ΚΟΣΜΟΣ
21/06/2025 | 06:12
Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην υπηρεσία της προπαγάνδας: Καταιγισμός παραπληροφόρησης με ψεύτικες εικόνες για τις επιθέσεις Ιράν και Ισραήλ, τι αποκαλύπτει το «fact checking» του BBC (videos)
Ένα άνευ προηγουμένου κύμα παραπληροφόρησης έχει εξαπλωθεί στα κοινωνικά δίκτυα, από την στιγμή που το Ισραήλ ξεκίνησε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Ιράν, στις 13 Ιουνίου. Η ομάδα ελέγχου εγκυρότητας BBC Verify εντόπισε δεκάδες αναρτήσεις, οι οποίες στόχο έχουν να διογκώσουν την εικόνα της ιρανικής αντίδρασης, παρουσιάζοντας δήθεν επιτυχημένα πλήγματα κατά του Ισραήλ -τις περισσότερες φορές μέσα από πλαστά βίντεο, προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης.
Τα τρία πιο διαδεδομένα από αυτά τα ψεύτικα βίντεο συγκέντρωσαν συνολικά πάνω από 100.000.000 προβολές σε πολλαπλές πλατφόρμες. Ανάμεσά τους, εικόνες με δεκάδες πυραύλους να πλήττουν το Τελ Αβίβ και σκηνές νυχτερινών επιθέσεων που καθίστανται δύσκολα επαληθεύσιμες.
Κεντρικό ρόλο στην παραπληροφόρηση κατέχουν οι ισχυρισμοί περί καταστροφής μαχητικών F-35, αεροσκαφών αιχμής της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με την αναλύτρια Λίζα Κάπλαν από τον οργανισμό Alethea, αν όλα τα βίντεο ήταν αληθινά, το Ιράν θα είχε καταστρέψει το 15% του ισραηλινού στόλου των F-35 -πράγμα που δεν επιβεβαιώνεται από καμία αυθεντική καταγραφή. Ένα από τα πιο προβεβλημένα βίντεο δείχνει ένα μαχητικό αεροσκάφος πεσμένο σε ιρανική έρημο, με εμφανή τα σημάδια επεξεργασίας: άνθρωποι και οχήματα έχουν ίδιες διαστάσεις, ενώ το έδαφος δεν φέρει ίχνη πρόσκρουσης. Σε άλλο βίντεο, με 21 εκατ. προβολές στο TikTok, η δήθεν κατάρριψη F-35 αποδείχθηκε πλάνο από εξομοιωτή πτήσης.
Κατά την Κάπλαν, πολλά από αυτά τα ψευδή αφηγήματα ενορχηστρώνονται από δίκτυα λογαριασμών που, στο παρελθόν, έχουν συνδεθεί με ρωσικές επιχειρήσεις επιρροής. Όπως σημειώνει, η στρατηγική έχει μετατοπιστεί από την υπονόμευση της υποστήριξης προς την Ουκρανία, στην απαξίωση της δυτικής, ιδίως της αμερικανικής, στρατιωτικής τεχνολογίας.
Και από την ισραηλινή πλευρά, ωστόσο, παρατηρείται παραπληροφόρηση. Φιλοϊσραηλινά προφίλ ανακυκλώνουν παλαιότερα πλάνα από διαδηλώσεις στο Ιράν, υποστηρίζοντας ότι οι Ιρανοί υποστηρίζουν το Τελ Αβίβ. Ένα βίντεο που φέρεται να δείχνει Ιρανούς να φωνάζουν «αγαπάμε το Ισραήλ» στους δρόμους της Τεχεράνης, αποδείχθηκε ψεύτικο και δημιουργημένο από AI. Παράλληλα, εμφανίζονται ψευδείς εικόνες με αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2 πάνω από την Τεχεράνη, πυροδοτώντας φήμες για επικείμενα χτυπήματα σε ιρανικά πυρηνικά εργοστάσια.
Κοινό στοιχείο των λογαριασμών που μεταδίδουν τις πληροφορίες αυτές, είναι η ταχύτατη αύξηση ακολούθων και η εντυπωσιακή επισκεψιμότητα. Πολλοί φέρουν μπλε σήμα επιβεβαίωσης, χρησιμοποιούν ονόματα που μοιάζουν επίσημα και λειτουργούν σαν επαγγελματικές «μονάδες παραπληροφόρησης».
Επισημαίνεται, δε, ότι τόσο ιρανικά κρατικά μέσα όσο και ο ισραηλινός στρατός έχουν μεταδώσει παραπλανητικές εικόνες. Το Ιράν ανήρτησε πλαστά βίντεο και εικόνες από δήθεν καταρρίψεις ισραηλινών μαχητικών, ενώ ανάρτηση των ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF) στο Χ επισημάνθηκε από την κοινότητα ως ανακριβής, αφού περιείχε υλικό παλαιότερων επιθέσεων. Η επικεφαλής αναλύσεων της ομάδας Get Real, Εμανουέλ Σαλίμπα, τονίζει ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που η γενετική τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται μαζικά κατά τη διάρκεια πολεμικής σύγκρουσης. Όπως εξηγεί, τα περισσότερα βίντεο επιλέγουν σκηνές νύχτας ή σκόνης, για να δυσκολεύουν την επαλήθευση.
Χρήστες της πλατφόρμας Χ προσπαθούν να ελέγξουν την αλήθεια των βίντεο μέσω του chatbot τεχνητής νοημοσύνης, Grok. Όμως, το σύστημα συχνά αποτυγχάνει: σε τουλάχιστον ένα περιστατικό, επέμεινε ότι ένα ψεύτικο βίντεο με φάλαγγα πυραύλων ήταν αληθινό, επικαλούμενο μάλιστα το Reuters και το Newsweek. Το Χ δεν απάντησε σε σχετικό ερώτημα του BBC. Το TikTok δήλωσε ότι εφαρμόζει πολιτικές κατά της παραπληροφόρησης, ενώ η Meta (ιδιοκτήτρια του Instagram) δεν σχολίασε.
Πέρα από τους οργανωμένους λογαριασμούς, η διασπορά ψευδών ειδήσεων γίνεται κυρίως από απλούς χρήστες. Ο κοινωνικός ψυχολόγος Μάθιου Φατσιανί από το Πανεπιστήμιο του Νοτρ Νταμ εξηγεί ότι οι συγκρούσεις εντείνουν τις διπολικές αφηγήσεις. Έτσι, το κοινό μοιράζεται πιο εύκολα περιεχόμενο που επιβεβαιώνει την πολιτική του ταυτότητα.
«Πιο συναισθηματικό και εντυπωσιακό περιεχόμενο διαδίδεται ταχύτερα στο Διαδίκτυο. Αυτό είναι βαθιά κοινωνικοψυχολογικό φαινόμενο» επισημαίνει.
Πηγή: BBC
