ΓΝΩΜΕΣ
21/07/2025 | 05:50
Οι Τούρκοι δεν επιθυμούν λύση στην Κύπρο και θα τορπιλίσουν κάθε προσπάθεια: Από τις διαπραγματεύσεις για τερματισμό της Κατοχής στη συζήτηση για τα… μικροπλαστικά
Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ, Liberal
Πενήντα ένα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και τη συνεχιζόμενη κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού, ο κίνδυνος μετατροπής της Κατοχής σε κανονικότητα, όπου πλέον οι συζητήσεις περιορίζονται στο «χτίσιμο εμπιστοσύνης» μεταξύ των δύο «μερών» και όχι στην αναζήτηση λύσης που θα δίνει τέλος στην κατοχή και θα οδηγεί στην επανένωση του νησιού, είναι πλέον υπαρκτός.
Ο Ταγίπ Ερντογαν με την επίσκεψή του στα Κατεχόμενα για τις θλιβερές φιέστες στην επέτειο της Τουρκικής εισβολή, φρόντισε και πάλι να διαλύσει όσες ψευδαισθήσεις πιθανόν δημιουργούνται ότι η Τουρκία έχει πρόθεση να αλλάξει στάση στο Κυπριακό και να επιστρέψει στη βάση λύσης που έχει θέσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
- Μετά από μία περίοδο οκτώ ετών από το ναυάγιο στο οποίο οδήγησε η Τουρκία τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά, Λευκωσία και Αθήνα διαπιστώνουν «πρόοδο» από το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκαν δύο Πενταμερείς Διασκέψεις για να συζητήσουν τη… συντήρηση των νεκροταφείων και την αντιμετώπιση της μόλυνσης από τα μικροπλαστικά, μεταξύ άλλων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Από τα οποία όμως προχωρούν μόνο όσα δεν έχουν πολιτικό αποτύπωμα, διότι η τουρκική πλευρά επιδιώκει μέσω αυτών να προωθήσει τη θέση της περί δύο πραγματικοτήτων και δύο οντοτήτων στο νησί.
Το πρόβλημα του Κυπριακού δεν είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, αλλά η τουρκική Κατοχή και η επιδίωξη της Τουρκίας να επιτύχει τους δικούς της στρατηγικούς στόχους στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω του Κυπριακού.
- Χωρίς να υποβαθμίζεται η σημασία πρακτικών μέτρων που διευκολύνουν τις επαφές αλλά και τη ζωή των δύο κοινοτήτων στο νησί, είναι προφανές ότι η Τουρκία επιδιώκει να αποδυναμωθεί η συζήτηση για την ουσία του Κυπριακού, εφόσον δεν αλλάξει η βάση της αναζητούμενης λύσης, γέρνοντας προς τη λύση των δύο κρατών και συγχρόνως επιχειρεί διά της προώθησης ΜΟΕ να περάσουν κάτω από το ραντάρ οι πολιτικές των «δύο κρατών».
Η Άγκυρα συμμετείχε στις άτυπες συναντήσεις για την Κύπρο σε Γενεύη και Νέα Υόρκη με στόχο την «ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας μεταξύ δύο κρατών στο νησί», δήλωσε ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, Οντσού Κετσέλι, δίχως να αφήνει αμφιβολίες για τις τουρκικές προθέσεις.
Η Λευκωσία, όπως και η Αθήνα, επιθυμούν μετά από οκτώ χρόνια απόλυτης στασιμότητας να δοθεί εικόνα κινητικότητας στο Κυπριακό, με την προσδοκία ότι μετά την εκλογική διαδικασία στα Κατεχόμενα τον Οκτώβριο, και αφού πλέον έχει αποκατασταθεί ένα επίπεδο επικοινωνίας μέσω συναντήσεων και Διασκέψεων, θα μπορέσουν και πάλι τα μέρη να πιάσουν το νήμα των ουσιαστικών συζητήσεων.
- Στη Νέα Υόρκη συμφωνήθηκε ένα ακόμη ραντεβού των δύο ηγετών με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, και προγραμματίστηκε μία ακόμη Πενταμερής στο τέλος του χρόνου μετά την εκλογική διαδικασία στα Κατεχόμενα.
Αυτή η προσέγγιση δείχνει να αγνοεί τον βασικό λόγο του σημερινού αδιεξόδου που είναι η επιδίωξη της Τουρκίας για ανατροπή του πλαισίου λύσης του Κυπριακού.
Για τη Λευκωσία και τον Νίκο Χριστοδουλίδη καταγράφεται στα θετικά το γεγονός ότι πλέον έχουν ξεκινήσει οι επαφές, έστω και για τα ΜΟΕ, παρά τον απαγορευτικό όρο που έθετε μέχρι πριν λίγους μήνες ο Ερσίν Τατάρ για προηγούμενη αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος του ψευδοκράτους.
- Επίσης, ο κ. Χριστοδουλίδης καταγράφει στα θετικά των τελευταίων μηνών την εμπλοκή της ΕΕ., με τις παρεμβάσεις της Φον ντερ Λάιεν και του Α. Κόστα στις δυο πενταμερείς καθώς και τον διορισμός Ευρωπαίου απεσταλμένου για το Κυπριακό, του Γ. Χάαν, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος, κατόπιν απαίτησης της Τουρκίας, δεν προσκλήθηκε στη Νέα Υόρκη.
Στη Νέα Υόρκη έγινε ανασκόπηση των 6 ΜΟΕ που είχαν αποφασιστεί στη Γενεύη, όπου με υπεραισιόδοξη προσέγγιση κρίθηκε ότι είχε υπάρξει πρόοδος σε τέσσερα από αυτά.
Αντιθέτως, καμία πρόοδος δεν υπήρξε στο μείζον ζήτημα του ανοίγματος νέων σημείων διέλευσης και στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας στη νεκρή ζώνη. Τα τέσσερα μέτρα στα οποία διαπιστώθηκε «πρόοδος» είναι η δημιουργία Τεχνικής Επιτροπής για τη Νεολαία, οι περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες για την κλιματική αλλαγή και τις περιοχές εξόρυξης, η αποκατάσταση κοιμητηρίων, και η συμφωνία για αποναρκοθέτηση (που ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί).
- Στα δύο πιο σημαντικά ίσως ΜΟΕ, τη διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης και την παραγωγή ηλιακής ενέργειας στην Πράσινη Γραμμή, η διαδικασία σκόνταψε στις τουρκικές απαιτήσεις.
Στη συζήτηση, μάλιστα, που έγινε παρουσία του Γ.Γ. του ΟΗΕ, ο οποίος παρουσίασε και χάρτες για τα σημεία διέλευσης, ο κ. Χριστοδουλίδης αποδέχθηκε τις τουρκοκυπριακές προτάσεις για τη Μια Μηλιά και τη Λουρουτζίνα, αλλά ο Ερσίν Τατάρ απέρριψε τις ελληνοκυπριακές προτάσεις για τα Κόκκινα και την Αθηένου, επικαλούμενος την «αρμοδιότητα» του κατοχικού στρατού στις περιοχές αυτές, κάτι με το οποίο συμφώνησε και ο Χακάν Φιντάν ο οποίος υπεκφεύγοντας, επικαλέστηκε και ενστάσεις που διατυπώνονται από πολιτικές δυνάμεις στην κατεχόμενη Λευκωσία.
- Τα νέα μέτρα θυμίζουν κάτι λιγότερο από «χαμηλή πολιτική»: σύσταση συμβουλευτικού σώματος κοινωνίας των πολιτών, ανταλλαγή πολιτιστικών αντικειμένων, παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και αντιμετώπιση της ρύπανσης από μικροπλαστικά.
Η Λευκωσία ελπίζει ότι με την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπλοκή της ΕΕ αποκτά αντίβαρο έναντι της Τουρκίας και ότι το ενδιαφέρον της Τουρκίας για τα ευρωτουρκικά θα μπορούσε ίσως να συμβάλει στη διαμόρφωση διαφορετικού κλίματος.
Ο Ν. Χριστοδουλίδης έχει κερδίσει κάτι ακόμη. Τον τελευταίο χρόνο έχει συναντηθεί ανεπίσημα με τον Τ. Ερντογάν και δύο φορές, στη Γενεύη και στη Νέα Υόρκη, με τον Χ. Φιντάν, ανοίγοντας έτσι έναν απευθείας δίαυλο με την Άγκυρα, η οποία είναι και αυτή που λαμβάνει τις αποφάσεις για το Κυπριακό.
- Ο διάλογος αυτός προς το παρόν, που δεν συνιστά σε καμία περίπτωση έστω και έμμεση αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, δεν δείχνει να μπορεί να οδηγήσει σε μια διαφορετική προσέγγιση της Τουρκίας στο Κυπριακό.
Στη συνάντησή Χριστοδουλίδη-Φιντάν στη Νέα Υόρκη, για σχεδόν μία ώρα από τη στιγμή που τελείωσε το δείπνο, στο τραπέζι βρέθηκαν τα ευρωτουρκικά. Η Τουρκία είναι προφανές ότι θέλει να υπάρξει πρόοδος σε τρία τουλάχιστον σημαντικά κεφάλαια: Την Τελωνειακή Ένωση, τις θεωρήσεις (visa) και το πρόγραμμα επανεξοπλισμού της Ευρώπης.
Υπάρχει μία σειρά κυπρογενών υποχρεώσεων της Τουρκίας στην ΕΕ, οι οποίες δεν μπορούν να αποσυρθούν ή να αγνοηθούν. Η Τουρκία δεν μπορεί, είκοσι χρόνια μετά την ανάληψη της υποχρέωσης να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο Επέκτασης της Τελωνειακής Ένωσης προς την Κύπρο, να μην έχει πράξει το παραμικρό και ταυτόχρονα να ζητά την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Και είναι ουσιαστικά αδύνατον για την Κύπρο να αλλάξει στάση στα ευρωτουρκικά όταν η Τουρκία δεν την αναγνωρίζει.
- Πάντως, είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιμένει κανείς ότι η Τουρκία θα «θυσιάσει» το Κυπριακό, προκειμένου να εξασφαλίσει ανταλλάγματα στα ευρωτουρκικά και να εμφανιστεί έτσι ως αδύναμη απέναντι στην Κύπρο.
Όμως και η Λευκωσία δεν μπορεί να συναινέσει σε ευρωπαϊκές κινήσεις προς την Τουρκία απλώς επειδή ο κ. Φιντάν είναι ευγενής στις συναντήσεις και τις Διασκέψεις ή επειδή η Τουρκία κάποια στιγμή απλώς θα δώσει το «πράσινο φως» για την επανέναρξη των συνομιλιών.
Ούτε καν μπορεί να θεωρηθεί ως ισχυρό αντάλλαγμα το να δεσμευθεί η Άγκυρα σε λύση ομοσπονδίας, καθώς αυτό είναι ήδη το υπάρχον πλαίσιο και δεν είναι δυνατόν η Κύπρος να πληρώσει «αντάλλαγμα» γι’ αυτό.
- Για την Τουρκία, βεβαίως, υπάρχει ένα ακόμη σημείο καμπής:
- Η έναρξη της Κυπριακής Προεδρίας στην ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 2027. Εκεί, εάν δεν υπάρξει κάποιου είδους συνεννόηση, οι ευρωτουρκικές σχέσεις θα παγώσουν ουσιαστικά, καθώς η Άγκυρα, σε ό,τι αφορά στην Ευρώπη, θα έχει να κάνει με τη Λευκωσία και θα προκύψουν και ουσιαστικά προβλήματα εάν κάποιες σύνοδοι κορυφής με τις υποψήφιες χώρες η τις χώρες της Μεσογείου, προγραμματισθούν να γίνουν στην Κύπρο.
Οι εξοπλισμοί είναι άλλου μεγέθους ζήτημα, καθώς πρωτίστως αφορούν την Ελλάδα. Και κάθε προσπάθεια να παρακαμφθεί το πλαίσιο που υπάρχει για να διεκδικήσει μια τρίτη χώρα, όπως η Τουρκία, το μεγαλύτερο (65%) ενός εξοπλιστικού πακέτου, δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτή από την Αθήνα.
Η Αθήνα και η Λευκωσία επίσης πρέπει να συνυπολογίσουν ότι τόσο αυτή η «διαδικασία» για το Κυπριακό (που περιορίζεται σε ΜΟΕ), όσο και η αποτελματωμένη διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, τελικά οδηγούν στον εξωραϊσμό της Τουρκίας μεταξύ εταίρων και συμμάχων.
acf_relationship_post_title field=”related_inarticle_post”]
-
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
