ΠΟΛΙΤΙΚΗ
08/05/2025 | 09:03
80 χρόνια από τη νίκη της Ευρώπης: Η Γηραιά Ήπειρος γιορτάζει τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αντιμέτωπη με νέες, σύνθετες, απειλές [video]
Η Ευρώπη τιμά την επέτειο του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εν μέσω ρευστού γεωπολιτικού τοπίου και αυξανόμενης ανησυχίας για την ασφάλεια.
- Συμβολικοί εορτασμοί θα πραγματοποιηθούν σήμερα, Πέμπτη, σε μνημεία πεσόντων σε πόλεις και χωριά της Γαλλίας, καθώς η χώρα τιμά τους νεκρούς της και γιορτάζει την 80ή επέτειο της Νίκης στην Ευρώπη (VE Day), δημόσια αργία στη Γαλλία όπως κάθε χρόνο.
Στο Παρίσι, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα καταθέσει στεφάνι στο άγαλμα του Σαρλ ντε Γκωλ, θα περπατήσει ως την Αψίδα του Θριάμβου, θα αναζωπυρώσει τη φλόγα στον τάφο του Άγνωστου Στρατιώτη και θα επιθεωρήσει τα στρατεύματα. Θα τηρηθεί ενός λεπτού σιγή, θα ακουστεί η Μασσαλιώτιδα και θα ακολουθήσει ομιλία του Μακρόν για «τις αξίες που θριάμβευσαν το 1945», ενώ η τελετή θα πλαισιώνεται από στρατιωτικές μπάντες, στρατιωτική παρέλαση, ιστορικά οχήματα, αναπαραστάσεις και αεροπορικές επιδείξεις.
Russian Sukhoi Su-25 close air support jets fly over the Kremlin during the Victory Day military parade general rehearsal in Moscow, Russia, 07 May 2025. EPA/SERGEI ILNITSKY
Η Γαλλία είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που τιμούν με τόση επισημότητα την επέτειο. Άλλες χώρες την τιμούν πιο διακριτικά ή με διαφορετικές ονομασίες και ημερομηνίες.
Nέα ανησυχητικά δεδομένα
Το 2025, όμως, ο εορτασμός αποκτά ιδιαίτερο βάρος, καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα και ανησυχητικά δεδομένα: ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ρήξη στις διατλαντικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και η αναγκαστική ενίσχυση των αμυντικών δαπανών φέρνουν στο προσκήνιο τη ρευστότητα της ειρήνης στην Ευρώπη.
Όπως αναφέρει το γαλλικό υπουργείο Άμυνας, «η 80ή επέτειος της 8ης Μαΐου 1945 συνεπάγεται διπλή ευθύνη: απέναντι στους τελευταίους επιζώντες του πολέμου, αλλά και απέναντι στη νέα γενιά». Στόχος είναι όχι μόνο η τιμή στους αγωνιστές, αλλά και η μετάδοση της μνήμης και των μαρτυριών στις νεότερες γενιές.
Το ίδιο πνεύμα υιοθετεί και το Βερολίνο, το οποίο φέτος αναγνωρίζει για πρώτη φορά τη VE Day ως δημόσια αργία. Σε μια πόλη με βαθιά χαραγμένο το αποτύπωμα του πολέμου και του Ολοκαυτώματος, οργανώνονται εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις, δημόσιες συζητήσεις, κινηματογραφικές προβολές, συναυλίες και περιηγήσεις μνήμης.
Τελετές μνήμης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Σε όλα τα πρώην στρατόπεδα συγκέντρωσης επί γερμανικού εδάφους, πραγματοποιούνται τελετές μνήμης με την παρουσία λιγοστών επιζώντων. Ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, θα παραστεί σε επιμνημόσυνες τελετές και στο κεντρικό επετειακό γεγονός στο Ράιχσταγκ.
Η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει νέες σκληρές πραγματικότητες. Η κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ εμφανίζεται αποστασιοποιημένη από τις αξίες που διαμόρφωσαν τη μεταπολεμική διατλαντική συμμαχία. Το σχέδιο ειρήνης των ΗΠΑ για την Ουκρανία φαίνεται να υιοθετεί ρητορική φιλική προς τη Μόσχα. «Η Δύση, όπως την ξέραμε, δεν υπάρχει πια», δήλωσε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Οι ευρωπαϊκές χώρες αυξάνουν θεαματικά τις αμυντικές τους δαπάνες. Η Γαλλία στοχεύει στο 3,5% του ΑΕΠ, ενώ ο Μερτς στη Γερμανία προτείνει ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυση. Περισσότερες από 16 χώρες της ΕΕ, από το Βέλγιο και τη Φινλανδία μέχρι την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, αξιοποιούν ειδικές εξαιρέσεις για αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Η γεωγραφική εγγύτητα με τη Ρωσία αυξάνει την ανησυχία: οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης αντιμετωπίζουν το ζήτημα ασφάλειας με μεγαλύτερη ένταση. Αυτές οι διαφορές υπήρχαν και μετά το 1945 και αποτυπώνονται και στον τρόπο με τον οποίο κάθε χώρα τιμά τη λήξη του πολέμου.
Μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στη Ρωσία
Για τη δυτική Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, η 8η Μαΐου σηματοδότησε την επιστροφή στην ελευθερία και τη δημοκρατία, το τέλος του ναζισμού, του πολέμου και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Ωστόσο, λίγες χώρες την τιμούν την ίδια μέρα ή με την ίδια ένταση.
Το Βέλγιο συνδυάζει τη VE Day με την Ημέρα Ανακωχής του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στις 11 Νοεμβρίου. Η Ολλανδία και η Δανία τιμούν την Ημέρα Απελευθέρωσης στις 5 Μαΐου, ενώ η Ιταλία γιορτάζει τη δική της στις 25 Απριλίου. Στην ανατολική Ευρώπη, η μεταπολεμική κομμουνιστική επιρροή διαμόρφωσε διαφορετικές μνήμες και επετείους.
People cross the closed Nevsky Prospect aveneu during general rehearsal of the annual military parade ahead of Victory Day celebrations, in St. Petersburg, Russia, 07 May 2025. EPA/ANATOLY MALTSEV
Η Ρωσία γιορτάζει τη Νίκη με μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στις 9 Μαΐου, λόγω διαφοράς ώρας με το Βερολίνο το 1945. Φέτος, παρά την κριτική της ΕΕ, ανακοινώθηκε ότι ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς θα παραστούν στην παρέλαση.
Κάποιες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, όπως η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες, έχουν μεταφέρει τους εορτασμούς τους στην 8η Μαΐου, θέλοντας να αποστασιοποιηθούν από τη σοβιετική περίοδο.
Όπως σημειώνει ο Γερμανός ιστορικός Όλιβερ Χίλμες, «το ερώτημα δεν είναι πια τι σημαίνει η VE Day, αλλά ποιος θα προστατεύσει την Ευρώπη από εδώ και πέρα». Και σε αυτή την 80ή επέτειο, η απάντηση παραμένει πιο επίκαιρη και κρίσιμη από ποτέ.
Με πληροφορίες από Guardian
