LIFE
24/04/2025 | 10:03
Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Πρωτοποριακός υπολογιστής ή απλώς ένα εντυπωσιακό παιχνίδι; Τι υποστηρίζει νέα ανατρεπτική μελέτη
Για περισσότερα από 2.000 χρόνια, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται από πολλούς ως ο πρώτος υπολογιστής στην ιστορία – ένας αναλογικός μηχανικός υπολογιστής που εντυπωσιάζει για την πολυπλοκότητά του και την τεχνολογική του πρόβλεψη.
Μια νέα μελέτη από ερευνητές του Εθνικού Πανεπιστημίου της Μαρ ντελ Πλάτα στην Αργεντινή έρχεται να αμφισβητήσει τη μέχρι τώρα αφήγηση. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η διάταξη των γραναζιών και των οδοντώσεων στο σωζόμενο τμήμα του μηχανισμού δείχνει πως το σύστημα πιθανόν να μην ήταν λειτουργικό.
Ο Μηχανισμός, που εντοπίστηκε το 1901 μέσα σε ναυάγιο ανοιχτά των Αντικυθήρων, πιστεύεται πως χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Έλληνες για να υπολογίζουν τις κινήσεις του Ήλιου, της Σελήνης, των πλανητών και τις εκλείψεις. Ωστόσο, μόνο ένα θραύσμα του έχει σωθεί, και για πάνω από έναν αιώνα οι επιστήμονες προσπαθούν να ανασυνθέσουν το σύνολο της κατασκευής.
Η νέα αυτή μελέτη βασίζεται σε παλαιότερη εργασία του αστροφυσικού Μάικ Έντμουντς από το Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ, ο οποίος είχε εστιάσει στα σχήματα των οδοντώσεων και σε πιθανά σφάλματα στην κατασκευή του μηχανισμού. Οι Αργεντινοί ερευνητές προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα: συνδύασαν αναλύσεις τόσο για το σχήμα και την κατανομή των δοντιών όσο και για πιθανά τυχαία ή συστηματικά σφάλματα στη λειτουργία του.
Στο μαθηματικό τους μοντέλο παρατήρησαν επανειλημμένα φαινόμενα «μπλοκαρίσματος» των γραναζιών, καθώς και στιγμές αποσύνδεσης των μηχανικών μερών – ενδείξεις πως η συσκευή πιθανόν να μην μπορούσε να λειτουργήσει κανονικά.
«Σύμφωνα με τις υποθέσεις μας, τα σφάλματα που είχε καταγράψει ο Έντμουντς ξεπερνούν τα όρια λειτουργικής ανοχής», σημειώνουν οι συντάκτες της μελέτης. «Επομένως, είτε ο μηχανισμός δεν λειτούργησε ποτέ, είτε τα πραγματικά σφάλματα ήταν μικρότερα από αυτά που έχουν αναφερθεί».
Στοιχεία εικασίας
Αξίζει να σημειωθεί πως οι ερευνητές παραδέχονται ότι το έργο τους περιλαμβάνει ορισμένα στοιχεία εικασίας. Δεδομένου ότι διαθέτουμε μόνο αποσπασματικά και φθαρμένα τμήματα του αρχαίου μηχανισμού, πολλές από τις ερμηνείες βασίζονται σε υπολογισμούς και μοντέλα που προσπαθούν να γεφυρώσουν τα κενά.
Ωστόσο, η νέα αυτή μελέτη ενισχύει την ανάγκη για περισσότερη έρευνα. «Η ανάλυσή μας υποδεικνύει ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με την υπόθεση ότι οι μετρήσεις των σωζόμενων τμημάτων αντανακλούν πιστά την αρχική κατασκευή», καταλήγουν οι ερευνητές.
Η μελέτη δεν έχει ακόμα περάσει από κρίση ομοτίμων, αλλά έχει αναρτηθεί στην επιστημονική πλατφόρμα arXiv, προσφέροντας μια νέα αφορμή για συζήτηση γύρω από το αινιγματικό αυτό κατασκεύασμα της αρχαιότητας: τεχνολογικό θαύμα ή καλοφτιαγμένο αρχαίο «γκατζετάκι»;
Πηγή: Science Alert
