LIFE
09/07/2025 | 13:17
Ο μακρύς, αργός θάνατος του άγριου σολομού της Νορβηγίας: Οι ψείρες της ιχθυοκαλλιέργειας και η κλιματική αλλαγή τον απειλούν με εξαφάνιση [videos]
Βυθισμένος μέχρι τη μέση σε ένα ποτάμι που είχε φουσκώσει από τη βροχή, ο Christer Kristoffersen έριξε την πετονιά του στο νερό και έπιασε… τίποτα.
Ο εμβληματικός άγριος σολομός της Νορβηγίας βρίσκεται σε δραματική παρακμή, θύμα της ιχθυοκαλλιέργειας και της κλιματικής αλλαγής.
«Ως παιδί, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, υπήρχαν τόσα πολλά ψάρια στο ποτάμι, που δεν μπορείς να φανταστείς. Ήταν γεμάτος με θαλάσσια πέστροφα και σολομό. Μπορούσαμε να πιάσουμε 10-15 ψάρια σε ένα βράδυ», είπε ο λάτρης του ψαρέματος με μύγα καθώς στεκόταν στον ποταμό Stjordal.
- Παρά τις δεκαετίες εμπειρίας, ο 52χρονος έφυγε από το ποτάμι με άδεια χέρια για 10 συνεχόμενες ημέρες. Ο άγριος σολομός είναι πλέον τόσο σπάνιος που η Νορβηγία το 2021 τον έβαλε στην κόκκινη λίστα των σχεδόν απειλούμενων ειδών.
Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός άγριων σολομών, που εκκολάπτονται σε ποτάμια γλυκού νερού πριν μεταναστεύσουν στους ωκεανούς ως ενήλικες, δεν επιστρέφουν στον τόπο γέννησής τους για να αναπαραχθούν.
Εξαφανίζονται στη θάλασσα για άγνωστους προς το παρόν λόγους, αν και οι επιστήμονες υποψιάζονται μια σύνδεση με την κλιματική αλλαγή. Μόνο 323.000 άγριοι σολομοί κολύμπησαν αντίθετα στο ρεύμα στα ποτάμια της Νορβηγίας το 2024, έναντι ενός εκατομμυρίου που καταμετρούνταν ετησίως τη δεκαετία του 1980, σύμφωνα με τη Νορβηγική Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για τον Σολομό του Ατλαντικού, έναν ανεξάρτητο φορέα που συστάθηκε από τη Νορβηγική Υπηρεσία Περιβάλλοντος.
Αυτό έχει προκαλέσει ανησυχία μεταξύ των αθλητικών ψαράδων και εκείνων που βιοπορίζονται από το χόμπι, το οποίο αποτελεί μέρος του DNA των Νορβηγών από τότε που οι Άγγλοι αριστοκράτες έφεραν το ψάρεμα με μύγα στη χώρα τον 19ο αιώνα.
- «Το ψάρεμα σολομού είναι πολύ σημαντικό για τη Νορβηγία, τόσο για τις τοπικές κοινότητες κατά μήκος των κοιλάδων των ποταμών όσο και για την οικονομία και τη δημιουργία αξίας», δήλωσε ο Άκσελ Χέμμπρε, αντιπρόεδρος της ένωσης Norske Lakselver που ομαδοποιεί όσους εκμεταλλεύονται τα ποτάμια σολομού. «Προσελκύουμε μεγάλο μέρος τουρισμού σε σχέση με το ψάρεμα σολομού».
Μετά τη μείωση του αριθμού των σολομών που επιστρέφουν, οι αρχές πέρυσι ανέστειλαν την αλιεία σε 33 πλωτές οδούς και εισήγαγαν νέους περιορισμούς φέτος, συμπεριλαμβανομένου του κλεισίματος ορισμένων ποταμών, μικρότερων περιόδων και ποσοστώσεων.
Αυτό έχει αποτελέσει ισχυρό πλήγμα για τον τουρισμό και τους 60.000 έως 80.000 αθλητικούς ψαράδες που ενδίδουν στο πάθος τους σε ποτάμια όπου ο πληθυσμός του σολομού θεωρείται επαρκώς άφθονος.
Ο ρόλος της ισχυοκαλλιέργειας και οι θαλάσσιες ψείρες
Ενώ οι ντόπιοι μπορούν να κάνουν λίγα για την κλιματική αλλαγή -η οποία οδηγεί σε θερμότερα νερά και μεταβαλλόμενα οικοσυστήματα- ένας άλλος ένοχος είναι η ιχθυοκαλλιέργεια.
Ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970, ο σολομός εκτροφής έχει εξελιχθεί σε μια βιομηχανία 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως – η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγή της Νορβηγίας μετά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο – και δημιούργησε τις απαραίτητες θέσεις εργασίας.
Τα φιόρδ της Νορβηγίας είναι πλέον διάσπαρτα με εκατοντάδες ιχθυοτροφεία, καθένα από τα έξι έως δώδεκα πλωτά κλουβιά τους χωράει έως και 200.000 ψάρια.
Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ο σολομός εκτροφής είναι πλέον χίλιες φορές πιο πολυάριθμος από τον πλέον μακρινό ξάδερφό του, τον άγριο σολομό, λόγω της φυσικής επιλογής.
- Ο εκτρεφόμενος σολομός συμβάλλει στην αραίωση των αποθεμάτων άγριου σολομού, λόγω των θαλάσσιων ψειρών – ενός παρασίτου που ευδοκιμεί στις ιχθυοκαλλιέργειες.
Ορισμένα ψάρια επίσης διαφεύγουν από τις εκμεταλλεύσεις, οδηγώντας σε ανεπιθύμητες γενετικές διασταυρώσεις και ασθένειες, σύμφωνα με την Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για τον Ατλαντικό Σολομό.
Όταν οι νεαροί άγριοι σολομοί, γνωστοί ως σμόλτ, κολυμπούν δίπλα από τις ιχθυοκαλλιέργειες στο δρόμο τους προς τη θάλασσα, οι θαλάσσιες ψείρες «τρώνε το δέρμα τους, μπορούν να ρουφήξουν το αίμα τους και τελικά πεθαίνουν», εξήγησε ο επικεφαλής της επιτροπής, Torbjorn Forseth.
«Η διασταύρωση μεταξύ άγριου και εκτρεφόμενου σολομού είναι κακή επειδή ο εκτρεφόμενος σολομός είναι προσαρμοσμένος στο περιβάλλον εκτροφής, το οποίο, φυσικά, είναι πολύ διαφορετικό από το άγριο περιβάλλον», πρόσθεσε. «Έτσι, ορισμένα από τα χαρακτηριστικά που έχουν αυτά τα ψάρια (όπως η ταχεία ανάπτυξη) είναι πολύ κακά για τον άγριο σολομό».
Σφραγισμένοι χώροι;
Για την εξάλειψη αυτών των προβλημάτων, έχουν πολλαπλασιαστεί οι εκκλήσεις για την αντικατάσταση των διχτυών των κλουβιών των ιχθυοτροφείων με σφραγισμένους χώρους. «Απαιτούμε να μην υπάρχουν εκπομπές, να μην διαφεύγουν ψάρια και να μην επηρεάζονται οι ψείρες από τον άγριο σολομό.
Αυτό είναι απαραίτητο αν θέλουμε να τον σώσουμε», τόνισε ο Χέμμπρε. Ενώ η βιομηχανία ιχθυοκαλλιέργειας λέει ότι συμμερίζεται τις ανησυχίες της για τον άγριο σολομό, ισχυρίζεται ότι χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί.
«Ο κύριος λόγος για τον οποίο αυτό δεν συμβαίνει πολύ γρήγορα είναι ότι είναι αρκετά δύσκολο», δήλωσε ο Όιβιντ Αντρέ Χαράμ, εκπρόσωπος της Νορβηγικής Ένωσης Θαλασσινών, η οποία συγκεντρώνει τους μεγαλύτερους κολοσσούς του κλάδου. «Φανταστείτε να χτίζετε ένα κλειστό σύστημα, για να το τοποθετήσετε στον ωκεανό σε σύγκριση με ένα ανοιχτό σύστημα. Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε», είπε.
«Μπορεί κάτι να σπάσει; Μπορεί κάτι να επηρεαστεί από τα ρεύματα του ωκεανού και των φιόρδ; Χρειάζεται πολύς χρόνος για να είστε 100% σίγουροι ότι αυτό είναι ασφαλές», είπε. Η βιομηχανία έχει επίσης ζητήσει περαιτέρω μελέτες για να εξηγήσει τη μείωση των αποθεμάτων. Το νορβηγικό κοινοβούλιο συμφώνησε τον Ιούνιο ότι νέοι κανονισμοί για την ιχθυοκαλλιέργεια θα πρέπει να εισαχθούν εντός δύο έως τεσσάρων ετών.
Με στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εκτροφείων, οι κανόνες αναμένεται να ωθήσουν τον τομέα να μεταβεί ταχύτερα σε κλειστά κλουβιά. Οι αρχές «κάνουν μικρά βήματα τη στιγμή που ο άγριος σολομός χρειάζεται μια επανάσταση», δήλωσε με θλίψη η Αν-Μπριτ Μπόγκεν, η οποία άφησε μια καριέρα στον χρηματοοικονομικό τομέα για να διευθύνει ένα αλιευτικό καταφύγιο στις όχθες του ποταμού Γκάουλα.
«Φοβάμαι ότι είμαι η τελευταία γενιά που θα ψαρεύει άγριο σολομό στη Νορβηγία, αν η κυβέρνηση δεν αναλάβει την ευθύνη της».
