Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέτουν την Ευρωπαϊκή Eνωση προ των ευθυνών της: Είναι ακραία προβληματική η περιφρόνηση του Τραμπ για την Ευρώπη

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΦΙΛΗ, Καθημερινή – ΑΘΗΝΑ

Η τηλεφωνική επικοινωνία του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και το περιεχόμενό της προκάλεσαν έκπληξη και δυσαρέσκεια στους Ευρωπαίους και στον πρόεδρο της Ουκρανίας, Ζελένσκι.

Είναι απορίας άξιον γιατί στην Ευρώπη υποτίμησαν ή δεν μέτρησαν σωστά τα μηνύματα που έρχονταν όλο το περασμένο διάστημα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, με αποτέλεσμα να δείχνουν απροετοίμαστοι στη διαχείριση μιας εντελώς νέας κατάστασης σε πλανητικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ποια είναι, όμως, αυτή η νέα συνθήκη, που σύμφωνα με τον Μακρόν προκάλεσε (καθυστερημένα;) ηλεκτροσόκ στη Γηραιά Hπειρο.

Κατ’ αρχάς, είναι δεδομένη η πρόθεση των ΗΠΑ να βάλουν σε δεύτερη μοίρα την ευρωατλαντική σχέση και να καταστήσουν τους Ευρωπαίους σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνους για την ασφάλεια της Ευρώπης και μάλιστα σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις έχουν διαμηνύσει ότι θα αποσύρουν σημαντικό αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων που κατοικοεδρεύουν στην Ευρώπη.

Κατά δεύτερον, η Ουάσιγκτον επαναφέρει την αντίληψη των σφαιρών επιρροής, με επικράτηση της συναλλακτικής ισχύος και αναγνώριση της δυνατότητας, ακόμη και κρατών με ατζέντα αναθεωρητική προς την αμερικανική τάξη πραγμάτων, να ορίζουν τις τύχες περιοχών που πλέον δεν βρίσκονται στο ραντάρ των ΗΠΑ.

Κατά τρίτον, η απόλυτη προτεραιοποίηση της Κίνας και η ανάσχεση της δυναμικής της δεν συμπεριλαμβάνει πλέον την Ε.Ε. ως βασική συνισταμένη του μετώπου απέναντι στο Πεκίνο, αλλά διευρύνεται με την προσέγγιση Ρωσίας και Ινδίας.

Χρειάζεται η Ε.Ε. να δημιουργήσει εναλλακτικές και να διαπραγματευθεί με σχέδιο τη θέση της στον κόσμο, επωμιζόμενη το κόστος της αναγκαστικής αυτονόμησής της από τις ΗΠΑ, αλλά με τρόπο αναλογικό.

Είναι προφανές ότι οι δύο τελευταίες έχουν να προσφέρουν πολύ περισσότερα από την απαξιωμένη στο μυαλό του Τραμπ –και όχι μόνον– Ευρώπη. Και επειδή ο ένοικος του Λευκού Οίκου αδιαφορεί για τις αρχές και τις αξίες, που αποτέλεσαν τη συγκολλητική ουσία για την ευθυγράμμιση των κρατών της Δύσης, επιλέγει εκείνους που εξυπηρετούν τις στοχεύσεις του με βάση το κριτήριο της αποτελεσματικότητας.

Προς τούτο, δίνει την ευκαιρία στη μέχρι σήμερα απομονωμένη Ρωσία να επανακάμψει θεαματικά, προτείνοντας ακόμη και την επαναφορά της στο G7, επειδή ο εναγκαλισμός της με την Κίνα ισχυροποιεί τη δεύτερη.

Δεν φαίνεται πάντως ο Τραμπ να ενδιαφέρεται για τους όρους της ειρήνευσης, στον βαθμό που εμποδίζουν την πρόοδο στις διαπραγματεύσεις, επομένως το κρίσιμο ερώτημα είναι αν στο τέλος θυσιάσει το Κίεβο στον βωμό της σύγκλισης της Μόσχας ή αν τυχόν άρνηση της τελευταίας να συνηγορήσει σε μια προσωρινή έστω συμφωνία τής γυρίσει μπούμερανγκ.

Οπως και να ‘χει, οι Ηνωμένες Πολιτείες θέτουν την Ευρωπαϊκή Eνωση προ των ευθυνών της, όμως, προσπαθούν να της χρεώσουν ακόμη μεγαλύτερες ευθύνες από αυτές που της αναλογούν.

Οι απαιτήσεις του Τραμπ από τους Ευρωπαίους

Πιο συγκεκριμένα, η Ουάσιγκτον απαιτεί τη δραστική αύξηση των αμυντικών δαπανών, προτείνει την ανάπτυξη ευρωπαϊκού στρατού στην Ουκρανία, θεωρεί περίπου αυτονόητη την καθοριστική συμμετοχή των Ευρωπαίων στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, πιέζει, αν δεν εκβιάζει, για την αγορά μεγαλύτερων ποσοτήτων αμερικανικού LNG και προ(σ)καλεί την Ε.Ε. να εγγυηθεί την ασφάλεια της ηπείρου της (αγοράζοντας αμερικανικά οπλικά συστήματα).

Ακόμη κι αν δεν γίνουν όλα αυτά δεκτά ή αν ο Τραμπ δεν επιμείνει, η Ε.Ε. είναι υποχρεωμένη να αλλάξει το κυρίαρχο μέχρι σήμερα υπόδειγμά της, που βασιζόταν στο τρίπτυχο: εξαγωγές σε ΗΠΑ και Κίνα, κατοχυρωμένη ασφάλεια από τις ΗΠΑ και σχετικά φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία.

Και τα τρία είναι πλέον στον «αέρα», καθιστώντας επιτακτική την ταχεία αναθεώρηση και προσαρμογή σε ένα διαφορετικό μοντέλο. Χρειάζεται, συνεπώς, η Ε.Ε. να δημιουργήσει εναλλακτικές και να διαπραγματευθεί με σχέδιο τη θέση της στον κόσμο (υποκαθιστώντας μερικώς την αναξιόπιστη Ουάσιγκτον μέσω της ανάληψης ισχυρών δεσμεύσεων), επωμιζόμενη το κόστος της αναγκαστικής αυτονόμησής της από τις ΗΠΑ αλλά με τρόπο αναλογικό.

Οι Βρυξέλλες πρέπει να κάνουν διαχείριση ζημιάς (ακόμη πιεστικότερη η κατάσταση λόγω δασμών), διατηρώντας ταυτόχρονα την ενότητα και ενώ Ρωσία, Κίνα, πλέον και ΗΠΑ, επιχειρούν να την πλήξουν, καθώς τη θεωρούν ανταγωνιστική.

Είναι πρόδηλο πως η Ευρώπη θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις παρενέργειες των επιλογών του Αμερικανού προέδρου, στις οποίες δεν έχει λόγο και ρόλο.

Επί παραδείγματι, σε περίπτωση ανάπτυξης ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία (σημειωτέον η Τουρκία θα προθυμοποιηθεί να λάβει μέρος ως… αμερόληπτη), τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα διχαστούν ανάμεσα στους πρόθυμους και τους απρόθυμους, ενώ στο εσωτερικό τους οι πολίτες θα αναρωτιούνται για την αναγκαιότητα αποστολής στρατευμάτων αλλά και το κόστος των επιχειρήσεων, ενώ ως γνωστόν η κόπωση για τον πόλεμο της Ουκρανίας έχει πρωτίστως οικονομικά κίνητρα.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, είναι αναμενόμενο να ευδοκιμήσουν οι φωνές όσων αντιστρατεύονται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα στην παρούσα μορφή του, αρκετοί εκ των οποίων υποστηρίζονται παντοιοτρόπως από οικονομικές δυνάμεις στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.

Υπήρξε άλλωστε αποκαλυπτική η έμμεση πλην σαφής υπεράσπισή τους από τον Αμερικανό αντιπρόεδρο, Βανς, από το βήμα της Διάσκεψης του Μονάχου.

* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.  Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η Ελλάδα να αναζητήσει ερείσματα στη Μέση Ανατολή: Οφείλει να δώσει έμφαση στις περιφερειακές συμπράξεις με δρώντες που έχουν σημαντικές προσβάσεις στο σύστημα του Ντόναλντ Τραμπ

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΦΙΛΗ, Καθημερινή Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον μετάβασης είναι πρόδηλο

ΓΝΩΜΕΣ

06:30

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Το ανάρμοστο παιγνίδι του ισλαμιστή Ερντογάν με το βλέμμα στον Ντόναλντ Τραμπ: Εμπλέκει την Τουρκία σε κρίσεις για να εξαργυρώνει “τις (δήθεν) καλές του υπηρεσίες”