Η θεμελιώδης ασυμβατότητα της δημοκρατίας με την εξουσία: Μπορεί το σημερινό πολιτικό σύστημα να αυτοαποκαλείται δημοκρατικό, αλλά δεν είναι…

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κουτσούμπας για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων: «Ιεραρχείτε οτιδήποτε χρειάζονται οι μονοπωλιακοί όμιλοι και προωθεί η ΕΕ»

Κιρ Στάρμερ από τα Ηνωμένα Έθνη: «Η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος γενικευμένου πολέμου – Περισσότερη βοήθεια για τη Γάζα – Τέλος οι δικαιολογίες για το Ισραήλ»

Πιθανός αλλά όχι αναπότρεπτος ένας ολοκληρωτικός πόλεμος στη Μέση Ανατολή, λέει ο Τζο Μπάιντεν: Υπάρχει η πιθανότητα για μια εκεχειρία στη Γάζα

Της ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΑΒΒΙΔΟΥ*, Λευκωσία

Η συζήτηση για τις εκδοχές του πολιτικού συστήματος στη Δύση φέρνει μαζί της την προβληματική αντίληψη πως οι εκλογές αποτελούν την ύψιστη έκφανση της δημοκρατίας.

Οι ψηφοφόροι καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στις κυβερνώσες, αντιπολιτευόμενες ή άλλες πολιτικές δυνάμεις και με αυτό τον τρόπο επικροτούν ή αποδοκιμάζουν «τους άλλους». Ωστόσο, η αποδοκιμασία στην κάλπη δεν αποδίδει δικαιοσύνη για τις αστοχίες ή της παραλείψεις των κυβερνήσεων ή άλλων σχηματισμών.

Πέραν δηλαδή του διαιτητικού περιεχομένου της ψήφου και στην περίπτωση των βλαπτικών αποφάσεων δεν εφαρμόζονται ανακλητικές διαδικασίες και σπάνια αίρονται ασυλίες.

• Άρα και ήδη μέσα σε μερικές γραμμές εύκολα εξήχθη πως υφίστανται πρώτον, περιορισμοί στις επιλογές των ψηφοφόρων, και δεύτερον, η ασυλία των αξιωματούχων προστατεύεται από τα ίδια τα συντάγματα· καμία από τις δυο διαστάσεις δε συνάδει με τη δημοκρατική αρχή.

Τί σηματοδοτούν, όμως, οι εκλογές και ποιο είναι το αποτύπωμά τους στο πολιτικό σύστημα; Εδώ εμπίπτει η σχέση κοινωνίας και πολιτικής· διότι, το πολιτικό προσωπικό αντιλαμβάνεται τη συμμετοχή της κοινωνίας στο πολιτικό γίγνεσθαι δια μέσου της εκλογικής του νομιμοποίησης.

Με άλλα λόγια, χωρίς την ανάκληση, αλλά με την προκαθορισμένη και τις περισσότερες φορές μη αναστρέψιμη διάρκεια της προεδρικής, βουλευτικής ή άλλης θητείας, το αποκορύφωμα της συμμετοχής των κοινωνιών είναι οι εκλογές.

Με αυτό τον τρόπο, το πολιτικό προσωπικό ιδιοποιείται την πολιτική και οι κοινωνίες ιδιωτεύουν, καθότι ούτε ερωτώνται, ούτε η γνώμη τους λαμβάνεται υπόψιν στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων.

Αυτή η ιδιοσυστασία του πολιτικού συστήματος δημιουργεί ιδιοκτησιακού και εξουσιαστικού τύπου σχέσεις, καθότι η άκρως περιορισμένη πρόσβαση των πολιτών στους θεσμούς για την επίλυση των ζητημάτων της καθημερινότητας αναγκάζει τη συντήρηση και τη μεγέθυνση του πελατειακού συστήματος, διχοτομώντας την κοινωνία και την πολιτική.

Ως εκ τούτου, το σημερινό πολιτικό σύστημα αυτονομεί τους εξουσιαστικούς κύκλους, ικανοποιεί τις ατομικές προτεραιότητες του πολιτικού προσωπικού και αποκλείει τις κοινωνίες από τη λήψη των αποφάσεων.

• Ο αποκλεισμός από τα πολιτικά πράγματα και η απομόνωση δημιουργούν ασφυξία στις κοινωνίες με αποτέλεσμα τις ιδιότροπες ή ασυνήθιστες επιλογές στην εκλογική διαδικασία, οι οποίες δεν αποτελούν τη λύση στο σημερινό αδιέξοδο.

Εν αντιθέσει με το σημερινό πολιτικό σύστημα, η δημοκρατία ανάγει την κοινωνία σε δήμο, δηλαδή σε ένα διαρκές πολιτικό σώμα, το οποίο καταργεί τις εξουσιαστικές και ιδιοκτησιακές σχέσεις, λαμβάνει και εφαρμόζει τις πολιτικές αποφάσεις.

Με άλλα λόγια, η δημοκρατία προϋποθέτει την αυτονομία της κοινωνίας και την πολιτική της ελευθερία, δηλαδή την ανάληψη της πολιτικής διαδικασίας από το όλον. Η δυναμική της συλλογικότητας ήταν αυτή που ενίσχυσε το πολιτικό σύστημα της Αθήνας, του Βυζαντίου, ακόμα και τα κοινά των Ελλήνων στην τουρκοκρατία.

Σκοπός, βέβαια, δεν είναι η εφαρμογή της αθηναϊκής ή άλλης δημοκρατίας στο σήμερα, αλλά η εφαρμογή της δημοκρατικής αρχής, δηλαδή της θέσμισης της κοινωνίας σε ένα πολιτικό σώμα με δεσμευτικές αποφάσεις για το πολιτικό προσωπικό.

Επομένως μπορεί το σημερινό πολιτικό σύστημα να αυτοαποκαλείται δημοκρατικό, αλλά δεν είναι. Η δημοκρατική πολιτεία δεν εφαρμόζει εξουσιαστικές σχέσεις νομιμοποιώντας απόλυτους άρχοντες, οι οποίοι δεν ελέγχονται και δεν ανακαλούνται και γι’ αυτό αποφασίζουν κατά το δοκούν.

Εδώ, σημειώνεται ότι η διαφορά των δυτικών πολιτικών συστημάτων από τα αυταρχικά πολιτικά συστήματα της Αφρικής, της Ασίας κα της Μέσης Ανατολής είναι σαφώς η ελευθερία στην ατομικότητα. Το ζητούμενο, ωστόσο, για τη Δύση και την Ευρώπη δεν είναι η ατομικότητα, αλλά η συλλογικότητα, έννοια συμβατή με την αντιπροσώπευση και τη δημοκρατία, απαλλαγμένη από εξουσιαστικές και εξαρτητικές σχέσεις.

* Ειρήνη Σαββίδου
Πολιτικός Επιστήμων

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Η Ευρώπη αποδεικνύεται μικρότερη από την ιστορία της: Ο τρόπος λειτουργίας της Ε.Ε. είναι ασύγχρονος με τη πολιτική βούληση των κοινωνιών της Γηραιάς Ηπείρου…