ΣΧΟΛΙΑ-ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ
02/12/2024 | 13:29
Το κρυφό παρασκήνιο των τραγικών γεγονότων στη Συρία, άνω-κάτω η Μέση Ανατολή: Τα ευρύτερα στρατηγικά παιχνίδια της Τουρκίας
Η επίθεση των ανταρτών στη Συρία και ειδικότερα στο Χαλέπι, επιφέροντας μια συντριπτική ήττα στο καθεστώς Άσαντ υποδηλώνει μια αλλαγή στις ισορροπίες ισχύος στην περιοχή, μια αλλαγή δυνάμεων όχι μόνο στη Μέση Ανατολή αλλά και πέραν αυτής, η οποία επηρεάζει τη Ρωσία, την Ουκρανία, το Ιράν, την Τουρκία και την Κεντρική Ασία.
Αυτό σημειώνεται στο Forbes σε άρθρο του Melik Kaylan με τίτλο The Hidden Background To Events In Syria And The Wider Strategic Plays αναφέρει:
Ο άξονας Ιράν-Συρία-Ρωσία δεχόταν ήδη πλήγματα από τους Ισραηλινούς. Η Τεχεράνη αποδείχθηκε ανίκανη να υπερασπιστεί τους αντιπροσώπους της στην περιοχή. Η Χαμάς και η Χεζμπολάχ υπέστησαν αιματηρές ήττες. Οι Χούτι δέχθηκαν σοβαρά χτυπήματα από τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ. Οποιαδήποτε ιρανική συγκέντρωση όπλων στη Συρία εντοπίστηκε νωρίς και ισοπεδώθηκε από τους Ισραηλινούς. Αλλά οι Σύροι αντάρτες υπηρετούν υπό διαφορετική σημαία – αυτή των χορηγών τους, των Τούρκων. Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί το Χαλέπι τώρα; Τι σημαίνει η χρονική στιγμή;
Είναι σαφές ότι τίποτα από όλα αυτά δεν θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε η στρατηγική υπερβολή της Μόσχας στην Ουκρανία. Αναφορές σε τουρκικές ειδησεογραφικές πηγές αναφέρουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις αποσύρθηκαν από το Χαλέπι και αλλού καθώς οι αντάρτες πλησίαζαν. Η Μόσχα δεν πρόκειται να σπαταλήσει ζωτικούς πόρους σε αεροπορικές δυνάμεις, όπλα ή στρατιώτες σε περιφερειακές προσπάθειες όπως η υποστήριξη του Άσαντ ή των μουλάδων.
Ο ρόλος του Ερντογάν
Πέραν αυτού, τους τελευταίους μήνες ο Ερντογάν είχε κάνει δημόσια προτάσεις στον Άσαντ για μια σύνοδο κορυφής για να συζητήσουν μια προσέγγιση, τις οποίες ο Άσαντ απλώς αγνόησε. Ίσως την εξέλαβε ως τελεσίγραφο, όπως και αποδείχθηκε. Το ίδιο συνέβη και το 2011, όταν οι Σαουδάραβες πρόσφεραν στον Άσαντ την ευκαιρία να ενταχθεί στο αραβικό μπλοκ και να απομακρυνθεί από το Ιράν. Εκείνος αρνήθηκε και η Αραβική Άνοιξη πυροδοτήθηκε στη Συρία. Ο Ερντογάν διοχέτευσε γρήγορα παγκόσμιους σουνίτες τζιχαντιστές μέσω της Τουρκίας στη Συρία. Αλλά η Μόσχα επενέβη για να βοηθήσει τη Δαμασκό και ο Άσαντ παρέμεινε στην εξουσία.
Σίγουρα ο Ερντογάν δεν είναι τύπος που συγχωρεί και η προσβολή του Άσαντ τον προκάλεσε. Αλλά, και πάλι, γιατί όλα αυτά τώρα; Στις ΗΠΑ, η απερχόμενη διοίκηση Biden φαίνεται να χτυπάει τη Μόσχα από παντού πριν αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή. Είναι απίθανο η Άγκυρα να συντονίσει μια τόσο μεγάλη οργανωμένη πρωτοβουλία χωρίς την ευλογία ή τη βοήθεια του σχεδιασμού της Ουάσιγκτον.
Ο Ερντογάν διαμαρτύρεται διαρκώς κατά των Ισραηλινών και τάσσεται υπέρ της Χαμάς, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι οι Τούρκοι και οι Ισραηλινοί είναι σύμμαχοι στον Καύκασο με το Αζερμπαϊτζάν ενάντια στην ιρανική ηγεμονία. Επιπλέον, όπως σημείωσε πρόσφατα το Forbes, μπορεί να υπάρχει στα σκαριά μια συμφωνία του Trump, σύμφωνα με την οποία το Ισραήλ θα μπορεί να βομβαρδίζει το Ιράν και η Ρωσία θα μπορεί να κρατήσει ουκρανικά εδάφη ως συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Έτσι, η ώθηση των ανταρτών μπορεί να είναι ένα τελευταίο τέχνασμα του Biden για να περιπλέξει αυτή τη συμφωνία που τελικά ευνοεί τη Ρωσία. Ή θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι Ρώσοι, αναμένοντας τη συμφωνία, δεν δείχνουν καμία μάχη στη Συρία. Όπως και να έχει, το Ιράν είναι ο χαμένος. Και ο Ερντογάν, που τώρα προεδρεύει μιας οικονομίας που καταρρέει, χρειάζεται τα νεο-οθωμανικά εύσημα του λαού του.
Η χρηματοδότηση στους αντάρτες
Οι Σύριοι αντάρτες που χρηματοδοτούνται από την Τουρκία έχουν από καιρό καταδικαστεί ως τζιχαντιστές, καθώς ορισμένοι από τους ηγέτες τους έχουν υπηρετήσει ως κορυφαίο προσωπικό του ISIS και της AQ, αλλά έχουν μαλακώσει τον τζιχαντισμό τους τα τελευταία χρόνια. Επέτρεψαν την εκπαίδευση των γυναικών, την επιστροφή των χριστιανών και την ανοικοδόμηση των εκκλησιών, και τώρα παραδέχονται ανοιχτά τα λάθη τους και υποστηρίζουν τον συριακό εθνικισμό αντί του παγκόσμιου τζιχάντ. Εξακολουθούν να είναι ισλαμιστές, με κάπως μετριοπαθή στάση, και εξακολουθούν να έχουν αιματηρό παρελθόν.
Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι ακολουθεί μια μακροσκελής ανάγνωση του θέματος από έναν Γαλλο-Άραβα δημοσιογράφο που συναντήθηκε με τους ηγέτες. Οι αντάρτες αναγκάστηκαν να απορρίψουν τους Ταλιμπάν από τη στιγμή που η Ρωσία τούς ασπάζεται και να απορρίψουν την Αλ Κάιντα από τη στιγμή που ο ηγέτης της ζει στο Ιράν. Είναι ενδιαφέρον ότι όπως και οι Ρώσοι έτσι και οι Κούρδοι απέσυραν τις δυνάμεις τους (αφού πρώτα κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Χαλεπίου για να αντισταθούν στην επίθεση των ανταρτών). Έτσι υποψιάζεται κανείς ότι οι υποστηρικτές των Κούρδων, είτε οι ΗΠΑ είτε οι Ισραηλινοί, είναι συνένοχοι στην προέλαση των ανταρτών.
Το κενό της Ρωσίας και η επιστροφή της Τουρκίας
Από μια ευρύτερη προοπτική, τα γεγονότα στο Χαλέπι εισάγουν ένα παραγνωρισμένο στοιχείο στον υπολογισμό, την από καιρό ξεχασμένη παρουσία των τουρκικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή. Η αδυναμία στρατηγικής προβολής της Ρωσίας επιτρέπει ξαφνικά νέες εξωπεριφερειακές πιέσεις στην εξίσωση. Η ενισχυμένη τουρκική ισχύς αμφισβητεί τόσο το Ιράν όσο και τη Ρωσία κατά μήκος μιας ευρύτερης στρατηγικής γεωγραφίας – ευθυγραμμιζόμενη προς τα βόρεια μέσω του Αζερμπαϊτζάν στα τουρκικά “Stans”. Όχι ότι το Καζακστάν ενδιαφέρεται για το τι θα συμβεί στον Άσαντ, αλλά η εκμετάλλευση της αδυναμίας της Ρωσίας και η επέκταση των πόρων της έχει επιπτώσεις σε όλη την Κεντρική Ασία, μια περιοχή που κυριαρχείται εδώ και αιώνες από τη Μόσχα.
Πρόσφατα, η ρωσική επιρροή εκεί φαινόταν εξαιρετικά ισχνή. Το Αζερμπαϊτζάν επετράπη να νικήσει την Αρμενία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τα “Stans” υπέγραψαν το καθένα από αυτά σύμφωνο ασφαλείας με την Τουρκική Δημοκρατία, εκτοπίζοντας έτσι σταδιακά τις εγγυήσεις της Μόσχας προς τα διάφορα καθεστώτα εκεί.
Η ισχύς του Ιράν
Εξίσου, η προβολή ισχύος του Ιράν ξαφνικά συρρικνώνεται. Από την Κεντρική Ασία μέχρι τη Μέση Ανατολή, ιστορικά η Τουρκο-μογγολική συνέχεια μάχεται για την εξουσία με την Περσική Αυτοκρατορία. Πράγματι, το ίδιο το Ιράν διοικούνταν από τουρκικές φυλές κατά καιρούς για αιώνες. Οι Οθωμανοί κυριάρχησαν ομοίως στη Συρία και το Ιράκ για περίπου τέσσερις αιώνες. Αλλά αυτός ο παράγοντας, τόσο παρών για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα στην παγκόσμια ιστορία, εξαφανίστηκε πρώτα με τα στρατεύματα του Τσάρου που κατέκλυσαν τις στέπες της Κεντρικής Ασίας στα τέλη της δεκαετίας του 1700.
Και στη Μέση Ανατολή, εξαφανίστηκε με την κατάρρευση των Οθωμανών στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά ξαφνικά, με τους πληρεξουσίους της Άγκυρας να καταλαμβάνουν, ως το νοτιότερο προεξέχον τμήμα της, μεγάλα κομμάτια της Συρίας, η τουρκική στρατηγική παρουσία στην ιστορία φαίνεται να επιστρέφει κρυφά προς βορρά και νότο – ξεπερνώντας τους μεγαλύτερους αντιπάλους της, τους Ιρανούς και τους Ρώσους.
O Melik Kaylan, με έδρα τη Νέα Υόρκη, καλύπτει διεθνή θέματα και γεωστρατηγική από το 1999. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων για τον νέο Ψυχρό Πόλεμο και τον άξονα Ρωσίας-Κίνας. Έχει γράψει από εμπόλεμες ζώνες, μεταξύ άλλων, για το Newsweek, το Politico, το Forbes.com και τη Wall Street Journal, όπου έκανε ρεπορτάζ για την κουλτούρα σε περιοχές συγκρούσεων. Έχει ταξιδέψει ως δημοσιογράφος από τα σύνορα Κίνας-Βόρειας Κορέας μέχρι τον Καύκασο, το Ιράκ, το Ιράν, τη Συρία, την Τουρκία και την Ανατολική Ευρώπη.
ΠΗΓΗ: Περιοδικό Forbes σε άρθρο του Melik Kaylan – The Hidden Background To Events In Syria And The Wider Strategic Plays
