ΓΝΩΜΕΣ
06/02/2025 | 06:20
Η αποαποικιοποίηση απέτυχε στην Κύπρο: Πέτυχε, όμως, ο συνδυασμός της διπλωματίας για την αυτοδιάθεση με την ταυτόχρονη άσκηση ένοπλης αντίστασης κατά των αποικιοκρατών…
Της ΛΟΡΙΑΣ ΜΑΡΚΙΔΗ* – Λευκωσία
Είναι γενικώς παραδεκτό ότι οι αποφάσεις, οι ενέργειες, οι δράσεις ή/και παραλείψεις της ηγεσίας και του λαού μιάς χώρας πρέπει να τυγχάνουν ερμηνείας από τον μελετητή της Ιστορίας υπό το φως και στο πλαίσιο της περιρρέουσας ατμόσφαιρας τη δεδομένη χρονική στιγμή τόσο στη διεθνή όσο και στην τοπική σκηνή.
Εδώ και καιρό εκφράζονται ερωτήματα αλλά και απόψεις κατά πόσον ο εθνικο-απελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων της Κύπρου μεταξύ των ετών 1955-59 ,προς αποτίναξη του βρετανικού ζυγού και ένωση της πατρίδας τους με την Ελλάδα , έπρεπε να διεξαχθεί.
Οι ελπίδες των υπό οθωμανικό ζυγό υπόδουλων Κυπρίων για βοήθεια από τη Βρετανία η οποία διαδέχτηκε τον Σουλτάνο στην Κύπρο το 1878, ώστε να επιτευχθεί η ένωση κατά το παράδειγμα των Ιονίων νήσων, αποδείχτηκαν φρούδες, παρά τις υποσχέσεις των Βρετανών.
Εξάλλου, η δήλωση του Άγγλου Υφυπουργού Αποικιών, Χ. Χόπκινσον, τον Ιούλιο 1954 ενώπιον του Βρετανικού κοινοβουλίου ότι η Κύπρος “ουδέποτε” θα μπορούσε να αποκτήσει πλήρη ανεξαρτησία καθώς και το “δόγμα”του Sir Ivone Kirkpatrick περί διχοτομικής λύσης του Κυπριακού, θέριεψαν έτι περαιτέρω τη φλόγα των Ελλήνων για απελευθέρωση και κατάργηση της αποικιοκρατίας. Επί πλέον, τεκτονικές αλλαγές στη γεωγραφία των κρατών λάμβαναν χώρα με την απόκτηση ανεξαρτησίας αποικιών.
Στον πλανήτη ήδη από την εποχή του Μεσοπολέμου παρατηρείται το φαινόμενο της αποαποικιοποίησης και των αντιαποικιακών εθνικιστικών κινημάτων των υπόδουλων λαών, φαινόμενο του οποίου η αποκορύφωση επιτυγχάνεται κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα.
Οι πρώτες ανεξάρτητες χώρες κατά τη δεκαετία 1945-55 προκάλεσαν σημαντικές αλλαγές στο χάρτη της υφηλίου, διαφοροποίηση των ισορροπιών και ανέδειξαν ταυτόχρονα την επιτακτική ανάγκη για εφαρμογή του δικαιώματος αυτοδιαθέσεως των λαών.
Ο Χάρτης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που υπεγράφη το 1945, δια των άρθρων 1 παρα.2 και 55, κατοχύρωσε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης όλων των λαών. Εξάλλου, η Γενική Συνέλευση των Η. Ε. από το 1952 υιοθέτησε σειρά αποφάσεων και ψηφισμάτων βάσει των οποίων προσδίδεται νομική φύση στην αρχή της αυτοδιάθεσης.
Η διαδικασία αποαποικιοποίησης των υποδούλων λαών
Ταυτόχρονα, η Γενική Συνέλευση αποδύθηκε σε αγώνα προώθησης της διαδικασίας αποαποικιοποίησης των υποδούλων λαών ώστε να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους.
Εξόχως σημαντικό για τις εθνικές επιδιώξεις του Κυπριακού λαού είναι το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης της 16ης Δεκεμβρίου 1952 με το οποίο ” υπογραμμίζει τη θεμελιώδη σπουδαιότητα της αρχής της αυτοδιάθεσης με την παραχώρηση ανεξαρτησίας σε όλους τους λαούς των μη αυτόνομων περιοχών και καλεί τα κράτη που διοικούν τα αποικιακά εδάφη να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα μέχρι την απόκτηση ανεξαρτησίας” δια μέσου δημοψηφίσματος που θα εκφράζει τη βούληση του λαού.
Είναι μέσα σ αυτό το κλίμα, σ αυτές τις διεθνείς συγκυρίες που ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απέστειλε επιστολή προς τον Βρετανό Κυβερνήτη, Σερ Άντριου Ράιτ, τον Απρίλη 1953 ζητώντας την εφαρμογή των προνοιών του ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης από την Βρετανική Κυβέρνηση και στο λαό της Κύπρου.
Το κείμενο της επιστολής συζητήθηκε με τον νομομαθή Ζήνωνα Ρωσσίδη και έτυχε ομόφωνης έγκρισης από το Εθναρχικό Συμβούλιο. (Ιδ. Νίκου Κρανιδιώτη, Δύσκολα Χρόνια, Κύπρος 1950-1960, σελ 59-60). Ο Βρετανός Κυβερνήτης απέρριψε το αίτημα υποβάλλοντας ότι η Βρετανική κυβέρνηση δεν σκοπεύει οποιαδήποτε αλλαγή της κυριαρχίας της Κύπρου και ότι για τη Βρετανία το θέμα θεωρείται κλειστό.
Είναι γεγονός ότι οι Ελληνικές κυβερνήσεις ήταν διστακτικές να θέσουν το θέμα ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (Η.Ε.). Ήταν, όμως, ο Στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος, τότε Πρωθυπουργός, που συμβούλευσε τον Αρχιεπίσκοπο να θέσει ο ίδιος με επιστολή του το θέμα προς τον Γενικό Γραμματέα ΟΗΕ. Διαβεβαιώνοντας ταυτόχρονα ότι η Ελληνική Αντιπροσωπεία θα παρείχε κατά τη συζήτηση αμέριστη συμπαράσταση. (Ιδ. Δύσκολα Χρόνια. Σελ 61).
Η άτεγκτη στάση των Βρετανών, τα σκληρά μέτρα τα οποία οι κυβερνήτες επέβαλλαν στους Κυπρίους δεν άφησαν άλλες επιλογές από τη συνέχιση δια της διπλωματικής οδού των προσπαθειών για αυτοδιάθεση με ταυτόχρονη άσκηση ένοπλης αντίστασης κατά των αποικιοκρατών. Για τον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα 1955-59 γράφει ο πρέσβης Αλέξης Αλεξανδρής στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους:
“Παρά τους αρχικούς δισταγμούς του, (Μακαρίου), κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών ο Αρχιεπίσκοπος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένοπλη αντίσταση θα μπορούσε να μετακινήσει τους Βρετανούς από την αρνητική τους θέση· έδωσε τελικά τη συγκατάθεση του το 1954, με την προυπόθεση ότι οι επιθέσεις θα κατευθύνονταν κατά βρετανικών εγκαταστάσεων και ότι θα καταβάλλετο προσπάθεια να μην υπάρξουν ανθρώπινα θύματα”.
Κατά τον πρέσβη Αλεξανδρή, η ένοπλη εξέγερση επέδρασε καταλυτικά στο Κυπριακό.
* Λόρια Μαρκίδη
Πρέσβης ε.τ.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ
ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ
