ΚΟΣΜΟΣ
13/06/2025 | 15:37
Οι πρώτες αναλύσεις των μεγάλων δυτικών ΜΜΕ για το χτύπημα του Ισραήλ στο Ιράν, τη στάση Τραμπ και τη δυνατότητα απάντησης της Τεχεράνης
Τις πρώτες τους εκτιμήσεις για τις συνέπειες του χτυπήματος του Ισραήλ κατά του Ιράν «καταθέτουν» σε αναλύσεις τους τα εγκυρότερα ΜΜΕ της Δύσης επισημαίνοντας και τον κίνδυνο ολοκληρωτικού πολέμου στη Μέση Ανατολή. Το κρισιμότερο ερώτημα είναι αν μπορεί το Ιράν να απαντήσει.
Καθώς τα ισραηλινά αεροσκάφη έπληξαν στόχους στο Ιράν το πρωί της Παρασκευής, οι ΗΠΑ κινήθηκαν γρήγορα για να αποστασιοποιηθούν από την απόφαση του Benjamin Netanyahu να στοχεύσει την Τεχεράνη σε μια κλιμάκωση που φέρνει πιο κοντά τον κίνδυνο ενός ολοκληρωτικού πολέμου στη Μέση Ανατολή.
Τα μονομερή χτυπήματα έδειχναν μια κατάρρευση των προσπαθειών του Donald Trump να συγκρατήσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό και σχεδόν σίγουρα τινάζουν στον αέρα τις προσπάθειές του να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με το Ιράν που θα εμπόδιζε τη χώρα να αναζητήσει πυρηνικό όπλο. Επίσης, πιθανότατα θα οδηγήσει σε ιρανικά αντίποινα που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε μεγαλύτερο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, μια νέα σύγκρουση που ο Trump προσπάθησε δημόσια να αποφύγει.
Καθώς η σκόνη εξακολουθούσε να κατακάθεται από τα πλήγματα στην Τεχεράνη, ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ περιορίστηκαν στο να αποκαλούν την ισραηλινή επίθεση «μονομερή» ενέργεια και προειδοποίησαν την Τεχεράνη να μην απαντήσει σε αντίποινα κατά των πρεσβειών και των βάσεων των ΗΠΑ στην περιοχή.
Αξιωματούχοι και αναλυτές της Ουάσιγκτον περίμεναν ότι το Ισραήλ θα αναστείλει τις επιδρομές τουλάχιστον έως ότου οι ΗΠΑ εξαντλήσουν τις προσπάθειες να διαπραγματευτούν μια συμφωνία με το Ιράν.
Κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας τη Δευτέρα, ο Trump είχε προτρέψει τον Νετανιάχου να μην επιτεθεί στο Ιράν, ανέφερε η Wall Street Journal. Αλλά την Τετάρτη, ο Trump άρχισε να αποσύρει μη απαραίτητο προσωπικό από πρεσβείες και βάσεις στη Μέση Ανατολή σε κοντινή απόσταση από το Ιράν.
«Υπάρχει ξεκάθαρα κάποια σύγχυση στη θέση των ΗΠΑ αυτή τη στιγμή… και κάποιες διαφορές μεταξύ της θέσης των Ηνωμένων Πολιτειών και της θέσης του Ισραήλ», δήλωσε ο William Wechsler, ανώτερος διευθυντής των προγραμμάτων Rafik Hariri Center & Middle East στο Atlantic Council. Ήταν απίθανο ο Netanyahu να είχε εξαπολύσει το χτύπημα εάν του δινόταν ρητά κόκκινο φως από την κυβέρνηση, είπε ο Wechsler.
Αλλά η κυβέρνηση Trump είχε αποστασιοποιηθεί βιαστικά από το χτύπημα και επίσης απέτυχε να προτείνει ότι θα συμμετείχε στην υπεράσπιση του Ισραήλ από πιθανά ιρανικά αντίποινα. «Φαίνεται να είναι μια μάλλον αντιφατική απάντηση των ΗΠΑ», είπε.
Οι επικριτές εκτιμούν ότι η απόφαση των ΗΠΑ να υποχωρήσουν από την περιοχή, που απορρέει από την απόφαση του Trump να εγκαταλείψει την ιρανική πυρηνική συμφωνία υπό την πρώτη κυβέρνηση Trump, έχει οδηγήσει σε μεγαλύτερη πιθανότητα σύγκρουσης στην περιοχή.
Η επίθεση είχε «προφανώς σκοπό να σταματήσει τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης Τραμπ με το Ιράν», δήλωσε ο γερουσιαστής Chris Murphy από το Κονέκτικατ, και είναι «μια περαιτέρω απόδειξη του πόσο λίγο σεβασμό έχουν οι παγκόσμιες δυνάμεις – συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων μας – για τον Πρόεδρο Trump».
«Πρόκειται για μια καταστροφή που δημιούργησαν ο Trump και ο Netanyahu και τώρα η περιοχή κινδυνεύει να οδηγηθεί σε μια νέα, θανατηφόρα σύγκρουση», πρόσθεσε.
The Times: Τα 5 σενάρια για την επόμενη ημέρα
Παρά το γεγονός ότι το Ιράν αποδυναμώθηκε σοβαρά τα τελευταία δύο χρόνια από τις κυρώσεις και απομονώθηκε ολοένα και περισσότερο, εξακολουθεί να έχει την ικανότητα να αποσταθεροποιήσει τόσο την περιοχή όσο και την παγκόσμια οικονομία. Πώς μπορεί λοιπόν να απαντήσει το Ιράν;
Σενάριο 1: Το Ιράν απαντά με πυραυλικές επιθέσεις σε βάσεις των ΗΠΑ και στο Ισραήλ
Το Ιράν διαθέτει χιλιάδες πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς που μπορούν να φτάσουν σε αμερικανικές βάσεις διάσπαρτες στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων τοποθεσιών στο γειτονικό Ιράκ και την αεροπορική βάση al-Udeid στο Κατάρ. Μια επίθεση τώρα θα μπορούσε να στοχεύσει πολλές βάσεις ταυτόχρονα και να χρησιμοποιήσει Ιρανούς πληρεξούσιους και συμμάχους στο Ιράκ και την Υεμένη, καθιστώντας δύσκολη την αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων.
Σενάριο 2: Το Ιράν επιτίθεται σε κοιτάσματα πετρελαίου στην περιοχή
Η Μέση Ανατολή παράγει περίπου το 30% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, μεγάλο μέρος του στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ. Το 2019, μια επίθεση με πυραύλους και drone σε μια εγκατάσταση πετρελαίου που η Σαουδική Αραβία είπε ότι χρηματοδοτήθηκε από το Ιράν, μείωσε προσωρινά στο μισό την παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας θέτοντας εκτός λειτουργίας το 5% της παγκόσμιας προσφοράς. Το Ιράν έκτοτε έχει πλησιάσει περισσότερο τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες, αλλά έχει αφήνει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να στοχεύσει περιφερειακά κοιτάσματα πετρελαίου εάν οι πυρηνικές του εγκαταστάσεις δέχονταν επίθεση.
Σενάριο 3: Το Ιράν κλείνει τη ναυτιλία στον Περσικό Κόλπο
Ο Περσικός Κόλπος λειτουργεί ως βασικός δίαυλος για τις αποστολές πετρελαίου, με έως και 30% του παγκόσμιου πετρελαίου να περνά από τα στενά του Ορμούζ και μια σύγκρουση θα μπορούσε να παραλύσει τη ναυτιλία. Στο παρελθόν, το Ιράν έχει ανατινάξει πλοία στην περιοχή για να ασκήσει πίεση σε άλλα κράτη του Κόλπου και στις ΗΠΑ.
Σενάριο 4: Το Ιράν επιτίθεται στο Ισραήλ
Το Ιράν έχει απειλήσει να επιτεθεί ξανά στο Ισραήλ εάν το Ισραήλ χτυπήσει τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις. Τον Οκτώβριο, σε αντίποινα για τον βομβαρδισμό του Ισραήλ σε εγκαταστάσεις παραγωγής πυραύλων και αεράμυνες του Ιράν, εκτόξευσε ένα μπαράζ πυραύλων στο Ισραήλ.
Σενάριο 5: Συμμετέχουν οι πληρεξούσιοι
Για δεκαετίες, ο κύριος σύμμαχος του Ιράν, η Χεζμπολάχ, έχει λειτουργήσει αποτρεπτικά κατά του Ισραήλ. Ωστόσο, η ομάδα έχει αποδεκατιστεί, όπως και η Χαμάς στη Γάζα. Το Ιράν έχει όμως ακόμα συμμάχους Χούτι στην Υεμένη, οι οποίοι εκτοξεύουν τακτικά πυραύλους στο Ισραήλ, και δυνάμεις πληρεξουσίων στο Ιράκ, που έχουν επίσης επιτεθεί στο Ισραήλ και στις βάσεις των ΗΠΑ στο Ιράκ και τη Συρία.
The Times [How might Iran retaliate? Scenarios after Israel attacks Tehran]
BBC: Μεγάλη αβεβαιότητα
Ιρανικές και ιρακινές παραστρατιωτικές ομάδες που συμμάχησαν με την Τεχεράνη έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε επίθεση στο Ιράν -από το Ισραήλ είτε τις ΗΠΑ- θα καθιστούσε «νόμιμους» στόχους τα αμερικανικά συμφέροντα και βάσεις στην περιοχή, ιδιαίτερα στο Ιράκ.
H ιρακινή κυβέρνηση έχει συμμετάσχει σε εντατικές συνομιλίες με ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν για να τις αποτρέψει από τα αντίποινα σε περίπτωση επίθεσης στο Ιράν, καθώς η Βαγδάτη προσπαθεί να αποφύγει την είσοδο σε νέα σύγκρουση.
Σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Σουδάν προειδοποίησε νωρίτερα ότι αν συμβεί κάτι στο Ιράν, «δεν θα είναι σαν κάτι που είχαμε δει στο παρελθόν». Είχε δίκιο. Αν και έχουμε δει ανταλλαγές μεταξύ Ιράν και Ισραήλ στο παρελθόν, το Ιράν δεν έχει βιώσει στρατιωτικές επιχειρήσεις αυτής της κλίμακας στο δικό του έδαφος από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
Αυτή η τελευταία επίθεση έρχεται μόλις δύο ημέρες πριν τον έκτο γύρο των συνομιλιών Ιράν-ΗΠΑ, που ήταν προγραμματισμένος γι’αυτή την Κυριακή στο Μουσκάτ. Αλλά τώρα, η αβεβαιότητα φαίνεται μεγάλη. Δεν είναι σαφές εάν οι συνομιλίες θα συνεχιστούν. Και είναι πιο δύσκολο από ποτέ να προβλέψουμε τι θα ακολουθήσει για την περιοχή.
BBC [Iran hasn’t seen military operations of this scale on its soil since Iran-Iraq War]
The Telegraph: Σύγκλιση συμφερόντων Τραμπ – Νετανιάχου
Οι Αμερικανοί είχαν προειδοποιηθεί ότι το Ισραήλ είχε εξαντλήσει την υπομονή του με το Ιράν και τη θανατηφόρα επιδίωξή του για πυρηνικά όπλα. Έτσι, όταν οι εκρήξεις αντηχούσαν σε όλο το Ιράν νωρίς το πρωί της Παρασκευής, Trump και Netanyahu είχαν αρκετά γνώριμους ρόλους.
Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε περάσει τη μέρα ως ‘καλός μπάτσος’- μιλώντας για την ιδέα μιας διευθέτησης μέσω διαπραγματεύσεων και προσπαθώντας να εμποδίσει τους ανθρώπους του στην περιοχή να γίνουν στόχοι. Ωστόσο, ενώ αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι διαπραγματευτές ήταν καθ’ οδόν προς το Ομάν για τον έκτο γύρο συνομιλιών την Κυριακή – ήταν ευτυχής που άφησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να παίξει τον ‘κακό μπάτσο’, πατώντας τη σκανδάλη.
«Κατά την εκτίμησή μου, ο χρόνος ενός ισραηλινού χτυπήματος στο Ιράν αντανακλά μια σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ Trump και Netanyahu», δήλωσε ο Άβι Μελαμέντ, πρώην αξιωματούχος των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών. «Από την οπτική γωνία του Trump, εφόσον οι ΗΠΑ δεν εμπλέκονται άμεσα στρατιωτικά, υπάρχει πλεονέκτημα σε μια κατάσταση στην οποία το Ισραήλ αναλαμβάνει στρατιωτική δράση με στόχο να αναγκάσει το ιρανικό καθεστώς να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις από μια σημαντικά ασθενέστερη θέση».
Τα πλήγματα, είπε ο Gabriel Noronha, πρόεδρος της POLARIS Εθνικής Ασφάλειας και πρώην σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ήταν απλώς τα πρώτα μέσα σε μια εβδομάδα επιθέσεων, ξεκινώντας με κέντρα διοίκησης και ελέγχου, ανώτατη ηγεσία και αρχηγεία αεροδιαστημικής που θα είχαν εκτοξεύσει αντίποινα από drone και πυραύλους στον Περσικό Κόλπο και την υπόλοιπη Μέση Ανατολή.
«Το ερώτημα είναι αν θα έχουν τα πυρομαχικά και την ικανότητα να χτυπήσουν βάσεις των ΗΠΑ ή θα πουν «μόλις έχουμε αρκετά για να προκαλέσουμε ζημιά στο Ισραήλ και θα αρκεστούμε σε αυτό», πρόσθεσε.
The Telegraph [Israel is just getting started, but can a weakened Iran respond?]
CNN: Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις
Λίγες ώρες πριν τις ισραηλινές επιθέσεις, ο Πρόεδρος Τραμπ είχε ξεκαθαρίσει πως ήλπιζε να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο, εν μέσω των διπλωματικών του προσπαθειών να περιορίσει τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης.
Το γεγονός ότι το Ισραήλ προχώρησε τελικά στην επίθεση- χωρίς καμία εμπλοκή των ΗΠΑ και παρά τις δημόσιες εκκλήσεις του προέδρου – φέρνει τώρα τον Τραμπ αντιμέτωπο με μία από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες της θητείας του. Τα πλήγματα θα υπονομεύσουν τις προσπάθειές του για διπλωματία με την Τεχεράνη και η επίθεση σκιάζει την ήδη τεταμένη σχέση του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, με τον οποίο διαφωνεί έντονα εδώ και μήνες, και στον οποίο είχε ζητήσει μόλις αυτή την εβδομάδα να μην προχωρήσει σε επίθεση.
Παράλληλα, ο Τραμπ βρίσκεται ξανά αντιμέτωπος με μια διεθνή κρίση χωρίς εύκολη λύση – αυτή τη φορά με δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς στρατιώτες να κινδυνεύουν να βρεθούν στη μέση της περιφερειακής σύγκρουσης.
Ο πρόεδρος καλείται τώρα να ισορροπήσει μεταξύ αντικρουόμενων τάσεων στο εσωτερικό του ίδιου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, όπου πολλοί Ρεπουμπλικάνοι έσπευσαν την Πέμπτη να εκφράσουν τη στήριξή τους στο Ισραήλ, όπως ο γερουσιαστής Lindsey Graham.
Από την άλλη, η κυβέρνησή του είναι γεμάτη αξιωματούχους -ξεκινώντας από τον αντιπρόεδρό του – που βλέπουν με βαθιά καχυποψία κάθε στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στο εξωτερικό χωρίς ξεκάθαρο αμερικανικό συμφέρον. Ο Τραμπ δεν έδειξε καμία πρόθεση, αμέσως μετά τις επιθέσεις, να χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα για την υπεράσπιση του Ισραήλ από ενδεχόμενα ιρανικά αντίποινα και χωρίς αμερικανική βοήθεια, η αεράμυνα του Ισραήλ ενδέχεται να μην αντέξει σε μια μαζική ιρανική επίθεση.
Η δημόσια επικοινωνία της αμερικανικής κυβέρνησης εστιάστηκε στην προστασία του αμερικανικού προσωπικού στη Μέση Ανατολή και στις προειδοποιήσεις προς το Ιράν να μην εμπλέξει τις ΗΠΑ στη σύγκρουση.
Μια σύντομη ανακοίνωση του ΥΠΕΞ Ρούμπιο επιχείρησε να αποστασιοποιήσει τις ΗΠΑ από την επίθεση, υπογραμμίζοντας ότι δεν συμμετείχαν στις μονομερείς ισραηλινές επιθέσεις και το Ιράν δεν πρέπει να στοχεύσει αμερικανικά συμφέροντα ή προσωπικό».
CNN [Trump didn’t want Israel to strike. They did it anyway]
