταν τόσο μεγάλο το κοινό μας πρόβλημα.
Τον Φεβρουάριο του 2010 ξεκαθαρίστηκε ότι το πρόβλημα ήταν όντως μεγάλο.
Περιέγραψε τις πρώτες συναντήσεις που είχε αφού έγινε γνωστό ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα. «Μου είπαν ότι η Ελλάδα χρειάζεται χρήματα» και επικαλέστηκε τη «ρήτρα μη διάσωσης» που υπήρχε στο ευρώ, άρα «δεν μπορούσα να δώσω χρήματα».
Ρώτησα τον Γιώργο Παπανδρέου, «εσύ τι θες;» και μου απάντησε: «Τίποτα». Στη συνεδρίαση ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν σιωπηρός, συζητούσαμε έντονα και εγώ έμοιαζα η κακιά που έλεγα ότι «δεν μπορώ να δώσω χρήματα».
Ο Ρομπέι (σ.σ. Χέρμαν βαν Ρομπέι – τότε Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) διέκοψε τη συνεδρίαση και έγραψε μερικές φράσεις, η Ελλάδα θα κάνει όσα πρέπει, θα στηρίξουμε και το ευρώ είναι το κοινό μας νόμισμα.
Οι εργατικοί, οι οκνηροί και το σκληρό ΔΝΤ
Το ερώτημα ήταν τότε αν θα μπορεί η Ευρώπη να τα βγάλει πέρα μόνη της, αυτή ήταν η βασική μου απορία. Επίσης λαμβάναμε στοιχεία που δεν ήταν σωστά, άρα δεν ξέραμε πώς θα προχωρήσουμε. Ήξερα ότι το ΔΝΤ είναι σκληρό και ανεξάρτητο. Η Ελλάδα είχε ήδη ζητήσει τη βοήθεια από το ΔΝΤ, πρόταση που είχε απορριφθεί.
Η Ελλάδα είχε μπροστά της έναν πολύ δύσκολο δρόμο, αυτό το γνώριζα.
Έχω σπουδάσει φυσική, ξέρω από αριθμούς. Ήξερα ότι δεν αρκούσαν κάποια εκατομμύρια. Έπρεπε ως καγκελάριος να έχω τη νομική βάση για να στηρίξω στη γερμανική Βουλή το πρόγραμμα. Ανησυχούσαμε και για τις τράπεζες, η κατάσταση ήταν όντως δύσκολη.
Ήξερα ότι υπήρχαν ατασθαλίες, ακόμα και από γερμανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Δεν υπάρχουν οι Έλληνες ή οι Γερμανοί. Υπάρχουν εργατικοί και οκνηροί παντού.
Η διαφωνία με τον Σόιμπλε
Ερωτηθείσα για το Grexit αφηγήθηκε μία ιστορία από το παρελθόν, κατά την περίοδο Κολ, στην οποία υπήρχε σκεπτικισμός. Το ευρώ είναι ένα κοινό νόμισμα μεν, αλλά είναι κάτι παραπάνω από ένα νόμισμα.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει διακυμάνσεις στις ισοτιμίες έλεγε ο Σόιμπλε, εγώ είπα όχι, είμαστε μία ένωση, έχουμε αναλάβει ευθύνες, δεν πρέπει να κάνουμε πισωγυρίσματα. Το 2011 έπρεπε να κάνουμε ό,τι περνάει από τα χέρια μας. Αν η Ελλάδα δεν έμενε στη ζώνη του ευρώ, θα έπρεπε οι Έλληνες πολίτες να το πουν, όχι εμείς.
Ήμουν καθαρή σε αυτό, ότι δεν θέλω το Grexit. Ήξερα ότι αυτή μου η θέση θα δημιουργούσε εντάσεις ανάμεσα σε μένα και τον Σόιμπλε. Γνωρίζοντας ότι ο Σόιμπλε ήθελε εκτός την Ελλάδα, είχα πει ελάτε μαζί μου στις Βρυξέλλες, και τηλεφωνούσα κάθε 2 ώρες στον Σόιμπλε και τον ενημέρωνα.
«Είσαι τρελή που επιμένεις για κούρεμα»
Για την πρόταση Παπανδρέου του 2011 για δημοψήφισμα η πρώην καγκελάριος δήλωσε «ήμασταν αντίθετοι, καθώς δεν θα ξέραμε πώς θα αντιμετωπίσουμε μία έξοδο της Ελλάδας» και αποκάλυψε ότι την επόμενη ημέρα η πρόταση απορρίφθηκε. Όπως σχολίασε «ήταν η καλύτερη δυνατή απόφαση».
«Θα έπρεπε να μπει κανείς σε σωστή τροχιά. Αυτή ήταν η άποψή μου. Πολλές φορές έκανα εγώ τον “κακό αστυνομικό”, αλλά έπρεπε να επανέλθουμε σε μια εξισορρόπηση των οικονομικών στην Ελλάδα».
«Γνωρίζαμε για την κριτική και την αντιδημοφιλία που είχα στην Ελλάδα. Είχα ασχοληθεί εντατικά με την υπόθεση της Ελλάδας κι αυτό ήταν καλό γιατί αλλάξαν πολλά ζητήματα, οι δήμοι και οι κοινότητες, ή το ζήτημα το κτηματολογίου.
Όλα αυτά μπορεί να μην ήταν ευχάριστα, αλλά το κράτος έπρεπε να έχει έσοδα από τους φόρους, έτσι έχουν τα πράγματα, τι να κάνουμε. Ήμουν πολύ καλά ενημερωμένη».
«Ήξερα επίσης ότι κάτι έπρεπε να κάνουμε για να ηρεμήσουν τα πράγματα».
«Ήμουν υπέρ του κουρέματος του χρέους, και ο Σόιμπλε. Ο Τρισέ και ο Σαρκοζί ήταν αντίθετοι, θεωρούσαν ότι με το κούρεμα θα χάσει ο κόσμος την εμπιστοσύνη του στο ευρώ».
Πίστευα ότι θα πρέπει να αποφορτίσουμε την Ελλάδα από το βάρος, αλλά και οι άλλοι είχαν καλά επιχειρήματα. Για αυτό και πήγαμε σε μία εθελοντική διαδικασία. Τότε ήταν παρακινδυνευμένη διαδικασία. Μου έλεγαν “είσαι τρελή” που επιμένεις για το κούρεμα».
«Έβαλα τα κλάματα, βίωσα μεγάλη πίεση»
Ο Ομπάμα δεν γνώριζε καλά το νομικό κομμάτι, τους στόχους της ΕΚΤ. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έχει άλλες ευθύνες. Ο Ομπάμα δεν τα γνώριζε όλα, κάποια στιγμή έβαλα τα κλάματα, μου είχε ασκηθεί πίεση.
Ήθελε να πούμε στην ΕΚΤ να δώσει περισσότερο ρευστό. Μου έλεγαν οι σύμβουλοί μου ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο, δεν θα γινόταν καν δεκτό από τα γερμανικά δικαστήρια κι αυτό το είχα πει στον Ομπάμα.
Στην G20 μου φέρθηκαν «σαν άρρωστο άλογο». Είχα συνεχώς την αίσθηση ότι ήμουν λίγο βραδύνους γιατί δεν μπορώ να αντιληφθώ τι μου λένε.
Ο Ντράγκι, ως πρόεδρος της ΕΚΤ, «δημιούργησε το Μπαζούκα» και είπε το whatever it takes. Το έκανε μόνος του.
Η συνάντηση με Τσίπρα και η τέχνη της πολιτικής
Η πρώτη μου φορά που συνάντησα τον Τσίπρα δεν ήταν τόσο εντυπωσιακή γιατί τον είδα στις Βρυξέλλες. Μετά συναντηθήκαμε στο Βερολίνο.
Ήμουν μπροστά στην καγκελαρία και τον περίμενα, κι αντί να έρθει πήγε και είδε κάτι διαδηλωτές πίσω από την καγκελαρία. Άκουσε τη Διεθνή μαζί τους. Εγώ περίμενα με τους συμβούλους μου και τους φωτογράφους.
Όταν ήρθε, τον ρώτησα τι ακριβώς έκανε και με χαμόγελο μου είπε: Πρέπει κανείς να ασχοληθεί και με τους οπαδούς του. Είπα, δεν έχει άδικο.
Ήρθαμε κοντά σταδιακά, εγώ ας πούμε είμαι από ένα κόμμα που είναι υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων, αυτός είναι από ένα κόμμα που θεωρεί τις ιδιωτικοποιήσεις του διαβόλου.
Η τέχνη στην πολιτική είναι, έχεις 2 θέσεις και ξέρεις ότι δεν θα συγκεραστούν πότε, άρα η τέχνη ήταν να διαμορφώσεις μια κοινή θέση. Είναι σημαντικό να ακούς τον άλλο, και θεωρώ σημαντικό ότι ο Τσίπρας ήταν ειλικρινής, δεν προσπάθησε να με παραπλανήσει.
Στην πρώτη συνάντηση συμφωνήσαμε για τη διαδικασία, πώς θα κινηθούμε στην πορεία.
Και οι 2 είχαμε τη βούληση να δουλέψουμε πάνω στη δύσκολη υπόθεση, εγώ δεν ήθελα να φύγει η Ελλάδα από το ευρώ, κι αυτός δεν ήθελε μνημόνιο.
Ήταν το πιο αιφνιδιαστικό τηλεφώνημα της πολιτικής μου καριέρας η κλήση με την οποία ενημερώθηκα για το δημοψήφισμα.
Περιέγραψε τη συνάντηση στο συμβούλιο αρχηγών πριν την απόφαση του δημοψηφίσματος. Και τότε ο Τσίπρας ήταν σιωπηλός, κι έτσι αποφάσισαν να μιλήσουν τηλεφωνικά. Σε αυτή την κλήση την ενημέρωσε για το δημοψήφισμα. Όταν τον ρώτησα ποια θα είναι η σύστασή σας, είπε «όχι». Εκεί έχασα τη φωνή μου.
Κι ο Ολάντ με ρώτησε: «Και τώρα;». Αν ήταν «όχι», είπαμε ότι αυτό σημαίνει έξοδος από το ευρώ, η Ελλάδα δεν συμφώνησε και εμείς είπαμε ότι μια δημοκρατία δεν μπορεί να αποφασίσει για όλους τους άλλους.
Προσφυγικό: Η δραματική κατάσταση στην Ελλάδα
Ήξερα ότι κάτι πρέπει να κάνω με το προσφυγικό, ήξερα ότι έπρεπε να μιλήσουμε με τους γείτονες της Ευρώπης. Για αυτό τάχθηκε υπέρ της συμφωνίας με την Τουρκία για το προσφυγικό. Η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν δραματική.
Έπρεπε να επιστραφούν οι παράνομοι μετανάστες. Η Τουρκία ως αντάλλαγμα πήρε χρήματα. Η πολιτική χρειάζεται ρεαλισμό, έπρεπε να μιλήσω με τον Ερντογάν και δεν μετανιώνω για αυτό.
Όταν μου ζήτησαν, ενώ είχα επισκεφτεί ένα ίδρυμα, να βγάλω μια σέλφι, δεν αρνήθηκα. Δεν σκέφτηκα ότι λόγω της σέλφι κάποιος θα διακινδύνευε να χάσει τη ζωή του για να έρθει στη Γερμανία, μολονότι με κατηγόρησαν για αυτό.
Όσοι δεν έχουν λάβει άσυλο πρέπει να επιστραφούν. Οσοι έχουν παραβεί τον νόμο ή είναι τρομοκράτες, πρέπει να απελαθούν. Πάντα πρέπει να συνομιλούμε με τους γείτονές μας. Χρειαζόμαστε συμφωνίες με τα γειτονικά κράτη. Κάποιοι μετανάστες έχουν καταφέρει ιστορίες επιτυχίας κι αυτό είναι εντυπωσιακό.
Υπήρχαν εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και συχνά προσπαθήσαμε να διαμεσολαβήσουμε. Ήταν δύσκολες οι συζητήσεις με τον Ερντογάν, δεν συμφωνούσαμε πάντα. Πάντα προσπαθούσα να αξιοποιούμε τις μικρές ευκαιρίες, ώστε να μην επιδεινώνονται οι σχέσεις.
Ο Πούτιν, η Ουκρανία και ο πάνινος σκύλος
Αποκάλυψε ότι παλαιότερα την είχε δαγκώσει ένας σκύλος και έτσι είχε φοβία. Μολονότι το Κρεμλίνο είχε ενημερωθεί, στην πρώτη επίσκεψη της στη Μόσχα, ο Πούτιν είχε στο δωμάτιο μια τεράστια πάνινη κούκλα ενός σκύλου – ο Πούτιν μου είπε ότι «δεν δαγκώνει».
Μετά στο Σότσι έφερε ένα σκύλο. Δεν ισχύει αυτό που λέει ο Πούτιν ότι δεν γνώριζε – γνώριζαν στο Κρεμλίνο ότι έχω φοβία με τους σκύλους.
Τόνισε ότι για τον Πούτιν η πτώση της ΕΣΣΔ ήταν το χειρότερο γεγονός του 20ου αιώνα, ενώ για εκείνη ήταν το πιο χαρούμενο – «είχαμε διαφορετικές οπτικές».
Ο Πούτιν έχει ακόμα αυτή την ιδέα, ότι η Ρωσία πρέπει να ασκεί επιρροή στην Ουκρανία και στη Λευκορωσία, αν και ειναι κυρίαρχα κράτη.
Εγώ από κοινού με τον Σαρκοζί ήμουν κατά της ένταξης Ουκρανίας και Γεωργίας στο ΝΑΤΟ. Θεωρούσα ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις.
Υπήρξαν χώρες από την ανατολική και κεντρική Ευρώπη που βρέθηκαν υπό τη σοβιετική επιρροή. Αυτοί δεν ήθελαν τη Ρωσία, δεν θεωρούσαν ότι είναι μέρος της Ευρώπης.
Η Ρωσία όμως δεν εξαφανίζεται από τον χάρτη και είναι πυρηνική δύναμη, δεν μπορείς να το αγνοήσεις αυτό, εμείς θέλαμε μία εταιρική σχέση με τη Ρωσία και το κάναμε. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία μπήκαμε σε μία νέα εποχή και όλα άλλαξαν.
Όχι, δεν έχω απολύτως καμία σχέση με τον Πούτιν – πάντα είχαμε μεγάλες διαφωνίες. Στην περίπτωση της Κριμαίας μου είπε ψέματα 2 φορές κι όλα από τότε άλλαξαν.
Ο Τραμπ θέλει να τραβάει την προσοχή
Ο Τραμπ ψηφίστηκε από τον αμερικανικό λαό, το σεβόμαστε – σκέφτεται τη χώρα του, για αυτόν όλα είναι ντιλ, αλλά ο κόσμος δεν λειτουργεί έτσι. Εμείς είμαστε μέλη της Ε.Ε. και κάνουμε συμβιβασμούς.
Ο Τραμπ δεν ήταν επιθετικός απέναντι μου, πάντα ήθελε να τραβήξει την προσοχή πάνω του. Στο Οβάλ Γραφείο δεν μου είχε δώσει το χέρι, του είπα «Ντόναλντ θέλω να κάνουμε χειραψία» και δεν το έκανε – ήθελε να τραβήξει την προσοχή πάνω του.
Αυτό θέλει, να αποσπάσει την προσοχή και να κοιτάνε οι πάντες εκείνον.
Αν οι δασμοί θα οδηγήσουν τους πολίτες την Αμερική να πληρώνουν περισσότερο, αυτό θα τον επηρεάσει. Πιστεύω ως Ευρωπαίοι, πρέπει να είμαστε ενωμένοι, πρέπει να αντιδράσουμε, εξαρτάται κι από μας. Δεν λέω να διακόψουμε τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, αλλά πρέπει να μπούμε σε διαπραγματεύσεις.
Στο ΝΑΤΟ η αύξηση στο ΑΕΠ για την άμυνα είναι και προς το δικό μας συμφέρον, για την ασφάλεια μας – οι αποφάσεις του ΝΑΤΟ είναι σωστές.
Διαπιστώνω μία προβληματική εξέλιξη: Όταν ο αντιπρόεδρος Βανς λέει ότι «είμαστε εταίροι και σας στηρίζουμε μόνο αν συμφωνείτε με τη δική μας αντίληψη για την ελευθερία», δηλαδή να μην υπάρχουν κανόνες και έλεγχοι, αυτό συνιστά όντως απειλή για τη δημοκρατία μας.
Θεωρώ ότι η Ουκρανία πρέπει να είναι κυρίαρχη – βρίσκω σωστή τη στάση Τραμπ, ότι κάτι πρέπει να κινηθεί.
Πρέπει να στηρίξουμε το κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη, αλλά δεν πρέπει να κάνουμε χρέη χωρίς όρια.
Η ζωή μετά την πολιτική
Το τέλος της πολιτικής μου καριέρας ήταν ευχάριστο. Στην αρχή η μετάβαση ήταν θαυμάσια, ήμουν επί 16 χρόνια καγκελάριος, τεράστιο διάστημα.
Είναι σωστό και δίκαιο που άλλοι φέρουν πλέον την ευθύνη.
Ταξινόμησα τις σκέψεις μου γράφοντας το βιβλίο μου. Τώρα έχω ελεύθερο χρόνο, είναι υπέροχο – μπορώ να πάω στο θέατρο, να συναντήσω φίλους.
Έχω ένα μικρό κτήμα στο Βερολίνο, περπατώ, βλέπω τους φίλους μου, δεν μου λείπει κάτι.
«Είστε λαός από τον οποίο θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά»
Χαίρομαι που στην Ελλάδα έχετε ξεπεράσει την κρίση και προχωράτε, είπε, ωστόσο -αναφερθείσα στην αύξηση του τουρισμού- υπογράμμισε ότι υπάρχουν νέοι άνθρωποι στις πόλεις που βλέπουν τη ραγδαία άνοδο της βραχυχρόνιας μίσθωσης και σκέφτονται «με μας τι θα γίνει;» Πρέπει να ανέβουν οι μισθοί, τόνισε χαρακτηριστικά.
Ερωτηθείσα για «τι θα λέγατε στον μέσο Έλληνα σήμερα αν τον βρίσκατε στον δρόμο;», απάντησε; Συγγνώμη δεν θα ζητούσα, παρουσίασα τα κίνητρα μου – θα έλεγα καταφέραμε πολλά, δεν μπορώ να φανταστώ την Ε.Ε. χωρίς την Ελλάδα.
Πρόσθεσε ότι «με εντυπωσίασε η αντοχή και η ανθεκτικότητα της ελληνικής κοινωνίας στα χρόνια της κρίσης – αναρωτήθηκα αν οι Γερμανοί θα άντεχαν. Είστε ένας ωραίος και ισχυρός λαός από τον οποίο θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά».
Με πληροφορίες από kathimerini.gr
