ΓΝΩΜΕΣ
11/05/2025 | 05:55
“Με λένε υπερρεαλιστή αλλά…”: Η εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ όπως ανέλυσε ο αντιπρόεδρος Βανς δίνει προτεραιότητα στα αμερικανικά συμφέροντα, απαιτεί από τους συμμάχους να πληρώσουν
Του ΔΗΜΗΤΡΗ Γ. ΑΠΟΚΗ* – Αθήνα
Η συμμετοχή του Αντιπροέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζέι Ντι Βανς, σε εκδήλωση του Munich Security Conference στην αμερικανική πρωτεύουσα, προσφέρει μια ματιά στη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ το 2025.
Οι απαντήσεις του Βανς αποκαλύπτουν μια ρεαλιστική, συναλλακτική προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στα αμερικανικά συμφέροντα, ενώ επαναπροσδιορίζει τις συμμαχίες και τις παγκόσμιες δεσμεύσεις.
Η συζήτηση κάλυψε κρίσιμα ζητήματα:
- Τη σχέση ΗΠΑ-Ευρώπης, τη σύγκρουση στην Ουκρανία, την πρόκληση της Κίνας, τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, τις αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ, την ανάληψη ευθυνών από την Ευρώπη και τη δημοκρατική νομιμοποίηση.
Ο Βανς τόνισε τη διαρκή πολιτισμική και πολιτιστική σύνδεση μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, απορρίπτοντας την ιδέα ενός μόνιμου χάσματος. Ωστόσο, το όραμά του δεν βασίζεται σε άνευ όρων αλληλεγγύη αλλά σε ένα συναλλακτικό πλαίσιο όπου τα αμοιβαία οφέλη καθορίζουν τη συνεργασία.
Αναγνώρισε τις διαφωνίες, αλλά τις παρουσίασε ως φυσιολογικές εντός μιας κοινής «πολιτισμικής ομάδας». Αυτή η ρητορική ευθυγραμμίζεται με τη γενικότερη ώθηση της κυβέρνησης Τραμπ, για επαναρρύθμιση των διατλαντικών ευθυνών, ιδιαίτερα στην άμυνα και το εμπόριο.
Η στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ, επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τις κοινές αξίες για να εξασφαλίσει μεγαλύτερες ευρωπαϊκές συνεισφορές, ιδίως στο ΝΑΤΟ.
- Η έκκληση του Βανς για επανεξέταση «μεγάλων ζητημάτων μαζί» υποδηλώνει την επιθυμία επαναδιαπραγμάτευσης των όρων της συμμαχίας, απομακρυνόμενη από τον ρόλο των ΗΠΑ ως κύριου εγγυητή της ασφάλειας.
Αυτή η προσέγγιση αντικατοπτρίζει μια μετατόπιση από τη μεταψυχροπολεμική συναίνεση του φιλελεύθερου διεθνισμού, που έδινε προτεραιότητα στην άνευ όρων ηγεσία των ΗΠΑ, προς ένα μοντέλο όπου η Ευρώπη αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες.
Ουκρανία: Στρατηγικός Ρεαλισμός και Ώθηση για Ειρήνη
Για την Ουκρανία, ο Βανς διατύπωσε μια στρατηγική «στρατηγικού ρεαλισμού», εστιάζοντας στον τερματισμό της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων αντί για παρατεταμένη στρατιωτική υποστήριξη.
Επαίνεσε τις προσπάθειες του Προέδρου Τραμπ να εμπλακεί τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία, παρά τις υπερβολικές απαιτήσεις της Ρωσίας και τα ιστορικά παράπονα της Ουκρανίας.
- Στόχος της κυβέρνησης είναι μια “διαρκής ειρήνη” που σταματά την απώλεια ζωών και ωφελεί και τις δύο πλευρές οικονομικά, αντικατοπτρίζοντας την ανθρωπιστική παρόρμηση και την ικανότητα του Τραμπ για συμφωνίες.
Η παραδοχή του Βανς ότι οι αρχικές ειρηνευτικές απαιτήσεις της Ρωσίας ήταν «υπερβολικές» και η παρότρυνση του για απευθείας συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας, υποδηλώνουν μια προθυμία να πιεστούν και οι δύο πλευρές, μέσα από ένα πρίσμα ρεαλισμού. πιθανώς εις βάρος της Ουκρανίας.
Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση Τραμπ, έχει αποκλείσει την Ουκρανία και την Ευρώπη από τις ειρηνευτικές συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία, έχει απαιτήσει εδαφικές παραχωρήσεις και έχει αποκλείσει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
- Αυτή η μονομέρεια έχει ανησυχήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους, που θεωρούν τη σύγκρουση κρίσιμη για την ασφάλειά τους.
- Η διαβεβαίωση του Βανς ότι οι ΗΠΑ θα διευκολύνουν, αλλά δεν θα μεσολαβήσουν πλήρως, υπογραμμίζει τη στρατηγική μείωσης της αμερικανικής εμπλοκής, μεταφέροντας το βάρος στην Ευρώπη για την επιβολή οποιασδήποτε κατάπαυσης του πυρός.
Αυτό ευθυγραμμίζεται με τον ευρύτερο στόχο της κυβέρνησης Τραμπ να αποδεσμευτεί από τις ευρωπαϊκές συγκρούσεις για να εστιάσει στην Ασία, ιδιαίτερα στην Κίνα.
Κίνα: Οικονομική Επαναρρύθμιση και Στρατηγική Προτεραιότητα
Η τοποθέτηση του Βανς για την Κίνα, στην εκδήλωση, υπογραμμίζει την άποψη της κυβέρνησης Τραμπ, ότι αποτελεί την κύρια στρατηγική πρόκληση.
Επικρίνει τον ρόλο των ΗΠΑ ως απορροφητή των παγκόσμιων πλεονασμάτων παραγωγής, ιδιαίτερα της Κίνας, που, όπως υποστήριξε, έχει αποδυναμώσει τη συμμαχία του ΝΑΤΟ και τη συνεργασία ΗΠΑ-Ευρώπης, ενισχύοντας την εξάρτηση από μη αξιόπιστες αλυσίδες εφοδιασμού.
- Η στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ είναι η επαναρρύθμιση της παγκόσμιας οικονομίας, απαιτώντας από την Κίνα να αυξήσει την εγχώρια κατανάλωση και να αντιμετωπίζει δίκαια τους Αμερικανούς κατασκευαστές.
Νέες εμπορικές συμφωνίες με συμμάχους και αντιπάλους αποτελούν κεντρικό στοιχείο αυτής της προσέγγισης.
Αυτή η οικονομική εστίαση συμπληρώνει μια στρατιωτική επαναρρύθμιση προς την Ασία, με τον Βανς να υπονοεί μειωμένη παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη για να δώσει προτεραιότητα στην ανάσχεση της Κίνας.
- Η ανοιχτή στάση της κυβέρνησης Τραμπ για διάλογο με την Κίνα, όπως σημείωσε ο Βανς, υποδηλώνει μια ρεαλιστική προθυμία για διαπραγμάτευση, αλλά η έμφαση στην “αμοιβαιότητα” υποδεικνύει μια σκληρή στάση στο δίκαιο εμπόριο.
Αυτή η στρατηγική στριμώχνει την Ευρώπη και την φέρνει προ των ευθυνών της, να διαμορφώσει, σε συνεργασία με την Ουάσιγκτον, μια στρατηγική στην παγκόσμια οικονομική αναδιάρθρωση.
Ιράν: Πρόληψη της Πυρηνικής Διάδοσης μέσω Διαπραγματεύσεων
Για το Ιράν, ο Βανς περιέγραψε μια σαφή κόκκινη γραμμή: καμία υποδομή εμπλουτισμού ικανή να παράγει υλικό όπλων. Η κυβέρνηση Τραμπ, επιδιώκει μια συμφωνία που επανεντάσσει το Ιράν στην παγκόσμια οικονομία, ωφελώντας τον λαό του, ενώ εξαλείφει κάθε πιθανότητα πυρηνικού όπλου, σε αντίθεση με το ελαττωματικό JCPOA, με τις αδύναμες επιθεωρήσεις και τη διατηρημένη πυρηνική τροχιά.
Η αισιοδοξία του Βανς για τις διαπραγματεύσεις, με την υποστήριξη μεσολαβητών όπως το Ομάν, υποδηλώνει προτίμηση για διπλωματία αντί για αντιπαράθεση, σε αντίθεση με την προσέγγιση “μέγιστης πίεσης” της πρώτης θητείας του Τραμπ.
Ο ευρύτερος στόχος είναι η πρόληψη της πυρηνικής διάδοσης, την οποία ο Βανς συνέδεσε με την παγκόσμια σταθερότητα.
- Η ανοιχτή στάση της κυβέρνησης Τραμπ για μελλοντικές συνομιλίες με τη Ρωσία και την Κίνα για τη μείωση των πυρηνικών οπλοστασίων, υποδεικνύει ένα μακροπρόθεσμο όραμα, αλλά η άμεση εστίαση στο Ιράν αντικατοπτρίζει μια ρεαλιστική προτεραιότητα στις περιφερειακές απειλές.
Αυτή η στρατηγική ευθυγραμμίζεται με τη συναλλακτική προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ, προσφέροντας στο Ιράν οικονομικά κίνητρα (Επιλογή Α), ενώ διατηρεί καταναγκαστικά μέτρα (Επιλογή Β) αν οι συνομιλίες αποτύχουν.
ΝΑΤΟ και Ανάληψη Ευθυνών από την Ευρώπη: Ώθηση για Αμυντικές Δαπάνες 5%
Ο Βανς επανέλαβε την απαίτηση της κυβέρνησης για δαπάνες άμυνας 5% του ΑΕΠ από τα μέλη του ΝΑΤΟ, υπερβαίνοντας την τρέχουσα κατευθυντήρια γραμμή του 2% και τον ανεπίσημο στόχο του ΝΑΤΟ για 3–3,5%.
Αυτή η επιθετική στάση αποσκοπεί στη μεταφορά του βάρους της ευρωπαϊκής άμυνας στους συμμάχους, αντιμετωπίζοντας δεκαετίες υποεπενδύσεων και αποβιομηχάνισης. Ο Βανς τόνισε όχι μόνο τις δαπάνες αλλά και τη βιομηχανική ικανότητα, υποστηρίζοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει οικονομικές μηχανές ικανές να παράγουν στρατιωτικές δυνατότητες.
- Αυτή η στρατηγική αντικατοπτρίζει την πεποίθηση ότι η ασφάλεια της Ευρώπης είναι λιγότερο προτεραιότητα για τις ΗΠΑ, με την κυβέρνηση Τραμπ να πιέζει για «καταμερισμό εργασίας» όπου η Ευρώπη αναλαμβάνει πρωταρχική ευθύνη.
Ενώ ορισμένοι σύμμαχοι, όπως η Πολωνία, έχουν υιοθετήσει υψηλότερες δαπάνες, άλλοι αντιμετωπίζουν δημοσιονομικούς περιορισμούς, κινδυνεύοντας να προκαλέσουν εντάσεις για μη επιτευχθέντες στόχους. Ο έπαινος της κυβέρνησης για χώρες όπως η Πολωνία, που δαπανά 4,7% του ΑΕΠ, έρχεται σε αντίθεση με την κριτική της για τους καθυστερούντες, υποδηλώνοντας μια κλιμακωτή προσέγγιση στις συμμαχίες βάσει συμμόρφωσης.
Δημοκρατική Νομιμοποίηση: Μια Προειδοποιητική Σημείωση
Οι παρατηρήσεις του Βανς για τη δημοκρατική νομιμοποίηση υπογραμμίζουν την ανησυχία για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου, που, όπως υποστήριξε, κινδυνεύει να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του κοινού.
- Αυτή η κριτική, που απευθύνεται τόσο στην Ευρώπη όσο και στην προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ, αντικατοπτρίζει τη δυσπιστία της κυβέρνησης Τραμπ, προς τον φιλελεύθερο διεθνισμό και την έμφαση στις καθολικές αξίες.
Δίνοντας προτεραιότητα στην “αμοιβαιότητα” έναντι των κοινών ιδανικών, η κυβέρνηση Τράμπ επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τις συμμαχίες ως ρεαλιστικές συνεργασίες.
Αυτό υποδηλώνει μια στρατηγική επιλογή να αμφισβητήσει τις εσωτερικές πολιτικές της Ευρώπης, πιθανώς για να εκτρέψει την κριτική για τη μονομέρεια των ΗΠΑ. Η συναλλακτική προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ, μπορεί να αποδυναμώσει την ηθική συνοχή της διατλαντικής συμμαχίας, καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες παλεύουν να ισορροπήσουν μεταξύ κυριαρχίας και συνεργασίας.
Συμπέρασμα: Μια Συναλλακτική Στροφή με Κινδύνους και Ευκαιρίες
Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, όπως διατυπώθηκε από τον Βανς, αποτελεί μια συναλλακτική απομάκρυνση από τον μεταψυχροπολεμικό φιλελεύθερο διεθνισμό.
Δίνει προτεραιότητα στα αμερικανικά συμφέροντα, απαιτεί μεγαλύτερες συνεισφορές από τους συμμάχους και επιδιώκει να επαναρρυθμίσει τις παγκόσμιες δεσμεύσεις, ιδιαίτερα προς την Κίνα. Η έμφαση στην «αμοιβαιότητα» και τη δίκαιη οικονομία προσφέρει ευκαιρίες για ισχυρότερες συνεργασίες, αν η Ευρώπη ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Το όραμα του Βανς για μια επαναρρυθμισμένη συμμαχία, ριζωμένη σε πολιτισμικούς δεσμούς αλλά καθοδηγούμενη από αμοιβαίο όφελος, αντικατοπτρίζει μια συνεκτική στρατηγική. Η επιτυχία της εξαρτάται από την προθυμία της Ευρώπης να επενδύσει στην άμυνά της και την ικανότητα της κυβέρνησης να διαπραγματευτεί χωρίς να αποξενώσει βασικούς συμμάχους.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
-
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
