ΓΝΩΜΕΣ
31/12/2024 | 06:20
Οι στρατηγικές σχέσεις της Ελλάδας δεν θα κριθούν στα… λόγια τα παχιά, αλλά επί του πεδίου: Η «αγορά» χρόνου ηρεμίας με την Τουρκία θυσιάζει τις πιο σημαντικές μας σχέσεις…
Του ΖΑΧΑΡΙΑ ΜΙΧΑ*, Defence Point – Αθήνα
«Το να είσαι Τούρκος είναι δύσκολο γιατί πρέπει να παλέψεις με όλο τον κόσμο. Το να μην είσαι Τούρκος είναι ακόμα πιο δύσκολο. Γιατί τότε θα πρέπει να πολεμήσετε τους Τούρκους».
Εάν αυτό δεν αποτελεί ναζιστικής – φασιστικής εμπνεύσεως εορταστικό παραλήρημα, σε ομιλία στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο στην Προύσα, του Χουλούσι Ακάρ, αναρωτιέται κανείς τι άλλο θα μπορούσε να είναι. Και μακάρι να είχε πει μόνο αυτό…
Παραλήρημα του αμφιλεγόμενου εν αποστρατεία Τούρκου αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων και μετέπειτα υπουργού Άμυνας του καθεστώτος Ερντογάν, παρά τον εξαιρετικά ύποπτο ρόλο του στο πραξικόπημα του 2016. Ίσως αυτό να ερμηνεύει και το τέλος της κυβερνητικής του θητείας, που επιβλήθηκε στον Τούρκο πρόεδρο από τις περίεργες ισορροπίες του τουρκικού βαθέος κράτους.
Πριν φτάσουμε όμως στο αναθεωρητικό παραλήρημα του Ακάρ, ας ξεκινήσουμε από τη «γλώσσα» που έβγαλε τηλεφωνικά ο Χακάν Φιντάν στον Αμερικανό ομόλογό του, Άντονι Μπλίνκεν. Ο φιλοϊρανός πρώην αρχηγός της μυστικής υπηρεσίας ΜΙΤ και νυν υπουργός Εξωτερικών του Ερντογάν.
Εκ προοιμίου να ξεκαθαριστεί ότι οι αναφορές του μπορούν να αναγνωστούν ως «άτεγκτη υπεράσπιση των τουρκικών θέσεων». Όλες όμως οι επίσημες θέσεις ενός κράτους εντάσσονται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο, στη βάση του οποίου κρίνονται και αξιολογούνται.
Ας δούμε όμως τι ανέφερε… ξεκαθάρισε στον Μπλίνκεν ότι Κούρδοι μαχητές δεν θα γίνουν ανεκτοί από την Τουρκία. Όχι, η αναφορά αυτή δεν καταγράφηκε από εκπρόσωπο έστω του καθεστώτος Τζολάνι που επιχειρείται να εγκαθιδρυθεί στη Συρία μετά την ανατροπή του Άσαντ. Έγινε από τον Φιντάν, με τρόπο που να υπονοεί την Τουρκία ως πραγματικό «ιδιοκτήτη», ή τουλάχιστον μοναδικό αποφασιστικό παράγοντα στη Συρίας.
Yankees go home!
Στην ενημέρωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, ο εκπρόσωπος επιβεβαίωσε: «Η τρομοκρατική οργάνωση PKK/FDS δεν μπορεί να γίνει δεκτή στην Συρία», αναφερόμενος μάλιστα γενικότερα στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (FDS), κομβικό συστατικό στοιχείο των οποίων είναι οι δυνάμεις των Κούρδων.
Αυτές που ελέγχουν εδάφη στην βορειοανατολική Συρία και υποστηρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Δηλαδή, όσα ανέφερε ο Φιντάν στον Μπλίνκεν και επιβεβαίωσε το τουρκικό ΥΠΕΞ, στην ουσία δεν διαφέρουν πού από το… «Yankees go home»!
Παρά ταύτα, τυπικά αλλά με περισσή θρασύτητα, ο Φιντάν ζήτησε την αμερικανική συνεργασία στην επίτευξη του στόχου! Όπως στην Τουρκία «τρελαίνονται» όταν στη διμερή της σχέση με την Ελλάδα παρεμβαίνει -έστω με τον γνωστό αναιμικό τρόπο- η Ευρωπαϊκή Ένωση, συνήθως μέσω της έκδοσης εκθέσεων όπου περιέχονται «άκαπνες» αλλά τουλάχιστον επικριτικές για τη χώρα αναφορές, έτσι και στην περίπτωση της Συρίας -και εσχάτως της Κύπρου- κάθε διπλωματική εμπλοκή των ΗΠΑ τους εξοργίζει.
Η Τουρκία θυμίζει παιδί που επιλέγει παρέες μικρότερους επί τον οποίων συμπεριφέρεται χειριστικά και καταχρηστικά και όταν παρεμβαίνει κάποιον μεγαλύτερος για να υπερασπίσει τους αδύναμους αμφισβητώντας την παντοδυναμία του, χάνει τον έλεγχο. Και ακριβώς όπως η συμπεριφορά τέτοιων παιδιών έχει σαφές ενδιαφέρον από ψυχολογικής -ενίοτε δε και ψυχιατρικής- απόψεως, έτσι και η τουρκική συμπεριφορά εντάσσεται στο επίπεδο ανοχής ενός «τρελού του χωριού».
Τέτοιοι «τρελοί» δεν υπάρχουν και λίγοι στον παγκόσμιο γεωστρατηγικό καμβά. Δεν είναι λίγες οι φορές που βγαίνουν πολύ κερδισμένοι, αδιαφορώντας για την αρνητική κριτική που διατυπώνεται από τα δυτικά -κυρίως- Μίντια, που ενδιαφέρουν πολύ άλλες χώρες, με διαφορετικά χαρακτηριστικά, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.
Μέχρι τη στιγμή που ξεπεράσει κάποια όρια και αγγίξει ζωτικού χαρακτήρα ενδιαφέροντα ισχυρών «άλλων». Και πάλι δεν είναι «χαμένοι από χέρι». Στην περίπτωση της Τουρκίας εξάλλου, η αέναη δοκιμή των ορίων του περίγυρού της είναι ο κανόνας. Το ίδιο κάνει και στις σχέσεις της με τις ισχυρές χώρες, στην κατηγορία των οποίων, η ίδια θεωρεί ότι ανήκει…
Ας πάμε όμως τώρα και σε όσα υποστήριξε ο Χουλούσι Ακάρ, όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγική παράγραφο.
«Ασκήσαμε και ασκούμε όλα τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στις θάλασσες και τον εναέριο χώρο μας. Κανείς δεν μπορεί να το αποτρέψει αυτό. Η Τουρκία έχει μία ακτή 12 χιλιάδων χιλιομέτρων. Είμαστε μία θαλάσσια χώρα. Είμαστε αποφασισμένοι και δεσμευμένοι να ασκήσουμε τα δικαιώματά μας στις θάλασσές μας. Έχουμε κάθε δύναμη για αυτό» δήλωσε. «Η Κύπρος είναι το εθνικό μας ζήτημα. Δεν έχουμε κάνει πίσω και δεν θα κάνουμε πίσω. Κανείς δεν πρέπει να το αμφισβητεί αυτό».
Τούρκοι κολυμβητές
Για να φθάσει και στην… κορύφωση: Σε ό,τι αφορά το Καστελόριζο ανέφερε πως «είναι ακριβώς απέναντι μας. Κατά κάποιο τρόπο παρακάμφθηκε ιστορικά, και κατέληξε να ανήκει στους Έλληνες». Το φοβερό επιχείρημα του Ακάρ, είναι ότι η απόσταση του Καστελόριζου από την Τουρκία είναι 1.950 μέτρα!
«Οι υποψήφιοι αξιωματικοί μας στις στρατιωτικές μας σχολές μπορούν να κολυμπήσουν 2 χιλιόμετρα. Ως εκ τούτου, το νησί είναι σε απόσταση κολύμβησης. Οι Έλληνες φίλοι είπαν, “Τότε κολυμπήστε”. Είπαμε, “Θεού θέλοντος, θα έρθει μία ημέρα που θα το κάνουμε”» δήλωσε.
Και φυσικά, για όλα του φταίνε οι Έλληνες τους οποίους παρουσιάζει ως «ασυμβίβαστους», λες και ποτέ η Τουρκία ακολούθησε τα προβλεπόμενα στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας για την επίλυση των διαφορών στο ζήτημα της χάραξης θαλασσίων ζωνών! «Θέλουν 40 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιας δικαιοδοσίας γι’ αυτό το νησί. Όταν λέμε “όχι” σε αυτό, μας λένε ασυμβίβαστους. Ναι, είμαστε ασυμβίβαστοι… Δεν θα το δεχτούμε αυτό».
Λες και η προσπάθεια γεφύρωσης των διαφορών σημαίνει την αποδοχή των μαξιμαλιστικών θέσεων της μια ή της άλλης πλευράς! Αντιθέτως, στις φυσιολογικές χώρες αυτές, αφενός δεν μπορούν να παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και αφετέρου στόχο έχουν να προσδώσουν ευελιξία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η Τουρκία όμως εισάγει το καινοφανές, αποκλειστικά για την Ελλάδα, ότι τα νησιά δεν δικαιούνται θαλασσίων ζωνών πέραν 6 ναυτικών μιλίων χωρικών υδάτων, αυτομάτως εξοβελίζει τη μαξιμαλιστική της θέση εκτός των πλαισίων του διεθνούς δικαίου!
Αντισυσπείρωση
Πού καταλήγει όμως όλο αυτό; Στο συμπέρασμα που πρέπει να βγάλει η ελληνική πλευρά και να προσαρμόσει αναλόγως την πολιτική της. Ας σκεφτούμε αντίστροφα: Υπάρχει κάποιο μέτωπο στο οποίο η Τουρκία να μην επιδεικνύει διάθεση αρπακτικού;
Η Ελλάδα ίσως βρίσκεται στην καλύτερη θέση από όλους! Τα μέτωπα που έχει ανοίξει στα ανατολικά η Τουρκία του Ερντογάν, συν η ανάγκη να διαθέτει άλλοθι ότι σέβεται την Ατλαντική Συμμαχία, έχει αφήσει χωρίς κλιμάκωση το δυτικό της μέτωπο με την Ελλάδα. Φυσικά, χωρίς να αποκλιμακώσει την αναθεωρητική της ρητορική ούτε κατά κεραία.
Εάν δε κρίνει κανείς από την πολιτική που ασκεί στη Συρία με τα τετελεσμένα που προσπαθεί να νομιμοποιήσει και να παγιώσει, αντιλαμβάνεται κανείς ποια είναι η στρατηγική της και απέναντι στην Ελλάδα. Καταρχάς, καλό θα ήταν να έχουμε σαφή άποψη για τους ενδεχόμενους «proxy» της Τουρκίας. Τους «αντιπροσώπους» που θα χρησιμοποιήσει όταν θεωρήσει πως έχει έρθει η ώρα του δυτικού μετώπου.
Το δεύτερο που πρέπει να προσέξουμε, είναι η αποφυγή απόκλισης της ελληνικής στρατηγικής από αυτή του άτυπου αλλά σαφούς αντιτουρκικού μετώπου, δηλαδή της αντισυσπείρωσης που έχει προκαλέσει η νεοθωμανική τουρκική δράση. Όλως τυχαίως, ρητορικά, η Ελλάδα τους χαρακτηρίζει ως «στρατηγικούς συμμάχους»: Ισραήλ, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), Σαουδική Αραβία.
Κατά συνέπεια, το βασικό ερώτημα που εγείρεται αφορά το αν η ελληνική πολιτική έχει συνυπολογίσει και σταθμίσει ορθά τα προαναφερθέντα, στη χάραξη της στρατηγικής της.
Μήπως η επιθυμία «αγοράς» χρόνου ηρεμίας στο ελληνοτουρκικό μέτωπο θυσιάζει σχέσεις που έχουν οικοδομηθεί με δυσκολία; Αντιλαμβάνεται η Αθήνα επαρκώς ότι σε όλες τις πρωτεύουσες, οι στρατηγικές σχέσεις κρίνονται επί του πεδίου και όχι στις πομπώδεις δηλώσεις;
* Ζαχαρίας Μίχας
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ
ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ
