ΓΝΩΜΕΣ
19/03/2025 | 06:20
Το 1821 και η Κύπρος: Σημαντικές πράξεις ηρωισμού και αυταπάρνησης σημάδεψαν ανεξίτηλα τη συμμετοχή του Κυπριακού Ελληνισμού και στον μεγάλο ξεσηκωμό του Γένους…
Του ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ (Ντίνου) ΑΥΓΟΥΣΤΗ*, Λάρισα
Η εθελοντική προσφορά των Ελλήνων της Κύπρου στους εθνικούς αγώνες της Μητέρας Πατρίδας είναι αναμφισβήτητη και διαχρονική. Παρά το πέρασμα πολλών κατακτητών από τη Μεγαλόνησο σε διάφορες ιστορικές περιόδους, το Ελληνορθόδοξο στοιχείο δεν λύγισε· αντίθετα, με ζήλο πάντα συμμετείχε, αγωνίστηκε και θυσιάστηκε στο πλευρό της υπόλοιπης Ελλάδας.
Το ίδιο ακριβώς έπραξε και στα χρόνια της Επανάστασης του ’21.
Η Κύπρος, στο μακρύ διάστημα της τουρκοκρατίας, αλλά και τα χρόνια της επανασύστασης, ως φυσικό σύνορο του ελληνισμού, μοιράστηκε την τύχη του υπόδουλου γένους, αλλά και τους κοινούς αγώνες του για ελευθερία. Η αρχή θα γίνει τον Ιούνιο του 1798 στο Βελιγράδι, όταν ο συνεργάτης και σύντροφος του Ρήγα Βελεστινλή, Ιωάννης Καρατζάς από τη Λευκωσία, θα ακολουθήσει τον δάσκαλό του μέχρι τέλους στο φρικτό μαρτύριο.
- Σκορπισμένοι παντού σε όλα τα τουρκοπατημένα εδάφη, οι Έλληνες της Κύπρου μετείχαν ενεργά και στη δημιουργία των συνθηκών, πάνω στις οποίες έκτισε και πρόσφερε η Φιλική Εταιρεία. Το 1818 ο Ηπειρώτης Δημήτριος Ύπατρος έφθασε στην Κύπρο και μύησε στη Φιλική Εταιρεία τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό.
Το παράδειγμα του Κυπριανού ακολούθησαν και άλλοι κληρικοί και πρόκριτοι του νησιού. Για να γίνει αντιληπτή η σημασία που απέδιδαν οι Φιλικοί στην Κύπρο, αλλά και ο σημαίνων ρόλος του Κυπριανού, αρκεί να αναφέρουμε ότι ήταν το μόνο νησί που αναφερόταν στο «Γενικόν Σχέδιον»:
«Περί δε της Κρήτης και λοιπών νήσων της Μεσογείου θέλομεν ομιλήσει τα δέοντα εν καιρώ πρέποντι». Εξίσου εντυπωσιακό είναι ότι οι επιτελείς της Φιλικής Εταιρείας είχαν πλήρη επίγνωση για τους κινδύνους που διέτρεχαν οι Έλληνες της Κύπρου «από τους κατοίκους εκεί εχθρού».
Τον Απρίλιο του 1821, παρά τα συμφωνηθέντα για αποφυγή εμπλοκής σε οιαδήποτε ενέργεια που θα έθετε σε κίνδυνο το ελληνικό στοιχείο στο νησί, ο Αρχιμανδρίτης Θεοφύλακτος διένειμε στη Λάρνακα προκηρύξεις με επαναστατικό περιεχόμενο.
Η διανομή των προκηρύξεων έγινε αντιληπτή από τον Τούρκο κυβερνήτη Κιουτσούκ Μεχμέτ, που κατήγγειλε το γεγονός στην Υψηλή Πύλη, η οποία ενέκρινε το αίτημά του για εκτελέσεις κληρικών, προκρίτων και λαϊκών. Οι απαγχονισμοί και οι σφαγές άρχισαν την 9η Ιουλίου 1821.
- Πρώτος απαγχονίστηκε στην Πλατεία του Σεραγίου στη Λευκωσία, ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και λίγα λεπτά μετά, αποκεφαλίστηκαν οι Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν ως τις 14 Ιουλίου και είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 486 Ελλήνων. Με τα σημερινά πληθυσμιακά δεδομένα, οι 486 που απαγχονίστηκαν και σφαγιάστηκαν σε πέντε μέρες, αναλογούν περίπου σε 4.500!
Η συμβολή των Ελλήνων της Κύπρου στην επανάσταση συνεχίστηκε με την μετάβασή εκατοντάδων πολεμιστών στην Ελλάδα και την εθελοντική ένταξη τους σε διάφορα στρατιωτικά σώματα, ενώ για τον σκοπό αυτό είχε δημιουργηθεί και Λόχος Κυπρίων, με το δικό τους λάβαρο από λευκό πανί με γαλανό μεγάλο σταυρό στη μέση που έγραφε «ΣΗΜΕΑ ΕΛΗΝΗΚΙ ΠΑΤΡΗΣ ΚΥΠΡΟΥ».
Σημαντικές πράξεις ηρωισμού και αυταπάρνησης σημάδεψαν ανεξίτηλα τη συμμετοχή του Κυπριακού Ελληνισμού και στον μεγάλο ξεσηκωμό του Γένους. Η έναρξη των ένοπλων συγκρούσεων βρήκε και Κύπριους εθελοντές να πολεμούν με τον Ιερό Λόχο, στο πλευρό του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ενώ λίγο αργότερα ο Κύπριος Ζήνων Αγγελής έπεσε νεκρός μαζί με τον Γιωργάκη Ολύμπιο, στην πολιορκία της Μονής Σέκου στη Μολδαβία.
Συγκλονιστικές είναι οι έγγραφες μαρτυρίες μεγάλων προσωπικοτήτων της επανάστασης όπως των Κολοκοτρώνη, Μακρυγιάννη, Κανάρη, Νοταρά, Γιατράκου και πλήθος άλλων κορυφαίων ηγετών και οπλαρχηγών, μέσα από τις οποίες υμνούνται οι Έλληνες Κύπριοι που ήρθαν το 1821 στην επαναστατημένη Ελλάδα και πολέμησαν.
Στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το Αρχείο της Βουλής, το Αρχείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, το Αρχείο Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το Γενικό Αρχείο του Κράτους, τα Αρχεία Μητροπόλεων και Μοναστηριών και άλλες πολλές ιστορικές πηγές αναφέρονται πολλές λεπτομέρειες για τη συμμετοχή των Ελλήνων της Κύπρου στην Εθνική Παλιγγενεσία.
Με την ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους, ιδιαίτερα μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου (20 Οκτωβρίου 1827), κατά την οποία γνώρισε τη συντριβή ο ενωμένος τουρκοαιγυπτιακός στόλος, εξαιτίας της οποίας οι Τούρκοι προκάλεσαν εκδικητικές σφαγές Ελλήνων στην Κύπρο, τα αιτήματα των Κυπρίων για ελληνική βοήθεια απευθύνονταν προς τον πρώτο εκ μητρός Κύπριο Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.
- Όταν τον Οκτώβρη του 1827, ο εκπρόσωπος του αγγλικού υπουργείου Εξωτερικών, Wilmot Horton, ρώτησε τον Καποδίστρια: «Ποία όρια εκτάσεως χωρογραφικής αξιοί η Ελλάς;», ο Έλληνας Κυβερνήτης, απάντησε:
- «Τα όρια ταύτα από του 1821 καθορίζονται υπό του αίματος του εκχυθέντος εις τα σφαγεία των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών και του Μεσολογγίου και εις τους πολλούς κατά γην και κατά θάλασσαν αγώνας, δια των οποίων εδοξάσθη το ανδρείον τούτο Έθνος…».
Τα ίδια θα επαναλάβει τον Αύγουστο του 1828 στη συνδιάσκεψη του Πόρου, στους πρέσβεις των τριών προστάτιδων δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας, Αυστρίας για τα όρια της της Ελλάδας.
Ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας ήταν παραλήπτης διάφορων δραματικότατων εκκλήσεων των Ελλήνων της Κύπρου που, μεταξύ άλλων, του έγραφαν με πολλή αγωνία ότι: «…ήδη ενώ ηλπίζομεν να αράξωμεν εις τον Ελληνικόν κόλπον, κινδυνεύομεν εις ναυάγιον τρομερόν…».
Έκτοτε οι Έλληνες της Κύπρου δεν θα πάψουν να μάχονται σχεδόν μόνοι, με όλα τα μέσα για την Εθνική τους αποκατάσταση, χωρίς τη στήριξη ακόμα και της Αθήνας (πλην του Γέρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου) που πάντα έθετε τα συμμαχικά της συμφέροντα υπεράνω των εθνικών!
* Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Ακαδημαϊκός Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού
av.avgoustiνο[email protected]
-
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
