ΕΝΕΡΓΕΙΑ
31/12/2024 | 19:14
Κλείνει από την Πρωτοχρονιά η στρόφιγγα του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας προς την Ευρώπη: Πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης * Τί θα γίνει με τις τιμές;
Το 2025 φαίνεται πως θα είναι η πρώτη χρονιά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 που δεν θα διοχετευθεί φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας στην Ευρώπη.
Οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου που αποστέλλονται μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη για περισσότερα από 40 χρόνια αναμένεται να τερματιστούν την 1η Ιανουαρίου.
Η ουκρανική Naftogaz αρνήθηκε να ανανεώσει την τελευταία πενταετή συμφωνία διαμετακόμισης με τη ρωσική ενεργειακή εταιρεία Gazprom.
Όπως ανακοίνωσε η διαχειρίστρια εταιρεία για τη διαμετακόμιση του φυσικού αερίου, η Ρωσία δεν έχει ορίσει οποιεσδήποτε ροές φυσικού αερίου για την 1η Ιανουαρίου μέσω του ουκρανικού αγωγού προς την Ευρώπη μέχρι σήμερα στις 15.00 GMT, λίγες ώρες πριν από τη λήξη της πενταετούς συμφωνίας.
Η ρωσική Gazprom ανακοίνωσε ότι την Τρίτη, τελευταία ημέρα πριν από τη λήξη της συμφωνίας με την Ουκρανία που είχε διατηρήσει τη ροή του φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια σχεδόν τριών ετών πολέμου, θα διοχετεύσει μειωμένο όγκο φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν θα υπογράψει νέα συμφωνία που θα αντικαταστήσει την προηγούμενη που λήγει σήμερα (31/12), λόγω της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στο έδαφος της, η οποία πλησιάζει τώρα τον τρίτο χρόνο.
Πάντως, παρά την εμπόλεμη κατάσταση, ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε στις 19 Δεκεμβρίου ότι το Κίεβο θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να επιτρέψει τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου, εάν οι πληρωμές προς τη Μόσχα παρακρατούνταν μέχρι να τερματιστούν οι μάχες.
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μια εβδομάδα αργότερα δήλωσε ότι δεν υπάρχει χρόνος φέτος για την υπογραφή νέας συμφωνίας.
Αντικατάσταση ποσοτήτων αερίου από άλλες πηγές
Η προμήθεια της Ρωσίας προς την Ευρώπη έχει μειωθεί δραματικά μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η οποία ώθησε την Ευρωπαϊκή Ένωση να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Για την Ευρώπη, η απώλεια του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου συνέβαλε σε σημαντική οικονομική επιβράδυνση, σε έξαρση του πληθωρισμού και σε επιδείνωση της κρίσης κόστους ζωής.
Παρόλο που η Ευρώπη έσπευσε να βρει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, η απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου επιδείνωσε τις μακροπρόθεσμες ανησυχίες σχετικά με τη μείωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητάς της και ιδίως για το βιομηχανικό μέλλον της Γερμανίας.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ αυξήθηκαν το 2022 σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ μετά την απώλεια των ρωσικών προμηθειών.
Αν και οι προμήθειες πρόκειται να τερματιστούν, αξιωματούχοι και έμποροι της ΕΕ λένε ότι είναι απίθανο να επαναληφθεί αυτό το ράλι τιμών, δεδομένου ότι οι όγκοι είναι πλέον περιορισμένοι και ο αριθμός των πελατών που απομένουν είναι μικρός.
Η τιμή στο Title Transfer Facility, ένα εικονικό σημείο διαπραγμάτευσης στις Κάτω Χώρες που χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για τις ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου, αυξήθηκε μόνο ελαφρώς σήμερα Τρίτη στα 48,85 ευρώ ανά μεγαβατώρα ενώ νωρίτερα είχε ξεπεράσει και το όριο των 50 ευρώ, στο υψηλότερο επίπεδό του από τον Οκτώβριο του 2023.
Ωστόσο, η διακοπή της ροής φυσικού αερίου θα είχε πολύ μεγαλύτερη γεωπολιτική σημασία.
Από την 1η Δεκεμβρίου η ΕΕ λάμβανε λιγότερα από 14 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας, από 65 bcm/έτος όταν ξεκίνησε η τελευταία πενταετής σύμβαση, το 2020.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι ο όγκος αυτός μπορεί να αντικατασταθεί πλήρως από υγροποιημένο φυσικό αέριο και εισαγωγές από μη ρωσικούς αγωγούς.
Τι θα κάνουν Αυστρία και Σλοβακία – Πόσα χρήματα χάνει η Μόσχα
Η Μόσχα ξόδεψε μισό αιώνα για να οικοδομήσει το μερίδιο της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, το οποίο στην κορύφωσή του ανερχόταν σε περίπου 35%, αλλά έχει πέσει σε περίπου 8%. Κι έχει χάσει μερίδιο αγοράς από ανταγωνιστές όπως η Νορβηγία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ.
Η Ρωσία θα μπορούσε να κερδίσει περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια από τις πωλήσεις μέσω της Ουκρανίας φέτος με βάση μια μέση πρόβλεψη της ρωσικής κυβέρνησης για την τιμή του φυσικού αερίου στα 339 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters.
Η κρατική εταιρεία Gazprom, που υπήρξε κάποτε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου παγκοσμίως, μόνο το 2023 υπέστη απώλειες της τάξεως των 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων και ήταν οι πρώτες ετήσιες απώλειες που έχει καταγράψει από το 1999.
Από 800 εκατομμύρια έως 1 δισεκατομμύριο δολάρια κερδίζει η Ουκρανία από τα τέλη διαμετακόμισης ετησίως.
Η διαδρομή μέσω της Ουκρανίας εξυπηρετεί την Αυστρία και τη Σλοβακία.
Το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου της μέσω της Ουκρανίας λαμβάνει η Αυστρία, ενώ η Σλοβακία λαμβάνει περίπου 3 δισ. κυβικά μέτρα από την Gazprom ετησίως, δηλαδή περίπου τα δύο τρίτα των αναγκών της.
Στα μέσα Νοεμβρίου η Gazprom διέκοψε την προμήθεια στην αυστριακή OMV λόγω συμβατικής διαφοράς, αλλά οι ποσότητες παρέμειναν σταθερές μέσω της Ουκρανίας, καθώς επενέβησαν άλλοι αγοραστές.
Η Αυστρία δεν θα πρέπει να αντιμετωπίσει διαταραχές, καθώς έχει προετοιμαστεί για την αλλαγή στην προμήθεια, δήλωσε η ρυθμιστική της αρχή.
Η Σλοβακία δήλωσε ότι η απώλεια της ρωσικής προμήθειας δεν θα επηρεάσει την κατανάλωσή της και ότι έχει διαφοροποιήσει τις συμβάσεις προμήθειας. Ο κύριος αγοραστής φυσικού αερίου SPP έχει συμβόλαια για μη ρωσική προμήθεια με τις BP, Eni, ExxonMobil, RWE και Shell.
Έκλεισαν οι διαδρομές προς την Ευρώπη
Οι περισσότερες άλλες ρωσικές διαδρομές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι κλειστές, συμπεριλαμβανομένων των Yamal-Europe μέσω Λευκορωσίας και Nord Stream κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα.
Μια επιλογή είναι ο αγωγός TurkStream προς την Τουρκία κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα, τη Βουλγαρία, τη Σερβία ή την Ουγγαρία. Ωστόσο, η χωρητικότητα είναι περιορισμένη.
Η προμήθεια φυσικού αερίου της Σλοβακίας θα μπορούσε να προέλθει από την Ουγγαρία, περίπου το ένα τρίτο από την Αυστρία και το υπόλοιπο από την Τσεχία και την Πολωνία, σύμφωνα με την αυστριακή ρυθμιστική αρχή ενέργειας E-Control.
Ρωσικό φυσικό αέριο θα συνεχίσει να λαμβάνει από το νότο η Ουγγαρία, μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού TurkStream της Μαύρης Θάλασσας, αν και επιθυμούσε να διατηρήσει και την ουκρανική διαδρομή.
Η Τσεχία είναι πιθανό να αξιοποιήσει περισσότερο την προμήθεια από τους αγωγούς της Γερμανίας εκμεταλλευόμενη την απαλλαγή από το γερμανικό εγχώριο τέλος φυσικού αερίου από την 1η Ιανουαρίου, ενώ έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να παράσχει στη Σλοβακία δυνατότητες διαμετακόμισης και αποθήκευσης φυσικού αερίου.
Ο εφοδιασμός της Ουκρανίας και η περίπτωση της Μολδαβίας
Η διακοπή των προμηθειών μέσω της Ουκρανίας θα είναι σημαντικό πλήγμα για τη Μολδαβία, μια χώρα που κάποτε αποτελούσε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης.
Η Ρωσία προμηθεύει τη Μολδαβία με περίπου 2 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Το αέριο διοχετεύεται μέσω της Ουκρανίας στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας, όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας που πωλείται στα ελεγχόμενα από την Κυβέρνηση τμήματα της Μολδαβίας.
Η Gazprom δήλωσε ότι σχεδιάζει να αναστείλει την προμήθεια την 1η Ιανουαρίου επικαλούμενη απλήρωτους λογαριασμούς. Ο Πρωθυπουργός της Μολδαβίας Dorin Recean καταδίκασε την απόφαση, αλλά δήλωσε ότι η χώρα έχει διαφοροποιημένες πηγές εφοδιασμού.
Η χώρα σχεδιάζει μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης κατά τουλάχιστον ένα τρίτο από την 1η Ιανουαρίου.
Όσον αφορά την Ουκρανία, η ασφάλεια εφοδιασμού της δεν θα επηρεαστεί, καθώς δεν χρησιμοποιεί ρωσικό αέριο διαμετακόμισης, δήλωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο αγωγός Urengoy-Pomary-Uzhgorod της σοβιετικής εποχής μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Σιβηρία μέσω της πόλης Sudzha – η οποία βρίσκεται τώρα υπό τον έλεγχο των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων – στην περιοχή Kursk της Ρωσίας.
Περνάει από την Ουκρανία στη Σλοβακία, όπου ο αγωγός χωρίζεται σε διακλαδώσεις που πηγαίνουν στην Τσεχία και την Αυστρία. Η Υπερδνειστερία συνορεύει με την Ουκρανία και λαμβάνει επίσης ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας.
Με πληροφορίες από Reuters μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΚΥΠΕ
Λονδίνο, Βρετανία
