Οι καύσωνες κατακαίνε και τον θαλάσσιο βυθό: Ερημοποιούνται τα υποβρύχια οικοσυστήματα – Σε κίνδυνο τα κοράλλια της Κύπρου και τα καταφύγια για χελώνες και σαλάχια [video]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Συνέδριο στην Κύπρο για την κλιματική κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή: Θα συμμετέχουν ο Πρίγκιπας της Ιορδανίας και επιστήμονες διεθνούς εμβέλειας

Ο Κιμ Γιόνγκ Ουν τον χαβά του, συνεχίζει να προκαλεί: Η Βόρεια Κορέα εκτόξευσε «βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς» στη θάλασσα, ανακοίνωσε η Σεούλ

Kόκκινος συναγερμός στον πλανήτη για τα ρεκόρ ζέστης τον Αύγουστο: «Τα όρια διαρκώς ξεπερνιούνται, οφείλουμε να δράσουμε» λέει ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός

Στην Κύπρο, θερμοκρασίες ρεκόρ έχουν βάλει «φωτιά» τόσο στην ξηρά, όσο και στη θάλασσα. Η ερευνητική ομάδα του Κυπριακού Ινστιτούτου για τη Θάλασσα και τη Ναυτιλία (CMMI) μας προσκάλεσε να παρακολουθήσουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις αυτών των καύσωνων στα εύθραυστα υποθαλάσσια οικοσυστήματα.

Ο απεσταλμένος του Euronews στην Κύπρο, Ντενί Λοκτιέ μεταδίδει: «Οι ζεστές θάλασσες είναι υπέροχες στις διακοπές, αλλά για τη θαλάσσια ζωή, μπορεί να είναι καταστροφικές. Καθώς οι θερμοκρασίες των ωκεανών αυξάνονται για όλο και μεγαλύτερες περιόδους, πόσο σοβαρή είναι η απειλή για τα υποβρύχια οικοσυστήματα; Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να αποτρέψουμε τα χειρότερα; Πάμε να μάθουμε».

Το νερό στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή κοντά στη Λάρνακα είναι ζεστό, σαν είσαι στη μπανιέρα. Αυτό που είναι προφανές είναι ότι αυτή η περιοχή έχει πρόβλημα. Πέρυσι, αυτό ήταν ένα πλούσιο λιβάδι με θαλασσινό γρασίδι, ένα καταφύγιο για θαλάσσιες χελώνες και σαλάχια. Τώρα, είναι μια έκταση, χωρίς ζωή, γεμάτη με τα απομεινάρια σφουγγαριών, που κάποτε ήταν ακμαία.

Ο θαλάσσιος οικολόγος Λούης Χατζηιωάννου είναι ερευνητής στο Κυπριακό Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και τη Ναυτιλία (CMMI): «Είμαστε μια εστία αύξησης της θερμοκρασίας, τόσο έξω από το νερό, όσο και μέσα στο νερό. Αυτές οι αυξανόμενες θερμοκρασίες, οι οποίες γίνονται όλο και πιο έντονες, πιο παρατεταμένες και πιο υψηλές, επηρεάζουν προφανώς τους οργανισμούς. Και το χειρότερο που μπορεί να τους συμβεί είναι ο θάνατος. Πεθαίνουν».

Χωροκατακτητικά είδη

Καθώς η ντόπια ζωή παλεύει με την αύξηση της θερμοκρασίας, ξένα είδη από τη γειτονική Ερυθρά Θάλασσα έχουν εισέλθει εδώ, διαταράσσοντας περαιτέρω το οικοσύστημα:

«Τώρα με την αύξηση των θερμοκρασιών, έχουμε πολύ περισσότερα νέα είδη που καταφέρνουν να περάσουν με κάποιο τρόπο από τη διώρυγα του Σουέζ και βρίσκουν ευνοϊκές συνθήκες για να ευδοκιμήσουν. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα νέα είδη ανταγωνίζονται τα ντόπια είδη, τα εκτοπίζουν και προκαλούν πλήθος προβλημάτων» αναφέρει ο Λούης Χατζηιωάννου.

Για πάνω από μια δεκαετία, οι Κύπριοι ερευνητές παρακολουθούν στενά την άνοδο των θαλάσσιων θερμοκρασιών με ειδικούς υποβρύχιους αισθητήρες. Οι καταγραφές δείχνουν ότι τα νερά της Κύπρου θερμαίνονται όλο το χρόνο, ειδικά στα ρηχά, όπου η ζωή εξαρτάται από τους ευαίσθητους κοραλλιογενείς υφάλους. Η ομάδα φωτογραφίζει τα κοράλλια για να καταγράψει τις αλλαγές με την πάροδο του χρόνου:

«Εδώ μπορείτε να δείτε: αυτοί είναι πολύποδες που έχουν φθαρεί. Φαίνονται εντελώς νεκροί. Αυτό είναι νεκρό» τονίζει ο Κύπριος ερευνητής.

Η ομάδα του CMMI συμμετέχει σε δύο ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρώπη, το PUREEF-Y και το EFFECTIVE. Μελετούν τις επιπτώσεις των θαλάσσιων καύσωνων στους ρηχούς υφάλους και αναζητούν λύσεις με βάση τη φύση, για την προστασία και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων του βυθού, πριν χαθούν για πάντα.

«Θα προσπαθήσουμε να συλλέξουμε μερικά δείγματα ιζήματος. Με τη λήψη δειγμάτων πυρήνα, είτε από το ίζημα, είτε από τους πραγματικούς υφάλους, μπορούμε να κατανοήσουμε πώς ήταν το κλίμα στο παρελθόν από τον πυθμένα του δείγματος και στη συνέχεια να προχωρήσουμε μέχρι τον πυρήνα για να καταλάβουμε πώς αλλάζει με την πάροδο των ετών, μέχρι σήμερα» επισημαίνει ο Λούης Χαζηιωάννου.

Η ανάλυση ιζημάτων αποκαλύπτει πώς οι καύσωνες επηρεάζουν τα επίπεδα ρύπανσης και άλλες μεταβλητές:

«Ένα άλλο πράγμα που ερευνούμε στα ιζήματα, είναι η μειοπανίδα. Πρόκειται για μικρούς οργανισμούς και η βιοποικιλότητά τους εξαρτάται πραγματικά από τη θερμοκρασία, τα θρεπτικά συστατικά και άλλες συνθήκες. Πολλά είδη θα μπορούσαν ακόμη και να εξαφανιστούν, επειδή το νερό είναι πολύ ζεστό ή το ίζημα είναι πολύ ζεστό, ή τα θρεπτικά συστατικά έχουν αλλάξει, λόγω της κλιματικής αλλαγής και των κυμάτων καύσωνα» αναφέρει η Ελένη Χριστοφόρου, θαλάσσια βιολόγος στο στο Κυπριακό Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και τη Ναυτιλία (CMMI).

Η κρίση στα ύδατα της Κύπρου είναι ένα μόνο παράδειγμα ενός παγκόσμιου φαινομένου που παρακολουθείται στενά από τους ωκεανογράφους της Mercator Ocean International στην Τουλούζη της Γαλλίας. Η Δρ Karina von Schuckmann, επικεφαλής συγγραφέας των εκθέσεων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), εξηγεί ότι αυτοί οι εντεινόμενοι καύσωνες είναι μία από τις συνέπειες της θερμικής ανισορροπίας του πλανήτη μας:

«Τα θαλάσσια κύματα καύσωνα μπορούν να εμφανιστούν, επειδή λαμβάνουν χώρα κύματα καύσωνα στην ατμόσφαιρα. Έτσι έχουμε αυτή την αλληλεπίδραση, μεταξύ της ατμόσφαιρας και της θάλασσας και τότε η θάλασσα θερμαίνεται, ο άνεμος επιβραδύνεται, ευνοώντας αυτές τις συνθήκες. Είδαμε στην τελευταία IPCC ότι τα ακραία φαινόμενα αυξάνονται γενικά, ότι έχουμε μεγαλύτερες εντάσεις και ότι αυξάνεται επίσης η συχνότητα αυτών των ακραίων φαινομένων».

Underwater sensors in #Cyprus constantly record sea temperatures, giving a clear picture of ongoing warming. 🌊🔥 @Louishadj, marine ecologist at @cmmicyprus, told me he expects many local corals to die this season based on the data.

📺ᴏᴄᴇᴀɴ by @euronews & @EU_MARE pic.twitter.com/41Mpy8DIbL

— Denis Loctier (@Loctier) August 19, 2024

Οι θαλάσσιοι καύσωνες και οι συνέπειές τους

Οι θαλάσσιοι καύσωνες, οι παρατεταμένες δηλαδή περίοδοι ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών του θαλασσινού νερού, εξαπλώνονται σαν πυρκαγιές στις θάλασσες παγκοσμίως. Απειλούν τα οικοσυστήματα, την αλιεία, την υδατοκαλλιέργεια και τον τουρισμό. Μπορούν να διαρκέσουν εβδομάδες, μήνες ή ακόμη και χρόνια. Στη Μεσόγειο, οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας αυξάνονται συνεχώς από τη δεκαετία του 1980, μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί, καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα.

Για την καλύτερη κατανόηση και πρόβλεψη των θαλάσσιων θερμικών κυμάτων, η Mercator Ocean έχει αναπτύξει προηγμένα υπολογιστικά μοντέλα που συμβάλλουν στη θαλάσσια υπηρεσία του Κοπέρνικου, μέρος του προγράμματος Κοπέρνικος της Ε.Ε.:

Η Μαρί Ντρεβιγιόν είναι ωκεανογράφος στην Mercator Ocean International:

«Συλλέγουμε όλες τις διαθέσιμες παρατηρήσεις, δορυφορικά δεδομένα και αυτό που αποκαλούμε in situ δηλαδή μετρήσεις που λαμβάνονται στη θάλασσα, με αυτόνομες σημαδούρες, πλοία και κάθε είδους όργανα μέτρησης. Ενσωματώνουμε όλες αυτές τις παρατηρήσεις σε μια λύση μοντελοποίησης. Κάνουμε μια πρόβλεψη για τις επόμενες δέκα ημέρες, η οποία μας επιτρέπει να γνωρίζουμε, αν θα εξακολουθεί να υπάρχει θαλάσσιος καύσωνας στην ίδια τοποθεσία σε μια εβδομάδα από τώρα, ή αν θα εξελιχθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δημοσιεύουμε δελτία κάθε εβδομάδα για να αναφέρουμε την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων».

Ο Πιερ Μπαϊρέλ, γενικός διευθυντής της Mercator Ocean International συμπληρώνει:

«Πρέπει να κατανοήσουμε ποια βιοποικιλότητα θα καταστραφεί μόνιμα, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε εμάς, ποιες αλλαγές θα επιφέρει στις μεγάλες ισορροπίες και, κυρίως, πώς μπορούμε να αποτρέψουμε τη συνεχιζόμενη καταστροφή που έχουμε προκαλέσει στη θάλασσα».

In Larnaca, Nikhil Thomas from @cmmicyprus explained me how #photogrammetry helps create detailed 3D models of #coral reefs to monitor their health over time — a vital tech to understand the impact of marine heatwaves on fragile ecosystems.

📺ᴏᴄᴇᴀɴ by @euronews & @EU_MARE pic.twitter.com/HmgRZeKK7N

— Denis Loctier (@Loctier) August 19, 2024

Φυτώρια κοραλλιών στην Κύπρο

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το 90% των εναπομεινάντων κοραλλιογενών υφάλων στον κόσμο μπορεί να χαθεί, μέχρι το 2050. Για να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των υφάλων, η ομάδα του CMMI στην Κύπρο πειραματίζεται με φυτώρια κοραλλιών. Τοποθετούν θραύσματα απειλούμενων ειδών κοραλλιών σε μια ασφαλή περιοχή, μακριά από θηρευτές.

Ο στόχος είναι αυτά τα κοραλλιογενή θραύσματα να αναπτυχθούν στο προστατευμένο φυτώριο και αργότερα να μεταφυτευτούν στο βυθό, βοηθώντας στην αναγέννηση υγιών οικοσυστημάτων υφάλων. Ακολουθούμε την ομάδα και τον επικεφαλής της, καθώς μας οδηγούν σε μια πλατφόρμα διχτυών, που αιωρείται 5 μέτρα, κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας:

«Εδώ βρισκόμαστε στο πλωτό φυτώριο. Είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζουμε τέτοιου είδους πλωτά φυτώρια στη Μεσόγειο για οποιοδήποτε είδος. Θα εγκαταστήσουμε τα κοράλλια και θα τα παρακολουθούμε για τουλάχιστον ένα χρόνο, χρησιμοποιώντας φωτογραμμετρία και άλλες οπτικές μεθόδους. Τώρα είναι η εποχή της κορύφωσης των κυμάτων καύσωνα. Θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε και να εγκαθιστούμε περισσότερα κοραλλιογενή τεμάχια στο πλωτό φυτώριο, σε διαφορετικές εποχές για να δούμε πώς θα συμπεριφερθούν. Είμαστε πλέον σίγουροι ότι η θάλασσα θα είναι διαφορετική σε δέκα, είκοσι χρόνια. Καταβάλλουμε προσπάθειες για να σώσουμε τουλάχιστον κάποια από τα βασικά είδη που στηρίζουν την υπόλοιπη βιοποικιλότητα, με την ελπίδα ότι η αλλαγή που θα έρθει, σίγουρα, δεν θα είναι τόσο άσχημη ή μοιραία, για τη θαλάσσια ζωή» εξηγεί ο Λούης Χατζηιωάννου.

Καθώς ο ωκεανός συνεχίζει να θερμαίνεται, ο χρόνος εξαντλείται για πολλά είδη που στο μέλλον μπορεί να μην επιβιώσουν.

Πηγή: euronews.com / Denis Loctier

Το πιο ζεστό που καταγράφτηκε ποτέ στη Γη το καλοκαίρι του 2024: Σε παγκόσμια κλίμακα, ο φετεινός Αύγουστος ισοφάρισε το ρεκόρ θερμοκρασίας για κάθε προηγούμενο έτος