ΚΟΣΜΟΣ
04/07/2025 | 13:55
Ο μεγάλος Δούναβης των 4 ευρωπαϊκών πρωτευουσών στερεύει και γίνεται… βάλτος: Βρίσκουν βυθό οι φορτηγίδες – Τεράστιο οικονομικό και οικολογικό πρόβλημα [videos]
Ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα υδάτων στον ποταμό Δούναβη στην Ουγγαρία επηρεάζουν τη ναυσιπλοΐα, τη γεωργία και τα τοπικά οικοσυστήματα κατά μήκος του δεύτερου μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού στην Ευρώπη, ο οποίος λειτουργεί ως βασική υδάτινη οδός μεταφορών στην ήπειρο.
Αυτή την εβδομάδα οι θερμοκρασίες στη Βουδαπέστη έφθασαν τους 35 βαθμούς Κελσίου καθώς μεγάλο μέρος της Ευρώπης υπέφερε από ένα κύμα καύσωνα, το οποίο συνδέεται με τον θάνατο τουλάχιστον οκτώ ανθρώπων στην περιοχή.
Η στάθμη των υδάτων του Βιστούλα, του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού που εκβάλλει στη Βαλτική, ήταν επίσης σε χαμηλό επίπεδο ρεκόρ στη Βαρσοβία, ενώ ασυνήθιστα χαμηλή ήταν η στάθμη των υδάτων και του Ρήνου στη Γερμανία.
Ως αποτέλεσμα της χαμηλής στάθμης των υδάτων, τα φορτηγά πλοία θα πρέπει να αφήνουν πίσω πάνω από το μισό φορτίο τους και επιτρέπεται να λειτουργούν με το 30-40% της ικανότητάς τους, δήλωσε ο Ατίλα Μπεντσίκ, αντιπρόεδρος της Ουγγρικής Ναυτιλιακής Ένωσης.
Ο ίδιος επισήμανε ότι τα έξοδα αποστολής πιθανόν να αυξηθούν έως και 100% καθώς επιβάλλεται επιβάρυνση όταν ένα πλοίο δεν μπορεί να πλεύσει με το πλήρες φορτίο του.
Τόσο χαμηλά επίπεδα υδάτων στον Δούναβη δεν είναι πρωτάκουστα, αλλά συνήθως παρατηρούνται τον Αύγουστο, επισήμανε από την πλευρά του ο Ατίλα Στζέγκι, εκπρόσωπος του Ουγγρικού Γενικού Διευθυντηρίου Διαχείρισης Υδάτων.
Σύμφωνα με τον ίδιο, την επόμενη εβδομάδα αναμένεται βροχόπτωση στη λεκάνη απορροής του Δούναβη, το οποίο θα πρέπει να οδηγήσει σε μια ελαφρά άνοδο της στάθμης του νερού και σε μια βελτίωση στην κατάσταση της ναυσιπλοΐας.
Σύμφωνα με την κρατική ουγγρική μετεωρολογική υπηρεσία HungaroMet, η βροχόπτωση τον Ιούνιο ήταν μόλις 17% του μέσου όρου για τον συγκεκριμένο μήνα καθιστώντας τον φετινό Ιούνιο τον πιο ξηρό από το 1901.
“Ο Ιούνιος είναι ένας από τους μήνες με τις περισσότερες βροχοπτώσεις με βάση το κλίμα της χώρας μας και τώρα έχουμε αυτό το χαμηλό επίπεδο υδάτων. Έχει την ομορφιά του επειδή είναι καθαρό το νερό και είναι εύκολο να κάνεις κουπί…αλλά είναι ανησυχητικό”, λέει ο Γκιόργκι Ματαβόφσκι σταματώντας με το καγιάκ του στην αμμουδιά του Σομπ, μιας πόλης βορείως της Βουδαπέστης.
Διεθνής υδάτινος δρόμος,
Ο Δούναβης (γερμανικά: Donau, σλοβακικά: Dunaj, ουγγρικά: Duna, κροατικά: Dunav, σερβικά: Дунав, ρουμανικά: Dunărea, βουλγαρικά: Дунав, ουκρ. Дунай / ο Δάννουβις των Βυζαντινών ή Δανούβιος και Ίστρος, ο Τούνα των Τούρκων) είναι, μετά τον Βόλγα, ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της Ευρώπης και 29ος του κόσμου.
- Θεωρούμενος διεθνής υδάτινος δρόμος, ο Δούναβης έχει τις πηγές του στην πόλη Ντοναουέσινγκεν, που βρίσκεται στον Μέλανα Δρυμό της Γερμανίας, στη συμβολή των ποταμών Μπρίγκαχ και Μπρεγκ.
Ο Δούναβης ρέει έπειτα προς τα ΝΑ για 2.872 χλμ. διασχίζοντας τέσσερις πρωτεύουσες χωρών της κεντρικής Ευρώπης προτού εκβάλει στη Μαύρη Θάλασσα μέσω του Δέλτα του σε Ρουμανία και Ουκρανία.
Κάποτε μακροχρόνιο σύνορο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο ποταμός περνάει ή αγγίζει τα σύνορα δέκα ευρωπαϊκών χωρών: Ρουμανία (29,0% της λεκάνης απορροής), Ουγγαρία (11,6%), Σερβία (10,2%), Γερμανία (7,0%), Βουλγαρία (5,9%), Σλοβακία (5,9%), Κροατία (4,4%), Ουκρανία (3,8%), Μολδαβία (1,6%) και Αυστρία. Η λεκάνη απορροής του εκτείνεται σε εννέα ακόμη χώρες.
Όνομα και ετυμολογία
Το όνομα Ντανούβιους (Dānuvius) είναι λέξη δανεική από τα περσικά, ή κάποια κελτική γλώσσα. Είναι ένα από τα ονόματα ποταμών που προέρχονται από τη λέξη της Πρωτοϊνδοευρωπαϊκής γλώσσας *dānu, προφανώς όρο για τη λέξη “ποτάμι”, αλλά επίσης πιθανόν από ένα πανάρχαιο κοσμικό ποταμό ή μια Βεδική ποτάμια θεά, ή ίσως από μια ρίζα dā για το βίαιος, γρήγορος, απείθαρχος.
Άλλα ονόματα ποταμών με την ίδια ετυμολογία είναι ο Ντον, ο Ντόνετς, ο Δνείπερος (Dnieper) και ο Δνείστερος (Dniestr). Ο Δνείπερος (προσλαβικά Ντάναπιρ από τον Γότθο ιστορικό Ιορδάνη) και ο Δνείστερος, από Danapris και Danastius, προέρχονται αντίστοιχα από τα Σκυθικά Ιρανικά Ντάνου απάρα (ποταμός μακριά) και Ντάνου νάζντια (ποταμός κοντά).
Ο Δούναβης ήταν γνωστός στα Λατινικά ως Ντανούμπιους, Ντανούβιους, Ίστερ, στα Αρχαία Ελληνικά ως Ίστρος. Το Δακικό/Θρακικό όνομα ήταν Ντόναρις (Άνω Δούναβης) και Ίστρος (Κάτω Δούναβης).
Το Θρακικό-Φρυγικό του όνομα ήταν Ματόας, αυτός που φέρνει τύχη. Το Αρχαίο Ελληνικό Ίστρος ήταν δάνειο από Θρακικό/Δακικό που σήμαινε «δυνατός, γρήγορος», παρόμοιο με το Σανσκριτικό ισίρας γρήγορο.
Μετά τη Νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται η προερχόμενη από τα λατινικά λέξη Danube.
Στις γλώσσες των σύγχρονων χωρών στις οποίες ρέει ο Δούναβης, οι ονομασίες είναι:
- Βουλγάρικα:Дунав (Ντούναβ)
- Κροατικά: Dunav
- Γερμανικά: Donau
- Ουγγρικά: Duna
- Ρουμάνικα: Dunărea
- Σέρβικα: Дунав, Ντουνάβ
- Σλοβάκικα: Dunaj
- Ουκρανικά: Дунай, Ντουνάι
Γεωγραφικά στοιχεία, λεκάνη απορροής
Μαζί με τις προαναφερθείσες χώρες (δείτε πάνω), η λεκάνη απορροής, συνολικής έκτασης 801.093 χλμ²,[5] του ποταμού συμπεριλαμβάνει τμήματα 9 ακόμη χωρών: Βοσνία και Ερζεγοβίνη (4,6%), Τσεχία (2,9%), Σλοβενία (2%), Μαυροβούνιο (0,9%), Ελβετία(0,2%), Ιταλία (<0,1%), Βόρεια Μακεδονία (<0,1%) και Αλβανία (0,1%).
Συνολικά περιλαμβάνει και τις 14 υπολεκάνες των παραπόταμών του, μεγαλύτερες εκ των οποίων είναι αυτές του Τίσα και του Σάβου.[5] Το υψηλότερο σημείο της λεκάνης απορροής του Δούναβη είναι η κορυφή της Πιζ Μπερνίνα στα Ιταλό-Ελβετικά σύνορα σε υψόμετρο 4.049 μέτρων.
Καθώς η λεκάνη απορροής του Δούναβη εκτείνεται σε πολλές χώρες, πολλοί παραπόταμοί του είναι από μόνοι τους σημαντικοί ποταμοί, πλωτοί για φορτηγίδες και άλλα σκάφη με ρηχό βύθισμα.
epa12213225 This picture, taken by a drone, shows the sandbanks of the River Danube due to the low water level near Nagymaros, Hungary, 03 July 2025. The water level of River Danube is unusually low due to a long droughty period. EPA/PETER LAKATOS HUNGARY OUT
Προϊστορία – Αρχαία Ιστορία
Ο Δούναβης αποτέλεσε τοποθεσία πολλών από τους αρχαιότερους ανθρώπινους πολιτισμούς. Οι Νεολιθικοί πολιτισμοί του Δούναβη περιλαμβάνουν της Γραμμικής Κεραμεικής της Μεσοδουνάβιας λεκάνης. Πολλές θέσεις του Πολιτισμού Βίντσα (Σερβία), που αναπτύχθηκε από την 6η έως την 3η χιλιετία π.Χ βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού.
Ο πολιτισμός Βούτσεντολ (από την ομώνυμη θέση κοντά στο Βούκοβαρ της Κροατίας) που αναπτύχθηκε την 3η χιλιετία π.Χ είναι γνωστός για τα έργα κεραμικής του. Ήδη από το 8500 π.Χ. εντοπίζονται ίχνη σταθερών οικισμών ψαράδων και κυνηγών στις Σιδηρές Πύλες και στα περίχωρα του σημερινού Βελιγραδίου.
Μεταξύ 750 και 500 π.Χ. Κέλτες εγκαταστάθηκαν στον Άνω Δούναβη, δίνοντάς του το όνομα Danu (‘η μητέρα των θεών’). Η πρώτη αναφορά του ποταμού σε ελληνικές πηγές είναι αυτή του Ησίοδου που τον ονομάζει Ίστρο. Αρχαίες πολιτισμικές αντιλήψεις για τον κάτω Δούναβη.
Μέρος του Δανούβιου ή Ίστρου ποταμού ήταν επίσης γνωστός (μαζί με τον Εύξεινο Πόντο) ως Ωκεανός την αρχαία εποχή και ονομάζονταν Ωκεανός Ποταμός. Ο κάτω Δούναβης επίσης ονομάζονταν και Κέρας Ωκεάνιο στα Αργοναυτικά από τον Απολλώνιο τον Ρόδιο.
Το κάτω τμήμα του ποταμού έχει αργή, βαθιά, πλατιά πορεία οπότε μπορεί να γίνει κατανοητό γιατί θεωρούνταν κομμάτι του Ωκεανού. Στις εκβολές του ποταμού, υπήρχε το ιερό νησί της Άλμπα (Λευκή, Πυθονήσι, Νησί των Φιδιών), αφιερωμένο στον Πελασγικό (και αργότερα Ελληνικό) Απόλλωνα, χαιρετίζοντας τον ήλιο που έβγαινε από την ανατολή.
Ο Εκαταίος ο Αβδηρίτης αναφέρεται στο νησί του Απόλλωνα από την περιοχή των Υπερβορείων, στον Ωκεανό. Κατά μία εκδοχή του μύθου του ο ήρωας Αχιλλέας ετάφη στη Λεύκη (σήμερα ένα από τα στόμια του Δούναβη λέγεται Χίλια).
Παλαιά ρουμάνικα παραδοσιακά τραγούδια αναφέρουν ένα λευκό μοναστήρι σε ένα λευκό νησί με εννιά ιερείς.
Ο πέρσης βασιλιάς Δαρείος τον διέσχισε κατά τη σκυθική εκστρατεία το 513 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ο Μέγας νίκησε τον βασιλιά των Τριβαλλών Σύρμο και τις βόρειες βαρβαρικές Θρακικές και Ιλλυρικές, προελαύνοντας από τη Μακεδονία έως τον Δούναβη το 336 π.Χ.
Ο ποταμός ήταν τμήμα των Limes της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι Ρωμαίοι είχαν συχνά τον Δούναβη ως βόρειο σύνορο της αυτοκρατορίας τους από την εποχή του Οκταβιανού.
Σύγχρονη ναυσιπλοΐα
Ο Δούναβης είναι πλωτός για υπερωκεάνια από τον Εύξεινο Πόντο έως τη Βραΐλα της Ρουμανίας, για ποταμόπλοια μέχρι το Κέλχαϊμ της Βαυαρίας και για μικρότερα πλοία μέχρι το Ουλμ της Βάδης-Βυρτεμβέργης. Περίπου 60 παραπόταμοι του είναι επίσης πλωτοί.
Από τότε που ολοκληρώθηκε το κανάλι Ρήνου-Μάιν-Δούναβη το 1992, ο ποταμός αποτελεί μέρος ενός διευρωπαϊκού υδάτινου δρόμου από το Ρότερνταμ στη Βόρεια Θάλασσα μέχρι την πόλη Σούλινα στον Εύξεινο Πόντο.
Το 1994 ο Δούναβης ανακηρύχθηκε ένας από τους 10 πανευρωπαϊκούς μεταφορικούς διαδρόμους, δρόμους στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, που απαιτούσαν μεγάλες επενδύσεις για τα επόμενα δέκα ως δεκαπέντε χρόνια.
- Η ποσότητα αγαθών που μεταφέρονται στον Δούναβη αυξήθηκε σε περίπου 100 εκατομμύρια τόνους το 1987.
Το 1999 η μεταφορά στον ποταμό ήταν δύσκολη λόγω των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ τριών γεφυρών στη Σερβία κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κοσόβου.
Ο καθαρισμός των ερειπίων που προέκυψαν ολοκληρώθηκε το 2002 και μια προσωρινή πλωτή γέφυρα που δυσχέραινε τη ναυσιπλοΐα αφαιρέθηκε το 2005.
Στις Σιδηρές Πύλες ο Δούναβης ρέει μέσα από ένα φαράγγι, που αποτελεί τμήμα των συνόρων μεταξύ Σερβίας και Ρουμανίας.
Περιλαμβάνει το φράγμα του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Σιδηρές Πύλες Ι, που τον διαδέχεται 60 περίπου χιλιόμετρα κατάντη (έξω από το φαράγγι) ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός Σιδηρές Πύλες ΙΙ.
Υπάρχουν τρεις τεχνητές υδάτινες συνδέσεις που έχουν κατασκευαστεί στον Δούναβη:
- Το Κανάλι Δούναβη-Τίσα-Δούναβη στις περιοχές Βανάτο και Μπάκα (της Βοϊβοντίνα, βόρειας επαρχίας της Σερβίας),
- το 64 χλμ. Κανάλι Δούναβη-Εύξεινου Πόντου, ανάμεσα στην Τσερναβόντα και την Κωνστάντζα (Ρουμανία), που τελείωσε το 1984 και μειώνει την απόσταση ως τον Εύξεινο Πόντο κατά 400 χλμ. και
- το Κανάλι Ρήνου-Μάιν-Δούναβη (περίπου 171 χλμ.) που ολοκληρώθηκε το 1992 και συνδέει τη Βόρεια Θάλασσα με τον Εύξεινο Πόντο.
Με πληροφορίες από Reuters-Anadolu, μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ, wikipedia
Βουδαπέστη, Ουγγαρία
